Türkiye’nin 5. büyük gölü olan İznik Gölü’nde yaşanan siyanobakteri artışı nedeniyle göle girmek süreksiz olarak yasaklandı. İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Meriç Albay ve İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Reyhan Akçaalan’ın toplumsal medyadan yaptıkları açıklamaların akabinde Vilayet Halk Sıhhati Müdürlüğü, İznik Gölü’nde yüzmeyi süreksiz olarak yasaklayan ikaz tabelaları astı.
Gölü yeşile boyayan bakteri hakkında geçtiğimiz günlerde toplumsal medyadan açıklama yapan İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Meriç Albay, “”İznik Gölü’nde son birkaç gündür yüksek düzeyde Siyanobakteri artışı var. Tedbir olarak birçok ülkede olduğu üzere tedbir maksatlı başta yüzme gayeli olmak üzere gölün kullanımını kısıtlamak gerekiyor” sözlerini kullandı. Davetlerin akabinde göle girmek yasaklandı.
“BİZE BİRŞEYLERİ YANLIŞ YAPTIĞIMIZI HATIRLATIYOR”
İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Reyhan Akçaalan da, “İznik Gölü’nde çok siyanobakteri artışı var. Bilhassa insanların göle yüzmeye girdiği bölgelerde durum bu biçimde. Bu süreçte artış toksik olabileceğinden göle girilmemesi tarafında ikazların konulması yanlışsız olacaktır. 5 Haziran Dünya Etraf Günü’nde İznik gölü bize bir şeyleri yanlış yaptığımızı hatırlatıyor” paylaşımında bulunmuştu.
“TABELAYA KARŞIN HÂLÂ YÜZENLER VAR”
Uzmanların ikazlarının akabinde, Bursa Vilayet Halk Sıhhati Müdürlüğü, İznik Gölü’nde yüzmeyi süreksiz olarak yasaklayan ikaz tabelaları astı. Albay, “Ülkemizde birinci kere bir halk plajı ağır siyabakteri artışı nedeniyle yüzmeye kapatıldı. 30 yılı aşkın müddettir verdiğimiz emek sonunda karşılık buldu. Tabelaya karşın hala yüzen bireyler olsa da farkındalığın artmasıyla bu sorun da çözülecektir” dedi.
“ÇOK FAZLA GÜBRE VE İLAÇ KULLANIMI NEDENİYLE OLUŞUYOR”
Evrensel’in haberine nazaran denetimsiz tarım nedeniyle gölde oluşan kirlilikte siyanobakterilerin çoğaldığını belirten İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Meriç Albay, DHA’ya şunları söyledi: “İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi olarak 1993 yılından beri İznik Gölü’nde araştırmalar yapıyoruz. Gördüğümüz kadarıyla Türkiye’de en fazla kirletilen alanlardan biri. Göl etrafındaki ziraî alan epey verimli. Bazen birebir alan yılda 3 kere farklı zerzevat üretimi için kullanılıyor. Bu çok fazla gübre ve ilaç kullanımı demek oluyor. Bunların bir kısmı da göle karışıyor. Azot ve fosfor içeriği fazla olan bu kirleticiler gölde çok ölçüde siyanobakteri artışına neden oluyor. Siyanobakteri tek hücreli organizmalardır ve birtakım cinsleri toksin üretme yeteneğindedir. Bunlar bilhassa göller, barajlar ve içme suyu rezervuarlarında daha fazla artış gösterirler. Halkımız bu alglere yosun diyor fakat aslında bunlar alg. Son yıllarda çok su çekimi, denetimsiz formda gübre kullanımı ve gölü besleyen derelerin debilerinin düşmesiyle İznik Gölü’ndeki siyanobakteri artışı daha besbelli hale gelmiş bulunuyor. Kimi siyanobakteri tiplerinin toksin üretme yetenekleri nedeniyle gelecek yıllarda sorun yaratacak üzere gözüküyor. Bu yüzden göldeki alg artışı ve kompozisyonunun daima izlenmesi büyük ehemmiyet taşıyor. Göl etrafındaki tedbirlerin artırılması gerekiyor. Bilhassa ziraî faaliyetlerin önemli biçimde denetlenmesi, yeraltı suları dahil su çekimlerinin daha denetimli ve ekosistemi rahatsız etmeyecek formda planlanması büyük kıymet taşıyor. Çiftçilerin kullandığı gübre ve ilacın denetim edilmesi gerekiyor. Burada bilhassa Tarım ve Orman Bakanlığına büyük misyon düşüyor. İznik Gölü Türkiye’nin 5. büyük gölü. 75-80 metre derinliği olan bir göl. Büyük gölleri kirletmek epey zordur. Yıllar evvel orada kuş vefatı, balık mevti de görmüştük. Siyanobakterilerin ürettiği siyanotoksinlerin sıhhat sıkıntıları yaratması nedeniyle gölün sıhhatine ihtimam gösterilmesi gerekiyor.”
“KARACİĞER KANSERİNİ TETİKLEYEN ORGANİZMALARDIR”
Siyanobakterinin karaciğer kanserini tetiklediğini belirten Meriç Albay, “Türkiye’nin çabucak her noktasında iklimsel değişim nedeniyle, denetimsizce atılan atıklar nedeniyle vakit zaman siyanobakteri artışları her yerde görülebiliyor. Bilhassa iklimsel nedenlerden ötürü birçok suyumuz şu an sığlaşmaya başladı. Sığlaşmış suları kirletmek epeyce kolaydır. Şu an İstanbul’da içme suyu barajlarında, göllerinde bu badire olacak üzere gözüküyor. Ancak siyanotoksinlerin arıtımı mümkün. Esasen tahlilleri nizamlı olarak yapıyorlar. Ülkemiz genelinde içme suyu rezervuarlarında çok siyanobakteri artışı olduğunda arıtma tekniklerini sonuna kadar dikkatlice uygulamak lazım. Siyanobakteri karaciğer kanserini tetikleyen organizmalardır. Deride tahriş, karın ağrısı, ishal vs üzere sıhhat meselelerine yol açabilir. Lakin su hakikat arıtılırsa problem olmaz. Daima olarak bakanlıkların belediyelerin bu göller üzerinde dikkatlice araştırma yapması lazım. Şimdilik İstanbul’da bu türlü bir kahırla karşılaşmadık. Bilhassa Mayıs ayının sonundan ekim ayının ortalarına kadar suların dikkatle izlenmesi ve siyanobakteri ölçülerinin ölçülmesi gerekiyor. Dünya Sıhhat Örgütüne nazaran ham sudaki mikrosistin ölçüsü 1 mikrogramı geçerse derhal tedbir alınması gerekiyor.” dedi.
“İKLİMSEL DEĞİŞİM NEDENİYLE DÜNYADA BU HUSUSTA KAHIR VAR”
Albay, “Siyanobakteri artışları dünyada çok yakından takip edilen biyolojik bir sorun. İklimsel değişim nedeniyle dünyanın her tarafında büyük bir badire var. Brezilya’dan birçok ülkeye kadar insan vefatları dair birçok şey yaşandı. O yüzden epeyce dikkat ediliyor. Dünya Halk Sıhhati Örgütü, hem içme suyu olarak hem de yüzme sularına kriter koyuyor. Dünyanın birçok ülkesinde de içme suları ve yüzme suları için kriterler belirlenmiştir. Örneğin; Hollanda, Fransa üzere ülkelerde yüzme sularındaki siyanotoksin ölçüsü 20 – 30 mikrogramı geçtiğinde o alanı süreksiz olarak yüzme faaliyetlerine kapatıyorlar. Türkiye’de de bu formda düşünce olduğu vakit çabucak toksin ölçüsünü ölçüp derhal kapatmak gerekiyor” biçiminde konuştu.
SİYANOBAKTERİ NEDİR
Aşırı çoğalmaları su kaynaklarını tehdit eden siyanobakteri yahut mavi-yeşil algler hava sıcaklıkları ve sudaki azot ile fosfor artışı nedeniyle oluşan bitkisel plankton tipleri.