Ross Pomeroy
“İnsan beyni tercih edilen bir politik yönelimi mi yansıtıyor, yoksa fonksiyonel beyin yapıları nedeniyle mi politik bir yönelimi tercih ediyor?”
ABD’deki Ohio Eyalet Üniversitesi, Pittsburgh Üniversitesi ve New York Üniversitesi’nden bilim insanlarının oluşturduğu bir araştırma takımının ortaya attığı bu düşündürücü “tavuk mu yoksa yumurta mı evvel gelir” ikilemi, yapay zekânın sırf bir beyin taramasını inceleyerek bir insanın siyasi ideolojisini yanlışsız biçimde kestirim edebildiğini ortaya koyan yeni makaleleriyle daha da ilgi alımlı bir hale geldi. Araştırma makalesi PNAS Nexus isimli bilimsel mecmuada yayınlandı.
SİNİRBİLİM VE SİYASET
Bilim insanları, daha eski araştırmalarda politik inançların nörobilimsel temellerini araştırmak hedefiyle beyin tarama tekniklerini kullandılar. Örnek olarak, araştırmacılar daha evvel muhafazakârların (korku, telaş ve saldırganlıkla bağlı bir beyin bölgesi olan) ‘amigdalalarında’ daha fazla gri unsur hacmine sahip olma eğilimi gösterdiklerini, liberallerin ise (diğer şeylerin yanı sıra, etik ve ahlâkla irtibatlı olan) ‘ön singulat kortekslerinde’ daha fazla gri unsur hacmine sahip olma eğilimi gösterdiklerini keşfettiler. Bir başka deneyse, liberallerin ve muhafazakârların beyinlerinin siyasi görüntülerde sunulan “[özel bir anlam] yüklü” sözlere farklı biçimlerde reaksiyon verdiğini ortaya koydu.
Yayınlanan son çalışmada, araştırmacılar, bir para mükafatı için bir zaten açılan bir pencere [pop-up] düğmesine mümkün olduğunca çabuk basmak, isimleri yüzlerle eşleştirmek ya da az evvel okudukları bir kıssayla ilgili doğru/yanlış sorularını yanıtlamak üzere çeşitli kolay vazifeleri gerçekleştirdiği esnada, 174 sağlıklı genç yetişkin deneğin beyinlerindeki fonksiyonel ilişkileri gözlemleyerek kaydetti. Bunun yanı sıra, uyanık ve rahat bir halde gözleri kapalı olan deneklerin beyinlerini dinlenme durumundayken taradılar.
Politik sinirbilim alanında, fonksiyonel kontağın (FC) ölçülmesi biraz seçkin görülür. FC, beynin farklı kısımlarının birbirleriyle irtibat kurarcasına tıpkı anda misal aktiviteyi nasıl gösterebileceğini tabir eder. Araştırmacılar, ABD’de bulunan Ohio Süperbilgisayar Merkezi’ndeki harika bilgisayarlarda çalıştırılan ‘BrainNetCNN’ ismi verilen son teknoloji eseri bir yapay zekâ derin öğrenme tekniğini, misyonların tamamından toplanan fonksiyonel temas bilgilerini incelemek ve bunları bir ilâ altı puan ortasında çok liberalden çok muhafazakâra uzanan bir ölçek üzerinde puanlandırarak, deneklerin beyan ettiği politik ideolojiyle ilişkilendirmek maksadıyla kullandılar.
BrainNetCNN, bir insanın ideolojisini, siyaset biliminde aslında ideolojinin en güçlü belirleyicilerinden biri olarak kabul edilen ebeveynlerinin inançlarına dayanarak kestirim etme teşebbüsünden bekleyeceğinize misal bir halde, eldeki bilgileri bir kişinin siyasi ideolojisini neredeyse yüzde 70 doğrulukla iddia edebilecek biçimde kullanabildi.
Araştırmacılar, “Bu araştırma, siyasal davranışın biyolojik ve nörolojik kökenlerinin daha evvel düşünülenden çok daha derinlere indiğini ortaya koyuyor” diyorlar.
NÖROPOLİTİK Mİ? BİRAZ AĞIR OLALIM!
Araştırma tartışmasız biçimde teşvik edici olsa da, aslında büyük bilgileri kullanarak bir [davranışsal] model avcılığı yapıyor. Bunda bir sorun yok lakin bir model yalnızca geniş ve çeşitli bir araştırma kümesini baz alıyorsa sağlam ve yaygın biçimde uygulanabilir. Var olan durumda, deneklerin tamamı, on bireyden yedisi liberal olan genç yetişkinlerden oluşuyordu. Hâl böyleyken, model öteki Amerikalılar (ya da genel bağlamda insanlar) üzerinde test edildiğinde işlemeyebilir. Buna ek olarak, yapay zekâ, bizlere ideolojinin nörolojik kökenleriyle rastgele bir şey söyleyemez; çünkü bunu yapması hedefiyle tasarlanmadı. Buna karşılık vermek ziyadesiyle uzun bir çalışmayı gerektiriyor.
Yazının özgünü Big Think sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)