Yok olmaya yüz tutmuş bir dil: Romeika

Günümüzde yaklaşık 5 bin kişi tarafından Ayrancılar escort konuşulan Romeika Trabzon un ağır olarak Tonya Çaykara Dernekpazarı Maçka Of Sürmene Köprübaşı üzere ilçelerinin birtakım köylerinde kullanılıyor

SOKRATES VE PLATON’UN LİSANI ROMEIKA

İngiliz Independent gazetesinin 3 Ocak 2011 tarihli Ayrancılar escort Bayan Romeika haberinde yer alan tabirler şöyle

Türkiye’nin kuzey doğusundaki uzak bir bölgede Karadeniz kıyısına yakın izole bir topluluğun soyu tükenmiş antik Yunanistan lisanına epey yakın bir Yunan lehçesi konuştuğu tespit edildi 5 bin kadar insan lehçeyi konuşuyor lakin dilbilimciler bunun antik Yunancaya en yakın yaşayan lisan olduğuna ve Sokrates ve Platon’un lisanına ve nasıl evrimleştiğine dair eşi görülmemiş bir anlayış sağlayabileceğine inanıyor

Dilbilimciler Pontus Rumcasının bir çeşidi olan Romeika lehçesinin bugün konuşulan lisanın öteki biçimlerinde gözlemlenmeyen eski Yunanca ile yapısal benzerliklere sahip olduğunu buldular Romeika’nın söz dağarcığı da antik lisan ile paralellik göstermektedir

Cambridge Üniversitesi nden filoloji uzmanı Dr Loanna Sitaridou’nun bölgede yaptığı araştırmaya da yer veren haberde bugün bilinen başka Yunan lehçelerinde mastar kullanımının kaybolduğunu vurgulayan Sitaridou Romeika lehçesinde sadece mastarın olmadığını birebir vakitte Latin lisanları dışında daha evvel gözlemlenmemiş mastara ilişkin değişik yapılar bulunduğunu ileri sürdü Sitaridou ya nazaran bugün Romeika lehçesini konuşanların antik Yunanlıların direkt torunları mı olduğu yoksa antik Yunan kolonicilerinin zoruyla onların lisanlarını kullanan yerli bir halktan mı geldikleri bilinmemekte

‘DİLDE DEJENERASYON VAR’

Trabzon Çaykara da eski ismi Aşağı Ogene olan Köknar köyünde yaşayan Enver Narcı Karadeniz bölgesinde ana lisanı olarak Rumca olan insan sayısının günümüzde hayli azalmış olduğunu söyledi Narcı Bu lisan bugün yalnızca Trabzon ili sonları içerisinde bulunan birbirinden kopuk farklı birkaç lokal bölgede konuşuluyor Bu bölgeler ortasında da farklılıklar ve değişen oranlarda lisanda dejenerasyon var Bir bütünlükten kelam etmek aslında zor dedi

Bu bölgede anadil olarak bu lisanı konuşan insanların bir talep ya da beklentileri olmadığını söyleyen Narcı Şüphesiz ki çok kıymetli ve korunması gereken bir lisan Lisanın yok oluşuyla birlikte kültürel ögelerin de kaybolacak olması bu lisanın korunmasını daha kıymetli kılıyor Lisanın yok olmaktan kurtulması ve geliştirilmesi lakin bu bahiste devletin ve bu ülkedeki üniversitelerin katkısı ile yapılacak çalışmalarla mümkün Anadil eğitimi bu lisanın korunması ve yaşatılmasına yönelik çalışmalar ve lisanı konuşan insanların bu sürece katkısı ile bu yok oluş sürecini durdurmak ya da tahminen de geciktirmek mümkün olabilir diye konuştu

Trabzon’un Tonya ilçesinin Kumyatak Vadisi olarak bilinen bölgesindeki Yakçukur Mahallesi’nde yaşayan Fikri Lider Romeika’nın günümüzde Tonya ve Çaykara üzere ömür şartlarının güç olduğu sosyal ekonomik açıdan geri daima göç veren ve hem yaşlı nüfusu hem de genç nüfusu azalan yüksek dağlık alanlarda konuşulduğunu söylüyor

‘SON 30 YIL İÇERİSİNDE DOĞAN ÇOCUKLAR DAHA FAZLA TÜRKÇE TESİRİNDE KALDI’

Romeika lisanının yok olmaya başladığını belirten Fikri Lider kelamlarına şöyle devam etti

Özellikle irtibat araçlarının yaygınlaşması ile birlikte radyo televizyon ve daha sonra da internet ile Türkçe günlük hayata ve meskenlere daha çok girmiş ve son 30 yıl içerisinde doğan çocuklar daha fazla Türkçe tesiri altında kalmışlardır 30 40 yıl evvel doğan çocuklar okula başlayana kadar yalnızca anadili Romeika yı bilir Türkçe’yi de ilkokula başladıktan sonra öğrenmeye başlardı Bugünse durum tam aksisi Bunun bir nedeni az evvel belirttiğim üzere bağlantı araçlarının yaygınlaşması dış etraf ile etkileşimin artmasıdır Bir öbür nedeni ise artık ailelerin bir kısmının geçmişte okula başladıklarında Türkçe bilmedikleri için yaşadıkları okul ve eğitim hayatının başındaki zahmeti çocuklarının yaşamasını istememeleridir Bunun için aileler çocuklarına evvel Türkçe öğretmekte onlarla Türkçe konuşmaktadır Bu durum Romeika yı bugün doğan çocukların ana lisanı olmaktan çıkartmış etraftan ve büyüklerinden kulak dolgunluğu ile öğrenilen ikinci bir lisana dönüştürmüştür

Yeniden 30 40 yıl öncesine kadar bu bölgede Romeika konuşan beşerler sadece kendi ortalarında evlilikler yaparken bugün yalnızca Türkçe bilen etraf bölgelerden beşerlerle evlilikler yapmaya başlamışlar Bu durum sonucunda da anne ya da babadan birinin bu lisanı bilmemesi nedeniyle aile içinde lisan üstünlüğü Türkçe’ye geçmiş bu da doğan çocukların bu lisanı ana lisanı olarak öğrenememesine yol açmıştır

‘YAZILI KAYNAĞI OLMAYAN BİR LİSANIN YAŞAMASI MÜMKÜN DEĞİL’

Romeika üzerine birtakım üniversitelerin lisan bilimi kısımları ile ortak projeler yürüten Romeika üzerine derlemeler yapan ve Rumca müzikler söyleyerek lisanın müzikal olarak da duyulması noktasında çalışmalar yapan Merve Tanrıkulu ise alfabe problemine dikkat çekti Alfabe sıkıntısının Romeika nın en büyük sıkıntılardan biri olduğunu söyleyen Tanrıkulu bu hususa dikkat çekmek için yakın vakitte basılması planlanan ‘Küçük Prens’ kitabını kendi köyü olan Ogene Rumcasına çevirdi

Türkçe dışındaki lisanların eğitim lisanı olmasının Türkiye’yi böleceği ve farklı lisanları konuşan bölümleri birbirinden ayıracağı üzere bir algı olduğunu düşünen Tanrıkulu şöyle konuştu

Öncelikle bir çok lisanda olduğu üzere Romeika nın da yazılı kaynağa gereksinimi var Yazılı kaynağı olmayan bir lisanın yaşaması mümkün değil Daha sonra bu lisanı konuşan insanlara ulaşmak ve gerekli bilgileri toplamamız gerekiyor Bu çalışmalar bizi lisan bilgisi hazırlamaya yönlendirecektir Böylelikle en azından hem kültürü hem de lisanı gerçek manada müdafaa altına alabiliriz

Türkiye’de konuşulan lisanların eğitim lisanı olması daha da insanları birleştireceğine birbirlerini anlayacaklarına inanıyorum Kendi kültürünü bilmek o lisanda öyküler söylenceler müzikler ya da yazılar şiirler makaleler vs yazabilmek nasıl bir tehlike arz edebilir ki Ben anadili Rumca olan ve Türkçe’yi sonradan öğrenen biri olarak söyleyebilirim ki hem bu ülkeyi hem de Türkçe konuşmayı çok seviyorum Hiç bununla ilgili bir sıkıntım da olmadı tersine zenginlik olarak görüyorum Ne memnun ki iki lisanda de kendimi tabir edebiliyor ve üretebiliyorum Lisan zenginliktir

Tonya Melikşah Mahallesi’nde yaşayan 83 yaşındaki Fatma Arslan ise okuma yazma bilmediğini Türkçeyi evlendikten sonra 20’li yaşlarda öğrendiğini belirtti Arslan Yok olmaya yüz tutmuş tüm lisanların tekrar canlanacağı ve gelişeceği günleri görmek dileğiyle dedi