Psikolog-yazar Zeynep Yaşar, Türk bilim insanı Université de Paris VII Sorbonne Cité Üniversitesi’nden mezun, lisans ve yüksek lisansını psikoloji alanında Paris’te tamamladı. Lisans okurken bir periyot de Harvard Üniversitesi’nde dersler aldı. Arjantin, Meksika, Amerika, Fransa, Hindistan’da hem akademik hem profesyonel tecrübeleri oldu.
Yaşar, akademik çalışmalarının yanı sıra dünyanın dört bir yanını konutu haline dönüştürebilen bir yapıya da sahip. Birebir vakitte her vakit ve her yerde insan onurunu savunmayı kendine emel edinmiş.
ODATV olarak Zeynep Yaşar ile “Hindistan’ın Dulları ve Kadın” isimli kitabı hakkında bir sohbet gerçekleştirdik…
Hindistan’ın Dulları ve Bayan kitabınızı yazmaya nasıl karar verdiniz?
Sözün tam manasıyla mevzu aslında önüme düştü ve yazmaktan diğer talihim yoktu. Yazmayı her vakit çok sevdim, yazarken ki heyecan yüreğimi daima çelmiştir.
Hindistan’da Birleşmiş Milletler projeleri çerçevesinde Seks işçiliğine zorlanan, köle ticaretine maruz kalmış ya da riskli kümede olan bayanlar için düzenlenen projelerde çalışıyordum. Her gidişimde Hindistan’da dulluk probleminden bahsedilen kaynaklara denk geldim. Denk geldikçe merakımı susturamadım, gitgide harmanlandı. Çok sıkıntı oldu lakin birkaç arkadaşımın da yardımıyla dul kalmış bayanların yaşadığı ashramları ziyaret için müsaade alabildik. Birinci tatilimde soluğu Vrindavan’da aldım. Kitap fikri hiç yoktu ancak hususun, anlatılanların, gördüklerim, kokladıklarım her şeyin içine o denli bir çekildim ki, yazmasaydım içinden çıkamazdım. Yazdım, diğerlerini da hususa davet ederek bir nevi içinden çıktım. Tabi benim yazmamla bitmedi, Kopernik Yayınevi’nin kitaba inancı, hem kitabımın hem benim elimden tutmasıyla bugün kitabımız her yerde.
Bu çalışma literatüre kıymetli bir katkı sağlayacak…
Eski Hint ritüellerinden Sati ve Jahudar ile yüceltilen bayan imajı perspektifini ve bu ritüellerin yasaklanma uğraşlarını, Kerala’lı Nangeli örneğinden başlayarak Sukasaptati üzere masallarda Hint Bayan imajını, tarihî boyutuyla kuramsal olarak ve hayatını Vrindavan ashramlarında, sokaklarında sürdüren ‘Hindistan’ın dulları’ ile söyleşilerin olduğu, ülkenin çeşitli bölgelerindeki dulluk problemlerinin de incelendiği bir saha araştırma kitabı diyebilirim.
“BEN RUHEN BİR YERLERDE KAPALI KALIRDIM”
Kitapta yaptığınız söyleşiler var, nasıl hissettiniz bu türlü güçlü anları o bayanlardan dinlerken?
1861 Hindistan’da bir milat. Bu tarihte tüm Hindistan’da Sati uygulaması yasaklandı. Dul kalan bayanların kocasıyla birlikte yakıldığı bir Hint geleneğidir Sati ritüeli.
O periyotlarda kocasının mevti ile dul kalan bayan şu demekti; Şayet Sati yapmadıysa, kendini ateşlerin içine de atmadıysa, genelde ailesi ve toplumu tarafından da dışlanarak kendini ashramlara kapatarak dünyevi her zevkten uzak kalması gereken, yalnızca hayatta kalacak kadar beslenen, coşkulu Hint şenliklerine katılamayan, yaş sembolü olarak beyaz sarı giyen, saçlarını sıfıra vurdurarak vefat gününü beklerken dualar eden kadın… Ben Sati yasak olduğu için zati Sati yapamayan, ancak etrafından dışlanan ve kendi üzere olanların yanına gelen ya da yakınları tarafından getirilen bayanlarla yaptım söyleşileri. Çok güçlü, insanın ruhunu duvardan duvara vuran kıssalar dinledim. Psikanalist olabilmek için senelerce kendi tahlil sürecimden geçtim. Sıkıntı anlara tahammülümüzü yükseltmekte harikulade bir seyahattir tahlilden geçmek. Lakin o gün orada çok zorlandım. O yüzden; yazmasaydım, hayat devam ederdi lakin ben ruhen bir yerlerde kapalı kalırdım.
ŞİDDET GÖREN BAYANLAR KONUŞTU
Söyleşileriniz ortasında Hindistan’ın’ın Vrindavan kentinde bir ahsram ziyaretiniz de yer alıyor. Buradaki bayanlar neler anlattı? Birtakım örnekler verebilir misiniz?
İsimlerini açıklamamak kaydı ile şöyle; S. 85 yaşında, Hindistan’ın Bengal bölgesinden geliyor. 16 yaşında evlenmiş. Kocasından dayak başta olmak üzere her türlü şiddeti gördüğü için babasının meskenine sığınıyor. O sırada alkolik olan kocası ölüyor. S. epeyce kaygı ve korku dolu günler geçirdiğinden bahsederken gözlerinin içinde biriken göz yaşları hiç eksilmiyor.
B.’nin de başkalarından bir farkı yok. Gündelik hayat ritüeli var. O da eşi ölünce Vrindavan’da bulunan bu ashrama gelmiş. Titrek sesi ile şöyle konuşuyordu; “Başka gidecek hiçbir yerim yoktu. Hayatımın son gününe dek Krishana’ya sığınarak burada yaşamak en doğrusuydu.
Bir öbür bayan D. eşini tüberkülozdan kaybediyor. Bir mühlet kendi ayakları üzerinde durmaya çalışsa da toplumsal kodlar sebebi ile yolu burası ile kesişiyor. D. kocası hakkında konuşurken cümlelerin ortasına aşkını sıkıştırıyordu. Dediğim üzere, çok güçlü kıssalar dinledim, insan ruhunu duvardan duvara vuran hikâyeler…
Bu özgün çalışmanız için ve bize vakit ayırıp sorularımıza karşılık verdiğiniz için çok teşekkür ederiz.
Ben de size teşekkür ediyorum.