Çekya’nın başşehri Prag’ın merkez garında her şey birinci bakışta olağan görünüyor. Lakin, yalnızca birkaç metre ötede, milyonlarca Ukraynalı üzere Rus işgalinden kaçan yüzlerce Roman, bulabildikleri bir yerde yaşamaya çalışıyorlar. Mülteci vizesi verilen başka Ukraynalıların bilakis, bu aileler gidecek hiçbir yerleri olmadığını ve onları isteyen kimsenin olmadığını öğrendiler.
Guardian’ın ziyaret ettiği garda yüzlerce Roman mülteci, gar yerinde yatıyorlar ya da vazifelilerinin sıhhatsiz şartların olduğunu söylediği, sırf 21.00 ile 05.00 saatleri ortasında yanaşan derme çatma bir yataklı trene sığınıyorlar. Her gece 500’den fazla kişi, başlangıçta sırf 260 kişiyi ağırlaması öngörülen odalara tıkılıyor. Kimileri 10 geceye kadar buralarda kaldı.
Mültecilere Yardım Örgütü (OPU) kriz koordinatörü Geti Mubeenová, “Çekya’deai en değerli durum bu” diyor. OPU, gara yardım eden öteki istekli kümelerle birlikte, hükümeti daha uygun bir konaklama yeri sağlamaya zorlamak hedefiyle çalışmalar yapıyorlar. “İnsani krizle karşı karşıyayız. Artık sürdürülebilir değil” diyor Mubeenová.
Mültecilerin birden fazla, Çek makamlarının statülerine ve kalıcı konaklamaya hak kazanıp kazanmadıklarına karar vermesini bekliyor.
‘KÖPEKLER ÜZERE YERDE YATIYORUZ’
Prag’a geldiğini söyleyen Kievli üç çocuk annesi Zanna, “Kayıt merkezinde mülteci müdafaası için kayıt yaptırmaya çalıştık fakat bizi kabul etmediler ve nedenini açıklayan rastgele bir evrak vermediler. Buraya kalacak bir yer aramaya geldik lakin onun yerine köpekler üzere yerde yatıyoruz. Yorulduk ve artık gücümüz kalmadı. Yalnızca hakikaten umutsuz hissediyorum” diyor.
Yardım vazifelileri, bunun dışardan gelen birçok Roman için tipik bir öykü olduğunu söylüyor.
Vladimir Putin, 24 Şubat’ta Ukrayna’ya hücum buyruğu verdiğinden beri, Çekya mültecilere yaklaşık 350 bin süreksiz muhafaza vizesi verdi.
Mubeenová’ya nazaran birçok Roman, Çekya ve komşu ülkelerde yaygın olan Roman aykırısı bir önyargının beslediği farklı bir bahtla karşı karşıya kaldı. Almanya’daki Dresden polisinin onların trenden inmelerine müsaade vermediğini aktaran birtakım bireyler de dahil olmak üzere, Prag’dan Almanya’ya giden birçok Roman daha sonra geri döndüğünü söylüyor.
Çek yetkililer ise Macaristan Başbakanı Viktor Orbán’ın 2011 yılında Ukrayna’nın Transcarpathia bölgesindeki Macarlara vatandaşlık verme siyaseti sayesinde, Ukrayna-Macaristan ikili vatandaşlığına sahip AB vatandaşları oldukları için gelen Romanların birçoklarının mülteci statüsüne hak kazanmadığını söylüyorlar.
PASAPORTLARI REDDEDİLDİ
Macar pasaportlulardan kimileri, ikili vatandaşlığın sonuçlarını anlamadan dokümanlara başvurmaları için rüşvet verildiğini argüman ediyor. Birkaç kişi, Macaristan’da pasaportlarının düzmece olarak reddedildiğini anlatıyor.
AB vatandaşlığına sahip olmak, onları Schengen kuralları uyarınca hudut dışı edilmekten korurken üye devletler ortasında hareket özgürlüğü sağlıyor. Fakat tıpkı vakitte devletlerin barınma sağlamak zorunda olmadığı durumlar içinde de kalabiliyorlar.
Fakat Mubeenová, gardaki insanların sırf beşte birinin Macar vatandaşlığına sahip olduğunu söylüyor. Birçok vakit müracaatta bulunmada ve hatta kayıt merkezlerine girmede pürüzlerle karşılaşan oburlarının bahtı, Romanları gerçek mülteciler olarak reddeden resmi ve katı tavırları yansıtıyor.
Çekya İçişleri Bakanı Vít Rakušan ise “Roman akınının organize hatayla kontaklı olduğunu” tez etti.
“Yetkililer Romanların müdafaa müracaatında bulunmak için gerekli dokümanlara sahip olmadıklarını söylediler, lakin birden fazla vakit yasal olmadığı öne sürülüp müracaat yapmalarına bile müsaade verilmiyor” diyor Mubeenová.
HASTALIKLAR YAYILIYOR
Mültecilerden sorumlu Çekya İçişleri Bakanlığının bir sözcüsü, tren garında süreksiz muhafaza müracaatında bulunanların, Troja mahallesinde yakın vakitte kurulan bir “çadır kent” de dahil olmak üzere devlet tarafından sağlanan konaklama hakkına sahip olduklarını söyledi.
Sözcü “Bazı beşerler bu teklifi reddedip ana gara geri dönüyor. Lakin garda süreksiz muhafaza hakkına sahip olmayan yahut süreksiz müdafaa müracaatında bulunmamış şahıslar de var. Ayrıyeten müracaat sahibinin öbür bir AB üyesi ülke vatandaşı olduğu ortaya çıkarsa süreksiz muhafaza sağlanamaz” diyor.
Gardaki vahim durum, istekli olarak çalışan tıp öğrencileri tarafından suçiçeği, kızamık, hepatit A, bit, uyuz ve tüberküloz hadiselerinin rapor edilmesine neden oldu. İtfaiye takımları binaları günde üç defa dezenfekte ediyor. Sıhhat kısıtlamaları, yardım kuruluşlarının sıcak yemek dağıtmasını engelliyor.
Garın bina müdürü Jan Vágner, mevcut durumu, 5 binden fazla kişinin Ukrayna’dan gelen trenlerden çıktığı mülteci krizinin başlangıcından “daha zor” olarak tanımlıyor. “Sayılar artık çok daha az olsa da, hepsiyle başka ayrı konuşmamız ve onlarla yakın çalışmamız gerekiyor, lakin hakikat cinste yardıma sahip değiliz” diyor. (DIŞ HABERLER)