İtalya’da geçtiğimiz hafta düzenlenen genel seçimlerden Georgia Meloni’nin zaferle çıkmasının akabinde Avrupa ülkelerinde popülizm tartışması yine gündem oldu. Yunanistan’da popülizmin durumunu ve siyasi partilerin siyasetlerini Takis Pappas, Takis Kambylis ve Petros Papasarandopoulos ile konuştuk.
“Popülizm bizi her vakit endişelendirmelidir” diyen akademisyen, araştırmacı ve muharrir Takis Pappas, “Çünkü bir ülkeye bir defa yerleşti mi söküp atmak çok zordur” diye belirtti.
Popülizmin liberal demokrasiye bir reaksiyon olduğunu kaydeden Pappas, “Bugün liberal demokrasinin gerilediğini görüyoruz. Liberal demokrasi seçkinlerin bir eseridir lakin popülizm seçkinlerle elit olmayanlar ortasında bir savaş değildir, sonuçta iktidara gelen popülistler de seçkin olurlar. Popülizm kurumların, adaletin, eğitimin, medyanın ve sivil toplumun manipüle edilmesi ve denetim altına alınmasıdır” diye konuştu.
YUNANİSTAN’DA SAĞ VE SOL POPÜLİZM
Gazeteci ve müellif Takis Kambylis ise Yunanistan’da farklı devirleri karakterize eden fakat bugün hala bir ortada var olan iki çeşit popülizm olduğunu söyledi: “1981’e ve PASOK’un iktidara gelişine kadar tüm devri karakterize eden sağcı etno-popülizm ve diktatörlüğün sona ermesinden sonra ve bilhassa 1981’den sonra Andreas Papandreou tarafından şekillendirilen solcu popülizm.”
Kambylis, sağcı etno-popülizmin temel özelliklerinin ulusun, dine, “kayıp vatan topraklarına” ve Helenizmin eşsizliğine göz diken düşmanlar tarafından kuşatıldığı algısı olduğunu belirtti. Sol popülizmin ise yardımlardan oluşan bir refah devleti ve ‘halkın hak sahibi olduğu’ algısı ile karakterize edildiğini söz etti. Kambylis, sol popülizmin karakteristik bir örneğinin Andreas Papandreu’nun 1994 yılında Kozani’de yaptığı konuşma olduğuna dikkat çekti: “Bu ülkede hiç kimse ayrıcalıklı değildir, hiç kimse, hiçbir güç, hiçbir kurum, bu ülkede yalnızca halk yönetir.”
Takis Kambylis, Yunanistan’ın AB’ye girmesinin ve komünist rejimlerin çöküşünün akabinde etnik popülizmin yavaş yavaş bir kenara itildiğini ve yerini devlet yardımlarına dayanan sol popülizminin aldığını söylüyor. Bununla birlikte, 80’li yılların ortalarında ve 90’lı yılların başlarında meydana gelen büyük yangınların gerisinde dış düşmanların olduğu telaffuzunun hakim olmasının, etno-popülizm ögelerinin hâlâ faal olduğunu ortaya koyduğunu belirtti.
YUNAN TOPLUMU POPÜLİST KLİŞELER VE ALGILAR İÇİNDE SIKIŞI
Editör ve muharrir Petros Papasarandopoulos, 1981’den sonra Yunanistan’da hem o zamanki PASOK hem de bugün iktidardaki ND (Yeni Demokrasi) idaresindeki siyasi sistemi popülizmin karakterize ettiğini söyledi.
“Toplumsal yapıda popülist fikirlere güçlü bir eğilim var. Hasebiyle Yunanistan’daki siyasi sistem, eski periyodun popülizmini yine canlandırmak için tüm şartlara sahip. Yunanistan’da popülizme yönelik toplumsal bir talep var. Siyasi arz bugün temel olarak Syriza’da, lakin öbür küçük partilerde de bulunuyor” dedi.
İsveç Timbro Enstitüsü tarafından yapılan son araştırmaya nazaran 2019 yılında Yunanistan, Macaristan’ın akabinde popülizm açısından Avrupa’da ikinci sırada yer almıştı, üçüncü ise İtalya’ydı.
Petros Papasarandopoulos, Syriza’nın 2019’daki seçim hezimetinin ana nedeninin popülizmin onaylanmaması değil, Syriza’nın halkı yönetmeye uygun olmadığına dair inancın pekişmesi olduğuna, yani daha teknik nitelikte ve daha az ideolojik bir onaylamama olduğuna inanıyor. Papasarandopoulos, bugün ND ve PASOK’un popülist partiler olmadığını fakat popülist yükselmelere sahip olduklarını söyledi:
“Yunan toplumu popülist klişeler ve algılar içinde sıkışıp kalmaya devam ediyor. Yunan toplumunun en büyük sorunu algılar ve stereotipler. Tarihe Manichean bir yaklaşım, büyük ve karanlık çevreler tarafından tehdit edilen kurbanlar olarak kendini sunma sorunu nedeniyle fobik bir içe dönüklükle karakterize edilen bir seçmen profili oluşmuştur.”
‘BİR SONRAKİ SEÇİMLERE POPÜLİZM TERSLERİ KARAR VERECEK’
Takis Kambylis, iktidardaki ND için, “Bugün, liberal profilini yansıtan lakin tıpkı vakitte popülist reflekslere sahip bir hükümetten, örneğin göçmenlik aksisi telaffuz ve eğitimde ve kamusal telaffuzda dinin güçlendirilmesi üzere çelişkili bildiriler var” derken muhalefetteki Syriza için ise, “Açıkça popülist bir halde faaliyet gösteriyor” sözlerini kullandı.
“Anti-popülist küme Syriza’nın popülizminden ötürü hayal kırıklığına uğradı” diyen Kambylis, “Ancak bugün birebir vakitte Yunanistan ve Türkiye ortasındaki yüksek tonlar, göçmen zıddı konuşma ve telefon dinleme sorunu nedeniyle Miçotakis hükümetine tereddütle bakıyorlar. Seçimlerin tekrarlanma mümkünlüğü ve ND ile Syriza ortasındaki yaklaşık yüzde 7’lik fark, bir seçimi kazanmak yahut kaybetmek için artık büyük bir seçmen kaymasının gerekli olmadığını göstermektedir” diye konuştu.
Takis Kambylis, “Bu nedenle, Yunanistan’daki anti-popülizmin sert çekirdeği büyük değer taşıyacaktır” dedi.