Vahap Coşkun: Cumhurbaşkanını Kürt seçmen belirleyecek

AK Ulucak escort Bayan Parti ve MHP ise milliyetçilik telaffuzlarının dozunu arttırarak seçimlere hazırlandığı izlenimi veriyor İki partinin adayı da ilan edilmiş durumda Recep Tayyip Erdoğan

Seçim hazırlıklarını işaret eden gelişmeler Diyarbakır ve bölgenin başka vilayetlerinden dikkatle ve sakince takip ediliyor Diyarbakır siyasi toplumsal ve ekonomik bakımdan bölgedeki birçok ile istikamet verebilme kabiliyetine ve gücüne hâkim pozisyonunu sürdürüyor Siyasi partiler de bunun farkında ve bu nedenle muhalefetin bütün önderleri Diyarbakır ı ziyaret etti

Akademisyen Vahap Coşkun ile yaklaşan seçimler öncesi önderlerin Diyarbakır ziyaretlerini ve buradan verdikleri iletileri konuştuk Bunların yanı sıra Coşkun Kürt seçmenin seçimlerde nasıl bir hal sergileyeceğine dair fikirlerini de paylaştı

‘SEÇİMLERİN VAKTİNDE YAPILMA İHTİMALİ YÜKSEK’

Kasımda erken seçim olacak tezi var lakin Cumhurbaşkanı seçimlerin önümüzdeki yıl haziranda olacağını açıkladı Siz ne dersiniz erken seçim mümkünlüğü var mı

Kasım ayında bir seçim yapılacağına dair Ankara da özellikle muhalif muhitlerde bir beklenti var Cumhurbaşkanı Erdoğan ın son günlerdeki kimliklere vurgu yapan ve milliyetçilik pompalayan konuşmaları da bir seçim sürecine girildiğine yorumlanıyor Keza ekonomistler mevcut siyasetin devam ettirilmesi halinde kış aylarının vatandaş açısından bugünkünden çok daha sıkıntı geçeceğini ve bunun da iktidarın oyu üzerinde tahrip edici bir tesir yaratacağını belirtiyorlar Münasebetiyle rasyonel bir okuma da kasımda bir erken seçimin olması gerektiğini söylüyor

Lakin siyaset pür akılcı bir alan değil hakikaten iktidarın kimi tercihleri erken seçim mümkünlüğünü düşürüyor Seçim yasasının değiştirilmesi bunlardan biri ancak asıl kimi ekonomik atakların bir sonraki yıla ertelenmesine dikkat etmek gerekir Şayet iktidar minimum ücretlilere temmuz ayında bir artırım yapsaydı EYT lilerin taleplerini karşılama yoluna gitseydi ve ek göstergeyi Ocak 2023 ten değil de Temmuz 2022 den itibaren geçerli kılsaydı o vakit erken bir seçimin neredeyse kesin olduğu söylenebilirdi Lakin iktidar bunları yapmadı seçmen nezdinde bir karşılığı olacak bu adımları 2023 e bıraktı

Hülasa bu işaretlere bakarak seçimlerin vaktinde yapılması ihtimalinin daha güçlü olduğu söylenebilir Lakin unutulmamalı ki Erdoğan için seçimin muhakkak bir tarihi yoktur o kaidelerin kendisi için en uygun olduğunu düşündüğü vakitte yapar Yarın önüne büyük bir fırsat çıkarsa çabucak sandığı halkın önüne getirebilir Bu nedenle muhalefet müteyakkız olmalı ve hazırlığını her an bir erken seçim kararı alınacakmış üzere yapmalıdır

CHP DEVA Partisi Saadet Partisi Memleket Partisi ve en son Gelecek Partisi genel liderleri Diyarbakır ı ziyaret etti Bu ziyaretler de erken seçim mümkünlüğünü güçlendirmiyor mu

Şüphesiz bütün bu ziyaretlerin seçimle bir irtibatı var esasen partilerin bu saatten sonra bütün faaliyetlerini seçimi merkeze alarak yürütmeleri de olağan Mamafih seçimi aşan bir durum da var Zira bölgenin son yirmi yılına damgasını vuran iki partili siyasi yapının değişebileceği bir periyoda giriyoruz Bilhassa AK Parti nin gerilemesiyle açılacak olan alan öteki partilerin iştahını kabartıyor Bölgedeki siyasi pastadan daha fazla hisse kapma umudu artıkça partilerin ziyareti de sıklaşıyor

‘HERKES TENKİTTEN HİSSESİNİ ALIYOR’

Genel liderlerin Diyarbakır a ilgisinin STK temsilcileri ve kanaat önderleriyle buluşmasının esnaf ziyaretlerinin nedeni kuşkusuz seçimler Bu buluşmaların kendilerini söz etme imkanı bulduğu için STK temsilcilerini şad ettiğini genel liderlerin ise kendilerine yöneltilen sorular karşısında sıkıntı durumda kaldığını düşünüyorum Siz ne dersiniz

Esnaf iktisadi vaziyetinin her geçen gün daha kötüleşmesinden sivil toplum kuruluşlarının temsilcileri de özgürlük alanlarının daraltılmasından seslerine kulak verilmemesinden şikayetçiler Kime bir dokunsan bin ah işitiyorsun Herkes dolu rahatsızlıklarını ve taleplerini karşılarına çıkan siyasetçilere en yüksek perdeden lisana getiriyorlar Herkes hissesini alıyor bundan salt iktidar değil muhalefet de eleştiriliyor Bahusus daha önce iktidarın bir modülü olan lakin bugün muhalefet saflarına geçen siyasi aktörlere karşı tenkitler daha sert oluyor

Elbette genel liderlerin güç duruma düştükleri tenkitlerin haksız olduğunu düşündükleri rahatsız oldukları anlar oluyor Lakin bütün bunlar siyasetin içinde var Vatandaşın itirazlarına ve isteklerine göğüs geremeyen siyaset yapmamalı Evet medya ve toplumsal imkanları çok genişledi fakat gerçek siyaset hala alanda yapılıyor Bazen istemedikleri bir hale düşseler de halkla yüz yüze temas etmek siyasetçiler için çok bedelli

‘SİYASETİ ÖNE ÇIKARAN LİSAN ÖNEMLİ’

Diyarbakır ziyaretleri sırasında Kürt sıkıntısının tahlili konusunda CHP önderi Kılıçdaroğlu Meclis’i işaret etti Davutoğlu ise AK Partili ve başbakan olduğu günlerden farklı siyasi bir profil çizdi Örneğin iktidar olduklarında anadilde eğitimin önündeki mahzurları kaldıracaklarını söyledi Bunlar Kürt sorununun tahlili için umut verici ataklar Lakin soru şu vaatler karşılık buluyor mu

Güvenlik siyasetinin doruğa çıktığı özgürlüklerin paranteze alındığı Kürtlerin kayyımlar yoluyla seçme ve seçilme hakkından bile yoksun edildiği bir vasatta Kürt probleminde siyaseti işaret eden her adımın çok değerli olduğu kanısındayım CHP deki kimi vakit yalpalasa da yeni telaffuz arayışı Davutoğlu nun Diyarbakır daki 10 unsurluk açıklaması DEVA nın tahlil çerçevesi bu meyanda değerlendirilmeli Partilerin bu telaffuzlarının halkta çabucak karşılık bulmaları ve oy tercihlerini radikal bir biçimde değiştirmeleri beklenemez Lakin siyaseti öne çıkaran lisan ülkeyi esir alan bu boğucu atmosferden kurtulmaya katkı sağlayabilir

‘CHP OYLARINI BİR ÖLÇÜ ARTIRABİLİR’

CHP nin son iki yıldır Diyarbakır da ve bölgenin öbür vilayetlerinde önemli bir ‘yeniden örgütlenme’ gayreti içinde olduğu gözlemleniyor CHP nin bölgede eski gücüne 70 li yıllar yaklaşma mümkünlüğü nedir

CHP hala Kürt sorunundaki temel sorun alanlarına dair halini net bir biçimde ortaya koymuş değil vatandaşlık anadil lokal ile merkez ortasında yetki paylaşımı ve silahsızlandırma noktalarında CHP nin somut bir siyaseti yok Yani partide bir değişim isteği olduğu su götürmez fakat bu çok hudutlu ve çok kısıtlı bir değişim Tekrar de seçmen CHP yi gözlüyor yapıp ettiklerine bakıyor ilgi duyuyor Ama bu CHP nin eski gücüne döndüğü yahut döneceği manasını taşımaz CHP oylarını bir ölçü artırabilir fakat kısa vadede bölgede bir siyasi tartı merkezine dönüşmesi güç Onun için CHP nin kat etmesi gereken çok aralık ve aşması gereken çok yapısal sorun var

Ancak bu değişimin CHP ye sağladığı büyük bir yarar var 2019 lokal seçimlerinde görüldü CHP artık Batı da büyük kentlerdeki belediye seçimlerinde Kürt seçmenin oyunu alarak adayını seçtirebiliyor Şayet adayda da çok büyük bir yanlışa düşülmezse bu politik duruş cumhurbaşkanlığı seçimlerinde de devam edeceğe benziyor

‘KILIÇDAROĞLU NUN ALEVİ KİMLİĞİ SORUN OLMAZ’

Muhalefetin cumhurbaşkanı adayı AK Parti ve MHP nin ısrarına karşın şimdi açıklanmadı Lakin kulislerde Kılıçdaroğlu nun ismi öne çıkıyor güya Adaylığıyla ilgili kimi öteki problemleri bir kenar bırakarak Kürt seçmen için Kılıçdaroğlu nun Alevi kimliği sorun olur mu sizce

Tek bir söz ile karşılık vereyim Hayır Kılıçdaroğlu nun mezhebi kimliğinin Kürt seçmen nezdinde bir sorun olarak algılanacağını düşünmüyorum Kılıçdaroğlu nun diğer hususiyetleri sorgulanabilir Misal Kılıçdaroğlu nun son mahallî seçimler hariç Erdoğan karşısında seçim kazanma zafiyeti Kürt sıkıntısında beklenilen çıkışı yapamaması ya da tabanını dönüştürmedeki yetersizliği bir tenkit konusu bir tasa nedeni olabilir Fakat Kürt seçmenlerin kahir ekseriyeti için onun Alevi kimliği bir sorun oluşturmaz

‘DAVUTOĞLU NUN İKİ BÜYÜK YÜKÜ VAR’

Ahmet Davutoğlu periyodun başbakanı olduğu için Sur daki ve öbür vilayetlerdeki çatışmaların yanı sıra 2015 Haziran Kasım sürecindeki patlamalarla gerçekleşen can kayıplarının sorumlusu olarak görülüyor Bu imajı silmesi ve oy alabilmesi için ne yapması gerekiyor Diyarbakır daki çalıştayda açıkladığı 10 unsurluk teklif kâfi olur mu

Davutoğlu nun iki büyük yükü var Biri çöken Suriye siyasetinin mimarı olarak anılmasıdır Oburu de 7 Haziran 1 Kasım 2015 periyodunun başbakanı olarak o devirde yaşananların sorumlusu olarak görülmesidir Kamuoyunda bu bahiste keskin ve yerleşmiş bir kanaat var her iki hadisede de neredeyse bütün fatura tek başına bir Davutoğlu na kesiliyor hasebiyle bu kanaatin değişmesi kolay değil

Ezcümle Davutoğlu nun sırtına iki algı yapışmış ve o sırtından çıkarması sıkıntı bu algılarla ölçüp biçiliyor Siyasi realite bu lakin ben bu algıların hakkaniyetli olmadığı kanısındayım

Neden

İki sebepten Birinci olarak Davutoğlu o günlerin birinci derecede siyasi sorumlusu kimliğini taşıdığından olan bitenden mesuliyeti tartışılmaz Fakat bu öbür aktör fail ve etkenlerin büsbütün göz gerisi edilmesini gerektirmez Hadiselerde yer alan öbür aktörlerin tercihlerini hareketlerini ve bunların yarattığı sonuçları dikkate almadan bütün maliyeti Davutoğlu na çıkarmak kolaydır lakin bize fotoğrafın tamamını vermez

İkinci olarak bu algının altında önemli manipülasyonlar var Davutoğlu nun söylemediği kelamlar onun sözleriymiş üzere yansıtılıyor ya da muradının zıddı bir manayla piyasaya sürülüyor

Hangi mevzularda manipülasyonlar yapılıyor

Hemen aklıma gelen üç misal verebilirim Bir Emevi Camii’nde namaz kılacağız tabiri Cumhurbaşkanı Erdoğan a ilişkin olduğu halde anlı ulu köşe müellifleri da dâhil olmak üzere toplumun büyük bir bölümü bunu Davutoğlu na mal ediyor ve Suriye deki yıkımı bu kelamla irtibatlandırarak Davutoğlu nun günah hanesine yazıyor

İki Davutoğlu nun Konuşursam yer yerinden oynar minvalinde bir kelamı var Kelamın esas muhatapları Tayyip Erdoğan ve Binali Yıldırım dır Siyasetçilerin bu çeşit sözler kurmasını çok yanlış bulurum Bana nazaran siyasetçi konuşursam demez konuşur Bir bahsi başka olan bu konuyu tahminen öteki vakit ayrıyeten tartışabiliriz Ancak Davutoğlu bu kelamı kendisi terörle ağır bir formda çaba ederken gerisinden oyunlar çevirdiğini argüman ettiği bu ikiliyi suçlamak için kullandı Lakin AK Parti içi iktidar savaşlarını anlatan bu kelam vakitle bağlamından koparıldı ve güya bölgede yapılan zımnî operasyonlar için kullanılmış üzere bir algı yaratıldı

Ve üç Davutoğlu nun Sur un kültürel mirasını müdafaa babındaki kararlılığını anlatmak için sarf ettiği Sur u Tolde yapacağız tabiri de sonradan büsbütün karşıt bir manaya büründürüldü ve Davutoğlu nun ağzından Sur un yıkımının bir mottosuna döndürüldü Beş altı defadır Davutoğlu nun sivil toplumla buluşmasına tanıklık ediyorum Her seferinde Davutoğlu bu konuları tane tane anlatmasına karşın bir sonraki toplantıda yeniden birebir sorularla karşılaşıyor Bu da kendi aleyhine oluşan algının ne kadar kuvvetli olduğuna delalet ediyor

‘AK PARTİ PARLAK GÜNLERİNDEKİ SAVINDAN UZAKLAŞTI’

AK Parti Diyarbakır daki çalışma sistemini güç gösterme siyaseti üzerine kuruyor üzere bir müşahedem var Bütün kentin değil kendisine yakın bölümün partisi üzere bir davranış sergiliyor Buna katılır mısınız Şayet öyleyse bunun nedeni nedir

AK Parti artık hususen bölgede bir devlet partisi AK Parti yi sivil şahsiyetlerden çok devlet vazifelileri temsil ediyor Parlak günlerindeki savlarından ve imajından giderek uzaklaşan bir AK Parti portresi sahne alıyor Mağduriyetten mağruriyete demokratikleşmeden otoriterleşmeye kapsayıcılıktan dışlayıcılığa yönelen iktisadi refah ve kalkınma argümanını kaybeden oluşturduğu sosyolojiye karşıt düşmeye başlayan bir partinin başına iki şey gelir Bir tabanı daralır İki partiden kopmalar olur yeni arayışlar başlar AK Parti bugün her ikisini de yaşıyor ve şayet cumhurbaşkanlığı seçimlerini kaybederse AK Parti deki bu daralma kopuş ve arayış çok daha dramatik bir boyut kazanabilir

‘HDP AKŞENER VE YAVAŞ A TAKVİYE VERMEZ’

Anketler HDP nin gücünü koruduğunu gösteriyor Siz ne dersiniz

Kamuoyu araştırmalarındaki sonuçlarla paralel düşünüyorum Hatta HDP in bir modül oyunu artırması benim için şaşırtan olmaz Üç büyük avantajı var HDP nin Birincisi parti ile seçmen ortasındaki bağın güçlü olmasıdır İkincisi Kürt kimlik şuurunun gelişmesi ve HDP nin bazen HDP ye rağmen bunun taşıyıcı aktörü olarak görülmesidir Üçüncüsü de demografinin yarattığı talihtir Yeni seçmenlerin hatırı sayılır bir kısmını Kürt gençleri oluşturuyor ve bu seçmenler doğal bir HDP habitatı içine doğup büyüyorlar Bu sebeple fiili olarak siyaset yapamasa da HDP varlığını ve gücünü koruma ediyor

Seçime hakikat HDP ile ‘6 lı Masa’ bir seçim ittifakı kurabilir mi

İki seçim var Meclis seçimlerinden HDP nin rastgele bir ittifaka gereksinimi yok Parti sol ve Kürdi partilerle bir ittifak kurabilir bu yolda çabalar var ancak Altılı Masa ile bir ittifakı olmaz olamaz Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ise türel değil olsa olsa fiili bir iş birliği olabilir HDP resmi olarak muhalefetin çatısı altına girmez fakat karşı çıkmadığı bir isim olursa muhalefetin adayına dayanak verebilir

Adaylık için ismi geçenlerden kime ya da kimlere karşı çıkar HDP

Altılı Masa ile HDP ortasındaki bağlantılarda sanırım kimin aday olması değil ancak kimin aday olmaması gerektiği noktasında HDP nin hali net Akşener ve Yavaş tan biri aday olursa HDP Altılı Masa ya takviye vermez

Muhalefet başkanlarının HDP yle arayı korurken Kürt seçmenden bekledikleri oyu alması mümkün mü

Tabii ki Kürt seçmenler HDP den ibaret değil HDP ye oy vermeyen geniş bir Kürt seçmen kitlesi de var Muhalefetin HDP ile münasebetlerindeki ürkekliğinin HDP seçmenini rahatsız ettiği kesinlikle Lakin siyaset nihayetinde sonlu seçenekler ortasında bir seçim yapılmasını gerektirir Seçmen sandığa gittiğinde önüne gelen iki isimden birini tercih eder Muhalefetin Kürt seçmenlerden beklenen oyu alması ortak bir adayda uzlaşıp uzlaşmayacaklarına ve kimin aday gösterileceğine bağlıdır Adayın kimliği değerlidir

‘KÜRT SEÇMEN MUHALEFETE YAKIN DURUYOR’

Kürt seçmen seçimlerde oylarının belirleyici olacağının farkında ve güya politik bir sessizlikle gelişmeleri izliyor Kürt seçmen seçimlerde nasıl bir refleks gösterir

Meclis seçimlerinde esaslı bir değişim beklenmemeli Muhtemelen HDP oylarını koruyacak AK Parti nin gücünde bir aşınma olacak ve AK Parti nin kaybı nispetinde öbür partiler devreye girecekler Değişimin büyüğü cumhurbaşkanlığı seçimlerinde bekleniyor Kabaca her biri 40 oya sahip iki büyük ittifak var ve görünen o ki Kürt seçmenler hangi ittifaktan yana hal koyarlarsa seçimi 2019 Lokal Seçimleri’nde olduğu üzere o ittifak kazanacak

Hâlihazırda başta HDP olmak üzere Kürt seçmenlerin yüklü bir kısmı muhalefete yakın duruyor Şayet muhalefet adayında ve telaffuzunda çok büyük bir yanılgıya düşmez ve iktidar da Kürt seçmenleriyle açılan ortasını kapatacak bir atılım yapmazsa değişim ihtimalinin yakın tarihte hiç olmadığı kadar yüksek olduğu söylenebilir