Eynesil ilçesinde temeli 1987’de atılan, iç kısmı Selçuklu ve Osmanlı mimarisinden esinlenilerek, inşa edilen Yeşil Cami, 2012 yılında ibadete açıldı.
Doğal taşlarla inşa edilen caminin minaresinin onura ve alemi ortasında yapılan kısmının, her iki yanına kulp ve musluk takılarak ‘semaver’e benzetildi.
Kesme taş kullanılarak 4,5 yılda tamamlanan ‘semaver’ kısmı, 5 kişinin içerisinde oturabileceği halde tasarlandı. ‘Semaver’ halindeki minare, enteresan manzarasıyla dikkat çekiyor.
‘TAVİZ VERECEK DEĞİLİZ’
Caminin inşasından sorumlu olan Eynesil İyi İşler Yapma ve Yaptırma Derneği Lideri Ayhan Tufanoğlu, “4,5 yıl uzun mühlet lakin hoş işler kolay çıkmaz. Semaverin içinde 5 kişilik arkadaş kümesinin oturup sohbet edebileceği, semaver yakabileceği bir ortam var. Kamuoyundan olumlu ve olumsuz yansılar alıyoruz. Meyve veren ağaç taşlanır. Bizi eleştiren şahısların tenkidinden korkup, taviz verecek değiliz” dedi.
‘Semaver’ biçimindeki tasarım için Diyanet İşleri Başkanlığı’ndan olumlu görüş aldıklarını belirten Tufanoğlu, “Diyanet İşleri Başkanlığı’nın grubundan gelenler oldu. Onlar da bu türlü bir mimarinin çıkmasından ötürü memnunluklarını lisana getirdi. Bugün her yerde mescitlerimiz var lakin hepsi tıpkı standartta. Bizim camimiz, doğal taşla ilmik ilmik işlenerek yapıldı” diye konuştu.
‘BİZLER İÇİN GURUR VESİLESİ’
‘Semaver’ minareli caminin yöreyi temsil ettiğini söyleyen Tufanoğlu, “Eynesil’imiz çay memleketi, 5 tane çay fabrikamız var. İlçemizi tanıtmak, kültür ve turizmine katkıda bulunmak için ‘semaver’ halinde yapmayı uygun gördük. Semaverin birleştirici gücünü minaremizle birleştirdik. Bu haliyle de çok hoş oldu. İlçemize çok yerden ziyaretçi akını var. Yalnızca cuma namazını kılmak için 150 kilometre aralıktaki arkadaşlarımız ‘Bugün cumayı semaverli mescitte kılalım’ diyerek geliyor. Toplumumuzun güzeline gitmesi, bizler için gurur vesilesi” sözlerini kullandı.
“TİCARİ TAVIR EKLEMEK GÖRMEMİŞLİKTİR”
İlahiyatçı İlhami Güler ve sanat tarihçileri Değer Giray, Kaya Üçer ve Zeynep Ahunbay, Giresun Eynesil’de semaver formunda minare yapılmasını Karar’a kıymetlendirdi.
İşte o yorumlar:
Bu durumunu Türk muhafazakarlığının özeti olduğunu düşünen İlahiyat profesörü İlhami Güler, “Böyle bir şey vardır muhafazakar ruhta yani menfaatini gözeterek lakin tıpkı vakitte tanrıyı şad etmek…. Spinoza’nın dediği üzere; kitleler Tanrı’yı kandırma peşindedir.” dedi.
Ayrıca Tufanoğlu’nun “korkup, taviz verecek değiliz” kelamlarını pahalandıran Güler “O da biraz pişkinlik üzere. Ne diyebilirsiniz yani? Minarenin bir fonksiyonelliği vardır, ezan duyurma hedefiyle mescitlerin mütemmim bir simgesi üzere. Bu orta çağlarda kiliselerde de vardı. Kiliselerin çan kuleleri gökyüzüne hakikat ince sivri bir haldedir. Bu kilisedeki mimari üslubu insanın Tanrı’ya karşı yönelimini söz eder. Münasebetiyle sembolik bir şey vardır. Dinde mescitler ve mabetler dinin sembolik, metaforik yapısını tabir ederler. Hasebiyle onlara bu türlü ticari bir tavır eklemek insanların görmemişliğidir. Biraz açgözlülüktür… ” sözlerini kullandı.
Prof. Dr. Değer Giray
Sıra dışı olmak isteyen bir mimari olarak pahalandıran Sanat Tarihçisi Prof. Dr. Değer Giray da mevzuya form ve estetik açıdan bakılmasını belirtti. “Bir mimari yapının işlevi olarak özellikleriyle kendi bezemelerinin de ahenk içinde olması gerekir. bunun sıra dışı olanlarına da çok rastlıyoruz Lakin estetik olarak yapı ile birlikte görüldüğünde verdiği mana çok değerli. Bu nedenle oraya yakışmamış. Tek kelimeyle…” diyen Giray, konuşmasının devamında şunları söyledi:
“Daha değişik bir form, biçim deneyebilirlerdi. Çaydanlık formu ile cami ortasında bağlantıyı bir tarafa bırakalım, estetik olarak da hiç uygun değil. Biz sanat tarihçileri olarak, sanatkarlar olarak, ülkemizi bu mevzuda gelişmiş, çağdaş, medeniyetler seviyesine çıkarmak mimari yapıları beklerken bu türlü fantezilerle yapıların farklı haller alması tartışmaya açıktır. Bu çok tartışılacak bir mevzu olarak ortaya çıktı diye düşünüyorum.Farklı coğrafik bölgelerde çeşitli denemeler vakit zaman oldu, farklı mimari stiller. Tabi yüzyıllar geçtikçe beşerler bu farklı coğrafyalarda farklı ülkelerde farklı estetik bedellerin ortaya koyduğu mimari yapıda minare yahut caminin kendi mimari tasarımı olarak denemeler yapmak istiyorlar. Zira 21’inci yüzyılın birinci çeyreğindeyiz. Bu gerçek bir yaklaşım olabilir de bir vakitler Nasrettin Hoca heykellerini de kocaman ve çok yakışıksız biçimde meydanlara koymaya kalkmak üzere, parklara dinazor heykellerini koymak gibi… Bu nasıl nahoş bir estetik paha yaratıyorsa kendin içinde yaptığınız cami yapısının da hem ruhunma hem de estetiğine uygun bir form bulmanız lazım. Çok değişiklik istiyorsanız bin tane deneme yapabilirsiniz lakin objelerle bağdaşan şeyler yapmamız yanlışsız bir şey değil.”
Doç. Dr. Kaya Üçer
“Çok yaratıcı, muhakkak deyişlerimize çanak tutmuşlar. ‘Çay müridin mazotudur’ üzere mesela. Fonksiyonellik de doğal değerli bence bu minarede. Musluğu açınca çay da akıyorsa ne hoş. Bu türlü bir camii hiç görmedim, nirvanaya ulaşmışlar. Bölgesel bir çalışma.” diyen Mimar Sinan Hoş Sanatlar Üniversitesi Klâsik Türk Sanatları Öğretim Üyesi Doç. Dr. Kaya Üçer, kelamlarının devamında şunları söyledi:
“Külahın altı Osmanlı, üstü gurura Osmanlı, bi tarafı Selçuklu, ortaya karışık, muhtemelen kışın sahlep de veriyordur. Adana’da Sabancı’nın yaptırdığı caminin çeşmelerinden Ramazan ayında şerbet akıtıyorlar mesela, bundan niçin çay akıtılmasın? Ramazan’da iftar sonrası buradan içilen çay kutsal olacaktır. Doğal latife yapıyorum, zira insan bu türlü bir mimari görüntü karşısında önemli olamıyor. Bu çeşit mescitleri tez konusu yapmayı düşünüyorum, öğrencilerime ‘Arayış Camileri’ başlığıyla olarak ödev vereceğim. Bu tıp ‘mimari şaheseri’ mescitler arşivlensin. Bunları da gördük diyelim.”
Prof. Dr. Zeynep Ahunbay
“Bugün yapılan mimari hallerin eklektik olması, değişik devirlerden kopya yapılması üzücü. Yeni bir tasarım ortaya koymak daha düzgün olurdu.” diyem sanat tarihçiliğimizin duayenlerinden Prof. Dr. Zeynep Ahunbay da kelamlarının devamında şunları söyledi:
“Alt tarafı 15’nci yüzyıl, üstü 19’uncu yüzyıl, zirvesine metallerle güya bir atraksiyon çekilmiş. Bu minareyi tasarlayan kim? Aşağısı üç şerefiyeli burmalı minareden alınmış, üstünü ise 19 yüzyıl İstanbul mimarisinden almışlar. Bu mimari haller üzücü, yaratıcı bir şey olmaması, daima kopya ile geçinilmesi Türkiye ortamı için makus bir şey. Bugün yapılan bir mescitte tasarım olarak da günün imkanlarını kullanmamak çok üzücü.
Çünkü bir yaratı yok ortada, ekleme bir şey, bu semaver fikrinin ne işi var minarede? Uçuk bir tasarım. Minarenin vazifesi insanları namaza çağırmaktır, o da şerefelerinden olur. Külahın ayrıntısıyla oynayıp bu türlü bir atraksiyon yapmak nedir? Minare tasarımı açısından hiçbir yenilik yok. Oraya bir musluk koymuşlar ve ilgi çekmek istemişler, bunun minarenin misyonuyla ilgisi yok, hiç gerekliliği yok. Bu simgenin minare ile nasıl bir irtibatı olabilir?
İnsanlar çay içebilir de caminin semaverle alakası nedir? Yazık.”
Odatv.com