Cumhuriyet gazetesi müellifi Barış Doster bugünkü köşesinde neoliberalizm ve toplumsal demokrasi ortasındaki bağı ele aldı. Türkiye’de en büyüj toplumsal demokrat parti olan CHP ile Batı’daki toplumsal demokrat partiler ortasında kan uyuşmazlığı olduğunu belirten Barış Doster, CHP’nin eski köklerine dönmesi gerektiğini söyledi.
Prof. Dr. Barış Doster’in bugünkü yazısı:
Ana muhalefet partisi başkanının neoliberalizme getirdiği tenkit, birtakım etrafları umutlandırdı. Neoliberallerin AKP’den CHP’ye, HDP’den Âlâ Parti’ye dek geniş bir yelpazede parti idarelerinde ne kadar tesirli oldukları düşünülürse, umutlu olmak güç. CHP açısından ise ideolojik bir tartışma zarurî. Zira günümüz toplumsal demokrasisi, yalnızca ülkemizde değil, dünyada da ziyadesiyle liberalleşmiş durumda.
Malum, toplumsal demokrasi, dünya sahnesine, Batı’da doğmuş bir ideoloji olarak, Batı’daki gelişmiş ülkelerin işçilerinin dünya görüşü olarak çıktı. Bu bağlamda mazlum milletlere, üçüncü dünyaya, ezilen uluslara karşı, Batı’nın, merkez, kapitalist, emperyalist güçlerin yanında saf tuttu. Batılı toplumsal demokrat partiler, ülke içinde, kendi emekçi sınıfları için istediklerini, ülke dışında, Batı’nın sömürdüğü ülkelerde, onların personel sınıfları için istemedi. Birden fazla, yüzyıl başlarındaki bağımsızlık savaşlarının karşısında konumlandılar. Kurtuluş Savaşımız dahil, antiemperyalist hareketlere karşı, emperyalistleri destekleyenler ortasında Batı’da çok solcu vardı.
Toplumsal demokratların kıymetli ismi Kautsky; Birinci Dünya Savaşı’nda, Avrupa işçilerinin, Avrupalı emperyalist devletler, Avrupa hükümranları için savaşa katılmalarını, savaşı “vatan savunması” olarak desteklemelerini istedi. Bir öteki toplumsal demokrat öncü Bernstein; Kautsky’den bile daha küstahtı, “Uygar milletlerin, uygar olmayan halklara medeniyet götürmesi bir insanlık vazifesidir. Bu da toplumsal demokrasiyle bağdaşır” demişti. Lenin de bu siyasetleri, “sosyal şovenizm” olarak tanımlamış, toplumsal demokrasinin tarihi, ideolojik kökenlerini “Proleter İhtilal ve Dönek Kautsky” isimli kitabında yazmıştı.
Toplumsal demokratların büyük kısmı, Avrupa dışı gelişmelere, ABD emperyalizminin penceresinden baktılar. ABD’nin işgallerini desteklediler. İngiliz, Fransız, Alman toplumsal demokratlar, ABD’nin Ortadoğu’daki işgallerini çoğunlukla ya alkışladılar yahut karşı çıkmadılar. Avrupalı emekçi zenginleşirken, “zincirlerinden diğer kaybedeceği şeylere” de sahip olurken, CHP’nin de üye olduğu Sosyalist Enternasyonal, üyelerinin sağa kaymasını izledi, hatta özendirdi.
TARİHİ VE İDEOLOJİK UYUŞMAZLIK
Gerçekte Avrupalı toplumsal demokrat partiler ve CHP ortasında kan uyuşmazlığı vardır. Zira biri Batı’da sosyalizmin sağa, merkeze kaymasıyla ortaya çıkarken, oburu Batı emperyalizmine karşı Kurtuluş Savaşı yaparak doğmuştur. Ortalarındaki tarihî ve ideolojik çelişki derindir. Batı’da Soğuk Savaş sonrası, toplumsal refah devletiyle yetinen, uzlaşmacı bir siyaset izleyen toplumsal demokrat partiler, globalleşme süreciyle birlikte daha da sağa kaydılar. Avrupa hâkim sınıflarının dış talandan, dış sömürüden aldıklarının bir kısmını, sistem içinde kalmaları için, sus hissesi olarak Avrupalı işçilerle paylaşmasından, mutlu oldular.
Günümüzde tablo şudur: Düzenle uyumlu olan, devrimci karakteri olmayan bu partiler antiemperyalist, halkçı, kamucu, toplumcu tutum alamazlar. Üçüncü dünyayla, ezilen halklarla, mazlum milletlerle dayanışma içinde olamazlar. CHP de tarihi köklerinden kopup, liberalizmle uyumlu hale geldikçe, hele bir de isminin önüne “yeni” sıfatını ekleyip, Kemalizmle bağlarını kopardıkça, Avrupalı toplumsal demokrat partilerin istediği bir paydaş olur, lakin tek başına iktidar olamaz.