Tüketici Kanunu ile Kat Mülkiyeti Kanunu’nda mart ayında yapılan ve 1 Nisan’da Resmi Gazete’de yayımlanarak tüketicinin korunma zırhını arttıran düzenlemeler, bugün yürürlüğe girdi. Bugünden itibaren, taksitle alışverişte ödeme zahmetine düşen tüketiciden borcun tamamının talep edilebilmesi için tüketicinin mukavelede yazan borcun onda birini ödememiş olması kaidesi aranacak. Tamir ya da yedek kesim için serviste kalan eserler için tüketici tazminat talebinde bulunabilecek. Finans kuruluşları, tüketiciye kredi vermek için sigorta yaptırma mecburiliği getiremeyecek. E-ticaret siteleri eser ve hizmetlerin yalnızca satış sürecinden değil, teslimi ile satış sonrası haklarının kullanımından da promosyon, armağan, indirim vaatlerinin yerine getirilip getirilmemesinden de sorumlu olacak.
Nisan ayında yapılan kanun değişikliklerinin yürürlük tarihi 1 Ekim olarak belirlendiğinden, bugünden itibaren tüketici haklarının arttığı, berbat niyetli satıcılar tarafından ‘kandırılma, aldatılma, ayıplı mal ve hizmet satışı’ karşısında korunma zırhının arttığı bir periyot başladı. Hürriyet’ten Aysel Alp’in haberine nazaran bugün prestijiyle yürürlüğe giren ve tüketicinin korunmasını sağlayan kararlar hususlar halinde şöyle:
TEMERRÜDE DÜŞEN BORÇLAR
1- Tüketicinin çeşitli nedenlerle borcunu vaktinde ödeyemeyerek temerrüde düşmesi durumunda satıcı ‘sözleşmemiz böyle’ diyerek kalan borcun tamamını isteyemeyecek. Bunu isteyebilmesi için tüketiciye olan bütün taahhütlerin yerine getirilmesinin yanı sıra mukavelede yer alan bedelin en az onda birini ödememesi gerekecek.
KREDİDE CAYMA HAKKI
2- Aslında tüketici, kullandığı krediden hiçbir münasebet göstermeksizin, ceza ödemeksizin 14 gün içinde cayma hakkına sahip. Fakat 14 gün içinde kredi borcunun tamamını erken öderse finans kuruluşuna bildirimde bulunması da gerekmeyecek.
FAİZ ARTIŞI ÇABUCAK UYGULANAMAZ
3- Tüketicilere verilen kredi kartı, kredili mevduat hesabı üzere belgisiz vadeli kredi kontratlarında değişken faiz uygulanıyor. Yeni devirde bankalar, finans kuruluşları, faiz oranlarının artışını münasebet gösterip, faiz artışını anında borca yansıtamayacak. Bu tıp artışlarda tüketiciye 30 gün evvelden yazılı olarak bildirim yapılacak. Bu bildirimde, yeni faiz oranının yürürlüğe girmesinden sonra yapılacak ödemelerin fiyatı, sayısı ile aralıklarının değişmesine ait detaylar yer alacak. Yeni faiz oranı geriye dönük uygulanamayacak. Tüketici, bildirim tarihinden itibaren en geç 60 gün içinde borcun tamamını öderse faiz artışından etkilenmeyecek. Faiz indirimleri ise tüketicinin ödemelerine çabucak yansıtılacak.
SİGORTAYA ZORLANAMAYACAK
4- Tüketicinin, yazılı yahut kalıcı bilgi saklayıcısı aracılığıyla açık talebi olmaksızın kredi kontaklı sigorta yaptırılamayacak. Tüketicinin istediği sigorta şirketinden sağladığı teminat, kredi veren tarafından kabul edilmek zorunda olacak. Tüketici kredisi, konut kredisi kullanımı ek hesap açma, otomatik ödeme talimatı, finteks üyeliği üzere eser ya da hizmetlerin alımı kuralına bağlanamayacak.
30 GÜNDE GELMEYEN SİPARİŞ FESİH NEDENİ
5- İnternet üzerinden alışverişlerde yani aralı kontratlarda tüketiciye siparişinin 30 gün içinde ulaşmaması durumunda, tüketici mukaveleyi feshedebilecek.
İNTERNET SİTELERİNE YENİ SORUMLULUK
6- Tüketicinin çeşitli şirketlerden hizmet yahut eser almasını sağlayan internet siteleri, öncelikle tüketicinin talep ve bildirimlerini iletip, takip etmelerini sağlayacak ve kesintisiz hizmet verecek bir sistemi devreye sokacaklar. Ayrıyeten satılan eser ve hizmetlerle ilgili tüketicinin önden bilgilendirilmesi, kayıtlarının tutulmasından, mukaveleye alışılmamış davranan satıcıların her bir sürecinden, eserlerin tesliminden; promosyonlu, ikramlı kampanyalarda verilen taahhütlerin yerine getirilmesinden, reklamlardaki bilgilerle ön bilgilendirmedeki konuların uyumlu olmasından sorumlu kılındılar.
YENİLENEN TABLETLER TELEFONLAR
7- Bugün prestijiyle, telefon, tablet, bilgisayar, küçük mesken aletleri üzere donanım, yazılım yahut fiziki özelliklerinde güzelleştirme yapılarak ‘yetkilendirilmiş satıcılar’ aracılığıyla tekrar satışa sunulan kullanılmış mallar, için tüketiciye minimum 1 yıl garanti verilecek. Yenileme yetki dokümanı olmaksızın yenileme yapanlara, 500 bin lira ceza uygulanacak.
ÖZEL SERVİSE 5 BİN LİRA CEZA
8- Öncelikle rastgele bir üretici ya da ithalatçıya bağlı olmayan servis istasyonları, tüketicinin her türlü mecrada, dükkanda, arama motoru ilanında, çarçabuk göreceği ve okuyabileceği halde ‘Özel Servis’ ibaresi kullanacak. Bu karara uymayan servislere, 5 bin lira para cezası kesilecek.
YEDEK MODÜLÜ BİTENDEN TAZMİNAT
9- Satış Sonrası Servis Hizmetleri Yönetmeliğine nazaran cep telefonları, modemler, bilgisayarlar, tabletler, yazıcılar, oyun konsolları, tansiyon aletleri, işitme aygıtları, mama sandalyeleri, oto koltukları üzere eserler için kullanım ömrü 5 yıl; radyolar, televizyonlar, arabalar, kamyonetler, tekerlekli sandalyeler, engelliler için akülü araçlar, klimalar, kombiler, şofbenler, su arıtma aygıtları, duşakabinler, klozetler için 10 yıl; güneş gücü ısıtma sistemleri için 7 yıl olarak belirlenmiş durumda. 1 Ekim’den itibaren satıcılar, hizmet sağlayıcılar satış sonrasında eserlerin kullanım ömrü içinde yedek kesimlerini bulundurmazlar ise tüketicilerin kendilerinden tazminat isteme hakkı doğmuş oldu.
ÜST HUDUT 30 BİN LİRA
10- Tüketicinin en kolay hak arama yolu olan tüketici hakem heyetlerine daha çok sayıda eser ve hizmet şikâyet edilebilmesi için müracaatta aranan üst hudut 15 bin liradan 30 bin liraya çıkarıldı.
BİLGİ EVRAK SAKLAYAN SATICILAR
11- Elinde olan bilgi ve evrakları hakem heyetine sunmayıp, daha sonra tüketici mahkemesine sunan satıcılara karşı tüketiciler davayı kaybetseler bile yargılama sarfiyatları ve vekalet fiyatından muaf olacaklar.
KONUT TESLİMİ 4 YILA ÇIKTI
12- Tüketici Kanunu’nda, bir manada tüketici aleyhine yapılan tek düzenleme ön ödemeli konut satış kontratlarında oldu. Daha evvel müteahhitlerin, konutu imal mühleti 36 ayı geçemezken yeni değişiklikle bu müddet 48 aya, yani 3 yıldan 4 yıla çıkarılmış oldu.