Özgürlük İçin Hukukçular Derneği (ÖHD), Toplum Hukuk Araştırmaları Vakfı (TOHAV) ve İnsan Hakları Derneği (İHD) bir otelde “Tecrit siyasetine karşı barış hakkı” bahisli konferans düzenledi. Konferansa Halkların Demokratik Kongresi (HDK) Eşsözcüsü Cengiz Çiçek, Halkların Demokratik Partisi (HDP) Eş Genel Lideri Mithat Sancar, milletvekilleri, ÖHD Eş Genel Lideri İlknur Alacan, İHD Eş Genel Lideri Eren Keskin, Öztürk Türkdoğan, 78’ler Teşebbüsü Sözcüsü Celalettin Can, PKK Başkanı Abdullah Öcalan’ın savunmasını üsteleyen Asrın Hukuk Ofisi avukatları yanı sıra Demokrasi İçin Birlik (DİB) Platformu üyeleri, Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV) üyeleri, birçok hukukçu, gazeteci, sivil toplum örgütü temsilcisi ile çok sayıda aydın, muharrir ve siyasetçi katıldı.
‘KÜRT PROBLEMİNİN 100 YILLIK BİR TARİHİ VAR’
Mezopotamya Ajansı’nın haberine nazaran açılış konuşmasını yapan Sancar, Kürt sorunun en az 100 yıllık bir tarihi olduğuna işaret etti. Kürt sıkıntısında çatışmanın ise en az 40 yıllık bir geçmişi olduğunu lisana getiren Sancar, “İç içe geçmiş bu iki boyuta daima tıpkı anda bir ortada yaklaşmadan Kürt meselesine tahlil yolları bulmanın mümkün olmadığını söylememiz gerekiyor. Bu sorun yalnızca bizde yaşanmıyor, birinci sefer da burada ortaya çıkmıyor. Dünyanın çeşitli bölgelerinde, emsal meseleler çeşitli devirlerde yaşandı ve yaşanmaya devam ediyor” dedi.
Sorunun yaklaşmanın çok farklı boyutlarda sonuçlar da doğuracağına dikkat çeken Sancar, “Türkiye’de bu yaklaşımın tarihine baktığımızda Kürtlerin varlığının inkarı ile başlayan uzun mühlet devam eden bir politik anlayış göze çarpar. İnkarın açıkça artık sürdürülemez hale geldiği devirde ise Kürt sorunun inkarı siyasetleri devreye sokulmuştur, sorunun inkarının da imkansızlaşması ile artık tahlilin reddi anlayışı hakim kılınmıştır. Dünyaya baktığınızda aslında bu cins çatışma içeren etnik kimlik meselelerinin barışçıl yollarla müzakere ve diyalog ile tahlili konusundaki muvaffakiyet sicili hiç de düşük yahut ümitsizlik verecek seviyelerde değildir. Tam bilakis Soğuk Savaş devrinde bile bu cins çatışmaların müzakereyle barış süreçleri içinde çözülmesinde oran yüzde 60’ın üzerindedir. Yani bu cins çatışmalı problemlerin müzakere, diyalog ve siyaset yoluyla tahlili teşebbüslerinin yüzde 60’tan fazla sonuç verdiği örnekler dünyada yaşanmıştır. Son 25 yılda bu oran daha da artmıştır” diye konuştu.
‘TÜRKİYE FORMÜLÜNÜN SONUÇLARI SRİ LANKA’
Meselesinin tahlili konusunda diyalog, müzakere ve siyasetin temel alınması ile sonuç alınabileceğini vurgu yapan Sancar, karşıtı istikamette usulü deneyen ülkelerin olduğunu, bunların bu formül nedeniyle çeşitli sıkıntılar yaşadığını lisana getirdi. Sancar, şöyle konuştu:
“Diyalog ve müzakere yolu dışında kalan temel yaklaşım güvenlikçi anlayış ve askeri siyasetlerdir. Bastırma, imha, tasfiye üzere boyutları olan bu siyasetin toplumlarda ne üzere sonuçlar doğurduğu, bir muvaffakiyet elde edip edemediği de ayrıyeten tartışılması gereken değerli bir husustur. Çatışma sıkıntısını yahut tahlilini güvenlikçi askeri yollarla ele alan yaklaşımların muvaffakiyet oranı düşük olmuştur. Sonuçları da o toplumlar için ağır tahribatlar formunda ortaya çıkmıştır. Tipik örneği Sri Lanka’dır. Biliyorsunuz Sri Lanka güvenlikçi anlayışın en başarılı örneği olarak sunulmaktadır. İmha siyasetlerini ve uygulamalarını zalimce ve yaygın bir biçimde hayata geçirmenin sonuç alabileceğine dair bir örnek olarak gösterilmektedir. 2009 yılında çok büyük bir askeri operasyonla on binlerce insanın katledildiği 60 bine yakın insanın akıbetinin bilinmeyen kaldığı bir periyot yaşandı.
Sistem otoriterleşmiş, toplum tekçi anlayışla biçimlendirilmek üzere müdahaleye maruz kalmış, iktisat bir talan rant döngüsüne mahkum edilmiştir. Sonuç itibariyle bugün yalnızca Tamillere değil çoğunluğun dışında kalan öteki kümelere Müslüman ve Hristiyanlara da birebir asimilasyoncu ve tasfiyeci siyasetler uygulanmaktadır. Buna literatürde çatışma tuzağı diyoruz. Yani çatışmanın askeri formülle sorunun güvenlikçi anlayışla çözülebileceğine yönelik inancın yarattığı tuzak burada kast edilmektedir.
‘İMHA AMAÇLANIYOR’
Bu tuzak problemlerin çok farklı boyutlarda çok daha derinleşmesi manasına gelmektedir. Sri Lanka bugün hem toplumsal dokuda büyük yıkımların yaşandığı bir ülke hem de ekonomik olarak iflas etmiş bir devlet durumuna gelmiştir. Bunların tamamı Tamil meselesine yaklaşımla direkt irtibatlıdır. Türkiye’de de çok uzun müddet birebir anlayış daima masalarında olmuştur iktidarların. Güya imha siyasetleri sonuç alabilirmiş ve Kürt sorunu bu formda yok edilirmiş üzere. Bu siyasetlerin temelinde tahlil değil sorunu yok sayma ve görünür tartışılır olmaktan çıkarma maksadı yatmaktadır. Uzun vakit Kürtlerin halk olarak toplum olarak inkarı; akabinde sorunun inkarı sonra tahlilin reddi anlayışı daima gündemde belirleyici yer tutmuştur. Tahminen de devlet siyasetlerinin en uygun tanım edileceği formül aslında bu biçimde sorunu yok etmek değil sorunu ve itirazları, talepleri ve direnişleri imha ile susturalım, sonra bakarız anlayışıdır.
Evet, 2009-2011 kamunun gözleri önünde cereyan etmedi, lakin orada kilit rolün İmralı’da Abdullah Öcalan’a düştüğü de herkes tarafından biliniyor ancak daha açığı da 2013-2015 yılları ortasındaki süreçte yaşandı. İmralı’da görüşmelerin devam ettiği her iki periyoda baktığımızda ortaya çıkan tablo temel olarak şudur. Kürt sıkıntısına demokratik tahlil umudu yükselmiş, çatışmalar durmuş ya da durma noktasına gelmiş toplumsal ve siyasal atmosferde çoğulcu diyalog ve demokratik tartışma alabildiğine genişlemiştir. Yasal atmosferde çoğulcu diyalog ve demokratik tartışma alabildiğine genişlemiştir. Yani ölümlerin neredeyse yaşanmadığı, sorunun o güne kadar yasak alanı içinde tutulan boyutlarının tartışıldığı bir periyot yaşandı.
‘GÖRÜŞMENİN SONU SAVAŞIN BAŞLANGICI’
Artık bu tahlil arayışları ve talebi İmralı’da ağırlaştırılmış tecrit devreye sokulmaktadır. Yani çözümsüzlük ve tecrit, tahlil ile görüşme trafiği ve müzakere metodu gerçek orantılı bir formda işleyen bir denkleme oturmaktadır. Çözümsüzlük siyasetleri derinleştikçe tecrit ağırlaşmakta, tahlil arayışları rastgele bir formda başladığında İmralı’da müzakereler de yürütülebilmektedir. En son 2013-2015 tahlil sürecinin ne vakit sona erdiği sorusuna verilecek en hakikat karşılık 5 Nisan 2015’tir. 5 Nisan 2015 HDP heyetinin İmralı’da Öcalan ile son görüşmeyi yaptığı tarihtir. Görüşmeler bittikten sonra ağır savaş ortamı yine canlanmış, devletin klasik imha ve askeri bastırma siyasetleri ağırlaşmış ve üst seviyeye çıkmıştır.
‘ARAYIŞLAR SÜRMELİ’
Bizlerin en ağır vakitlerde bile demokratik barışçıl tahlil arayışlarından vazgeçmesi için bir neden yoktur. Bugün barışın ve demokratik tahlilin konuşulmasının dahi zorlaştığı bir ortamda temel olarak yapılması gereken daha yüksek sesle ve daha büyük bir güç ile demokratik tahlili savunmaktır. Müzakere diyalog formülünü daima öne çıkarmaktır. Ne yazık ki bu hususta 2015 sonrası Türkiye’de yaşadığımız tablo toplumsal hareket manasında savaş zıddı ve barış taraftarı kitlesel bir gücün ortaya çıkmadığı istikametindedir. Bu bizim en çok üzerinden durmamız gereken mevzulardan biridir. Barış talebini müzakere sistemini görünür bir formda toplumsallaştıran bir sistemi ve çalışmayı neden tesirli bir biçimde hayata geçirmediğimiz sorusuna hepimizin samimi karşılık arama yükümlülüğü vardır. Bu yanıtı ararken çalışmalara devam edeceğiz.
‘YOKSULLUK ARTIYOR’
Tekrar sorunun çatışma, savaş siyaseti ve güvenlikçi anlayışla ele alınmasının yarattığı başka tahribatlara bakalım. Son 40 yılda karşılaştığımız usuller daima yine ve yeniymiş üzere önümüze konuluyor. Hudut ötesi operasyonlar, demokratik siyasetin tasfiyesi, toplumun daima baskı ve yasak cenderesinde tutulması bu sonuçların en kıymetlileridir. Savaş siyasetleri çözümsüzlük ve güvenlikçi anlayış bir otoriterleşmeyi çok önemli bir formda teşvik etmekte ve hızlandırmaktadır. Toplumsal dokuyu tahrip etmektedir. Yani kutuplaşma düşmanlaştırma ayrıştırma formüllerinin tesirli olmasına taban sunmaktadır. 3’üncüsü toplumun kaynaklarının silaha ve bir avuç sermayeye tahsis edilmesi peşkeş çekilmesi uygulamaları yaygınlaşmakta ve derinleşmektedir. Bu da beraberinde ekonomik çöküş ve daha çok fakirleşme getirmektedir. Bütün bu sonuçları yaşıyoruz fakat tekniklerde bir çeşit dejavu hali yaşamaktayız.
Bu kısır döngüyü bu kanlı girdabı durdurmak zorundayız. Barışın dikkate alınmadığı barış sözcüğünün bile prestij görmediği bir atmosfer yaratılmış olabilir bizler buna karşın bu ruhsal savaş propagandasına karşın demokratik tahlilde ısrar etmek barışı talep etmeyi sürdürmek zorundayız. Aksi taktirde demokratikleşmenin de yolu açılmaz. Büyük toplumsal barış dediğimiz ve çatışmalara yönelik araçsallaştırılan fay sınırlarının onarılması, geçmiş yaraların sarılması kelam konusu olmaz. Büyük barış bu 3 boyutu içermektedir. Kürt meselesinde demokratik tahlil, toplumsal ayrıştırma siyasetlerine araç kılınan fay sınırlarının demokratik bir biçimde tamiri ve eşit ortak ömür temelinde yine inşası. Nihayet ekonomik refah ismine da toplumsal adaletin hedeflenmesi.
‘TASFİYE AMAÇLANIYOR’
İktidar bilhassa hudut ötesi operasyonlar yoluyla tekrar bu söylediğim alanlarda kendi varlığını sürdürecek bir yer yaratmayı hedeflemektedir bunu açık görmek lazım. Hangi sonuçlar doğuracaktır. Bu yol hangi hesaplara dayanmaktadır, bu operasyon siyaseti açık. Bir kere Kürt siyasetinde tasfiye ve askeri anlayış dışında bir usul olmadığı algısı ve hissini yerleştirmeye çalışacaktır. Bunun üzerine toplumsal kutuplaşmayı derinleştirecek ve siyasal muhalefeti de ayrıştıracaktır. Hesap bu.
‘HESAPLARIN FARKINDA OLMAK GEREKİYOR’
O nedenle bu hesapların açıkça farkında olmak gerekiyor şayet bu 3 sütuna dayanan sistemi ve onun en amansız uygulayıcısı iktidarı değiştirmek istiyorsak bu sorumluluğu daima hatırlamamız ve hatırlatmamız ve gereğini yerine getirmek üzere çalışmamız gerekiyor. Bu 3 sütun kan talan ve palavradır. İktidar, bu 3 sütun üzerinden toplumu ve siyaseti dizayn etmeye çalışmaktadır bu formda 100 yıllık sistemi sürdürebilecek bir yenilenme arayışı içine girmektedir. Şayet bu sistemi değiştirmek istiyorsak artık hudut ötesi operasyonlar ismi altında yaygınlaştırmak istenen savaş siyasetlerine açık bir tavır sergilemek zorundayız.
‘İKTİDAR DAHA DA PERVASIZ OLACAK’
Çatışma tuzağının yaratabileceği en kıymetli sonuçlarından biri bu siyasetlere kayıtsız kalmak yahut dayanak vermektir. Hem toplumsal demokratik güçlerin hem de bizim dışımızdaki muhalefet partilerinin bu tuzağı görmesi konusunda daima ikazlar yapıyoruz. Biz daha kan değil hayat siyasetine sarılmalıyız biz talan ve sömürü nizamın devamına değil ülkenin kaynaklarının bu ülkede adil bir halde paylaştırılacağı bir nizam içinde çabayı yürütüyoruz. Palavraya karşı hakikati savunmaktan bir an bile vazgeçmeyeceğiz aksi takdirde iktidar kendi varlığını sürdürmek için bir kaç yıl kazanabileceği hesabında daha pervasız davranacaktır ve tahminen de bu hesabı muvaffakiyetle sonuna vardıracaktır.
‘ÇÖZÜM OLACAKTIR’
Karamsarlık yaymak ümitsizlik vermek üzere bir derdim olmadığını söylememe gerek yok. Uğraş varsa umut var kararlılık varsa tahlil de kesinlikle olacaktır. Bizler bunun şuuruyla sorumluluğuyla davranan bir siyasi partiyiz bu döngüden çıkabilmek için artık saydığım bahislerde açık tavır yani savaşa karşı açık tavır, geniş bir savaş zıddı toplumsal hareket ve barış için siyasal mutabakatı arayışını hızlandırmak zorundayız. Tecrit siyasetleri bunun içindedir. Kimse tecrit siyasetlerine karşı çıkışı öteki yere koyup tecrit etmesin. Tecride karşı çıkışı tecrit etme anlayışını da fakat bu yaklaşımla kırabiliriz.
‘İNSANLIK İHLALİ’
Tecride karşı İmralı’da uygulanan ağır tecrit, ağır bir insan hakkı ihlalidir. Tecride karşı çıkış da birebir formda Kürt sıkıntısına demokratik tahlil, Türkiye’de adalet ve barış için yürütülen uğraşın değerli bir alanıdır. Bunları birbirinden koparmak tecrit tuzağına siyasal olarak düşmek demektir. O yüzden İmralı’da uygulanan bu ağır tecride karşı, hukukî ve siyasal açılardan itirazları daha kapsamlı yaygın ve ortak hale getirmek gerekiyor.
‘TECRİD ÜSTÜNDEKİ TECRİDİ KIRMALIYIZ’
Bu sıkıntıyı yalnızca bir kesitin bir kederi olarak gören anlayış Türkiye’de uygulanan bu kapsamlı çözümsüzlük ve yıkım siyasetlerine karşı da gerçek bir tahlil geliştiremez. Tecride karşı çıkışın üzerindeki tecridi de kırmak gerekiyor. Bizlerin bu devir temel üzerinde durması gereken sorunun bu olduğunu hatırlatmamız birtakım çevreler bakımından tahminen yargılanabilir. Ancak unutmayalım temel sorunlar, bütün tartıştığımız sıkıntılar tam artık konuştuğumuz Kürt problemine, barışçıl tahlil, müzakere anlayışına bağlanmaktadır. İsveç ve Finlandiya’nın NATO’ya üyelik sıkıntısı bile Türkiye’deki iktidar tarafından tam da bu sıkıntılar üzerinden gündeme tutulmaktadır.
‘HEP BİRLİKTE KARŞI ÇIKALIM’
İç ve dış siyasette, siyasette ve toplumsal alanda iktisatta ve ekoloji de bütün alanlarda çok ağır yıkıcı sonuçlar doğuran savaş siyasetlerine çözümsüzlük yaklaşımı, tecrit anlayışına daima birlikte karşı çıkacak gücü oluşturmalıyız. Önümüzdeki seçimlerin yazgısı de buna bağlı. Burada ne kadar başarılı olacağıma bağlı. Bu geniş savaş zıddı ittifakı oluşturabilirsek adalet demokrasi ve barış gayesinde bir ortaya gelmeyi başarabilirsek önümüzdeki seçimlerin de Türkiye’de yeni bir başlangıca imkan vermesini sağlayabiliriz. HDP olarak bizler bütün bu hususta üzerimize düşen sorumluluğu yerine getirmeye hazırız. Vazifelerimizi sonuna kadar gerçekleştirecek çalışmalar içinde olmaya kararlıyız. Sonucu bedeli ne olursa olsun bu amaçlardan vazgeçme konusunda inançlıyız. Ben tekrar bu konferansın bu maksatlara hizmet edeceği inancıyla hepinizi hürmetle selamlıyorum.” (HABER MERKEZİ)