Hazal Yalın
Rusya’da geçen hafta Pravda.RU, Türkiye’nin NATO’nun genişlemesine yönelik tavrını kıymetlendiriyor. Kommersant, İngiltere Başbakanı Boris Johnson’ın Ukrayna, Baltık, Polonya ve ileride Türkiye’yi de içerecek, AB’ye alternatif iktisadi, siyasi ve askeri ittifak projesi üzerinde duruyor.
Gazeta.RU, Lavrov’un Suriye ile alakalar üzerine kelamlarını aktarıyor. Rosbalt, Kiev mahreçli haberinde Zelenskiy üzerindeki siyasi baskı ögelerini sıralıyor. Nezavisimaya Gazeta, Türkiye’nin Suriye’ye operasyon hazırlıkları ve Kılıçdaroğlu’nun çıkışını haberleştiriyor. İzvestiya ise Türk şirketlerinin Rusya’ya açılma planlarıyla ilgili uzman görüşlerini bildiriyor.
Rusya basınından derlemeler şu formda:
‘SURİYE’DE DENETİM ALANI GENİŞLETİLMEK İSTENİYOR’
“Türkiye, evvelce Kürt kuvvetlerine sadık olan Arap dünyası başkanlarıyla ilgilerini düzeltmeyi ve NATO’yu, görüşlerini dikkate almaya zorlamayı başardı. ABD, Türkiye’nin Suriye’de askeri operasyona hazırlandığı haberlerine temkinli yaklaştı. ABD Dışişleri sözcüsü, ‘Suriye’nin kuzeyinde muhtemel askeri aksiyonların artırılması ihtimaline dair haber ve tartışmalardan çok kaygılı olduklarını” söyledi ve ekledi: “Her tıp tansiyonu kınıyor ve mevcut ateşkesi destekliyoruz.” BM Genel Sekreteri’nin temsilcisi de Türkiye’nin planları üzerine yorumda bulunurken “Suriye’nin artık askeri operasyona muhtaçlığı olmadığını”, Arap Cumhuriyeti’ne siyasi tahlil ve insani yardım gerektiğini söyledi. Rusya Milletlerarası Bağlantılar Kurulu uzmanı Kiril Semyonov, Ankara’nın anladığı “güvenli bölgenin” Suriye-Türkiye sonu boyunca öngörüldüğünü belirtiyor.
Buna, Türkiye’nin, ‘Suriye Ulusal Ordusu’ süreksiz hükümetinin denetimini buralara genişletmek için ele geçirmek istediği iki büyük Kürt anklavı da ekleniyor: Menbiç ve Tel Rifat. Menbiç’te bir sorun var: M4 karayolu ile ikiye ayrılıyor. Türkiye, daha evvelki operasyonlarından bilindiği üzere, yalnızca bu karayoluna kadar aksiyonda bulunuyor. Anladığım kadarıyla, M4’ün kırmızı çizgi olduğuna dair Rusya ile Türkiye ortasında bir mutabakat var.” Semyonov’a nazaran bu bölgede hala Amerikan askeri çalışanının bulunduğu dikkate alınırsa bu türlü bir taarruzun hayata geçirilebilirliği de soru işareti: ‘Eğer ABD Türkiye’nin operasyonuna karşı çıkarsa bu Türkiye ile ABD ortasında kesin bir kopuşa yol açabilir.’
Ankara’nın bu bölgedeki son operasyonlarından biri, 2019’daki “Barış Pınarı”. Operasyon, Türkiye ile Kürt birliklerini savunan batı dünyası ortasında ihtilafın artmasına yol açmış, Trump idaresi Erdoğan’dan, Türkiye iktisadını “yeryüzünden silmek” tehdidiyle askeri faaliyetlerini durdurmasını istemişti. Operasyon, Arap dünyasının büyük oyuncularının Suriye ile dayanışma göstermelerine de yol açmıştı. Ancak bugün durum esaslı bir halde değişmiş durumda. Ankara, daha evvel Kürt iktidar organlarını desteklemekte menfaat gören Riyad ve Abu Dabu ile bağlantılarını normalleştirebildi ve NATO’nun doğuya genişlemesi problemini de kendi menfaatlerine bağımlı kılmayı başardı. Bununla birlikte Türkiye idaresi keskin bir iç muhalefetle karşı karşıya. En büyük muhalefet partisinin lideri Kılıçdaroğlu, Erdoğan’ın yakınları ve etrafıyla birlikte Türkiye’de büyük değişiklikler halinde taşınmak için faallerini tekrar toplayıp ABD’de ağırlaştırdığını ileri sürdü. Dediğine nazaran Cumhurbaşkanı, 2023 genel seçimlerinde mağlubiyet halinde ülkeden kaçacak.” (İ. Subbotin / Nezavisimaya Gazeta, 25 Mayıs)
‘TÜRK ŞİRKETLERİ RUSYA’DA MAĞAZALAR AÇACAK’
“Türkiyeli bir dizi elbise ve mesken eşyaları imalatçısı Rusya’da mağazalar açmayı planlıyorlar. “Surenkok Moscow” Lideri Ömür Sürenkök, adL, Mudo, Ltb, Twist ve İpekyol üzere markalar bu niyette. Rusya Alışveriş Merkezleri Kurulu Lideri Dmitriy Moskalenko da Türkiyeli imalatçılarla görüşmeler yapıldığını doğruladı. Moskalenko’ya nazaran alışveriş merkezlerine Rusya’da iş yapma imkanı gören markaların teklifleri bildirildi. Moskalenko, Zara Home ile görüşmeler yapıldığını ve şirket yetkililerinin alışveriş merkezleriyle görüşmesini organize etmekte olduklarını söyledi. Sürenkök’e nazaran de kelam konusu şirketlerin her biri Rusya’da 100’den çok mağaza açmayı planlıyor. Birinci çalışmaya başlayan da adL mağazaları olacak. Sürenkök, adL’in birinci mağazasının güzün Moskova’da açılacağını kestirim ediyor.” (V. Kuzmina ve M. Perevodşçikova / İzvestiya, 27 Mayıs)
‘ABD İÇİN YÖNETİLEBİLİR BİR AVRUPA GEREKLİ’
“Ankara, çıkarları için lobi yapma bahtından yararlandı. Hatırlayalım: İsveçlilerin ve Finlilerin PKK üyelerini ve Gülen taraftarlarını iade etmelerini, keza Türkiye’ye Suriye’nin kuzeyindeki askeri müdahalesinden dolayı silah ambargosunu kaldırmalarını istiyor. Öte yandan Finliler, ne olur ne olmaz diye, ülkelerinde NATO üssü yahut nükleer silah konuşlandırılmasına müsaade vermeyeceklerini belirttiler. (İsveç hükümet partisi de birebir kanıda.)
Milletlerarası Güvenlik Alanında Özel Medya Ölçüm Araştırmaları Merkezi uzmanı İgor Nikolayçuk, Türkiye’nin siyasi nüfuzunu, iktisadi potansiyelini azami seviyede artırmak ve Avrupa işlerine eşit bir aktör olarak katıldığını göstermek için jeopolitik pazarlık yaptığı kanısında. Esasen bu, imparatorluğun tekrar doğuşu savı. Nikolayçuk’a nazaran: ‘Türkiye Büyük Turan imparatorluğunu kurmak istiyor. Bu bahiste konuşmalara tekrar girişmek için de büyük oyunlarda yer bulması gerekli. Bu yüzden en büyüğüne oynamak için bütün bahtları kullanıyor. İsveç ve Finlandiya faal oyuncular değil, dünyadaki küreselleşmeciler ve milliyetçiler ortasındaki çatışmanın kurbanları yalnızca. ABD için de yönetilebilir bir Avrupa gerekli.'” (İ. Gusakova / Pravda.RU, 28 Mayıs)
‘UKRAYNA, AB’NİN KARARINI BEKLİYOR’
“İngiltere Başbakanı, AB’ye alternatif ‘siyasi, iktisadi ve askeri bir ittifak’ kurmak istiyor. Yeni ittifak, AB siyasetinden, keza Almanya’nın Rusya’nın ‘askeri saldırganlığına’ yanıtı hareketlerinden mutlu olmayan ülkeleri birleştirecek. İttifakın başında İngiltere bulunacak; Ukrayna, Polonya, Estonya, Letonya, Litvanya ve daha sonra Türkiye de ittifaka girecekler. Corriere Della Sera’ya nazaran Ukrayna şimdi bu teşebbüse bir yanıt vermedi. Gazeteye nazaran Zelenskiy, AB’nin 23 Haziran’daki doruğunda Ukrayna’nın adaylığının kabul edilmesi probleminde alınacak tavrı bekliyor. AB’nin kararı Kiev’in Londra’nın teklifine yaklaşımını etkileyebilir.” (L. Keffer / Kommersant, 27 Mayıs)
‘RUSYA’NIN SURİYE’DE ASKERİ MİSYONU KALMADI’
“Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Rusya’nın Suriye’de fiilen askeri bir vazifesi kalmadığını, yalnızca istikrar ve güvenliğin teminine katkıda bulunduğunu söyledi. RT Arabic’te yayınlanan habere nazaran Lavrov şöyle dedi: ‘Orada yalnızca istikrar ve güvenliğin temini vazifeleri kaldı. Lakin bizim desteğimizle ve dolaysız olarak Suriye ordusunun çözeceği askeri sıkıntılardan, terörist tehdidinin şimdi kaybolmadığı İdlib hala duruyor.’ Lavrov, Türkiye’nin, Putin ve Erdoğan ortasında birkaç yıl evvel varılan mutabakatları uygulamaya çalıştığını söylediğini de ekledi.” (S. Mustafa / Gazeta.RU, 26 Mayıs)
‘ZELENSKİY’İN ÜZERİNDE ÜÇ BASKI ÖGESİ VAR’
“Zelenskiy birkaç gün evvel, Ukrayna için zaferin, 23 Şubat’taki temas çizgisine ulaşmak olacağını söyledi. Zelenskiy’e nazaran, Kiev ve Moskova ortasında fakat bundan sonra müzakereler yapılabilir. Zelenskiy daha evvel de her şeyin savaş meydanında silahla çözüleceğini söylemişti. Bu, Ukrayna Devlet Başkanı’nın mart ayındaki tavrıyla esaslı biçimde ayrışıyor. O sırada çatışmaya durdurmaya hazırdı. Gerçek, durum biraz farklıydı; Rusya birlikleri Kiev önlerindeydi, Harkov, Çernigov ve Suma’yı kuşatmışlardı. Bugün oralarda yoklar; bu da, batı silahlarının ağır bir biçimde sevkiyatıyla birlikte, pek çok Ukraynalı için ‘Ukrayna’nın kazanmakta olduğu’ izlenimini yarattı. Ülke hakikaten de ‘askeri operasyonun’ birinci gün ve haftalarındaki şoktan çıktı, hava saldırısı sirenlerinden korkmayı bıraktı, Bucha ve Mariupol’dan gelen fotoğrafları görünce öfkeye kapıldı. Bu yüzden Zelenskiy ve etrafı bugün kaçınılmaz olarak askeri bir retoriği sürdürüyorlar.
Lakin Ukrayna iş etrafları ve hükümetin iktisat bloku, askeri hareketlere bir an evvel son verilmesinden yanalar, çünkü iktisadın bu biçimde uzun mühlet dayanamayacağını biliyorlar. Lakin öbür taraftan teşebbüsçüler için mümkün olduğunca çok toprak modülünün Kiev denetiminde kalması, limanların blokajının açılması da gerekli. İkinci baskı kümesi Avrupa ülkeleri (İtalya, Fransa, Almanya ve onların Yunanistan üzere müttefikleri); bunlar pek çok Ukraynalı uzmana nazaran, Kiev’in derhal barış yolu tutmasında, DHC ve LHC’yi Donetsk ve Lugansk oblastleri sonlarında kabul etmesinde, keza Herson’un Rusya’da kalmasını kabul etmesinde ısrar ediyorlar. Bu seçenek Zelenskiy için iki nedenle kabul edilemez. Birincisi, ülkesinde kabul görmez. İkincisi, ABD, İngiltere ve onların AB’deki müttefikleri Polonya ile Baltık ülkeleri, Ukrayna’nın savaşmaya devam etmesinde ısrar ediyorlar. Elbette, Ukrayna ordusunun büyük kayıplarla bitkin düşeceği de ileri sürülebilir. Lakin aslında tam olarak o denli değil; silahlı ve çatışmaya sürülmeye hazır 700 bin işçiden şimdiye kadar en çok 200 bini cephede yer aldı. Üçüncü baskı kümesi, Rusya ile ne değerine olursa olsun “zafere kadar” savaşmaya devam etmekten yana olan Ukraynalılar. Zaferden anladıkları da Donbass ve Kırım’ın geri alınması, çatışmaların Rusya topraklarına taşınması, hatta tahminen Kuban’ın alınması. Bu küme çok kalabalık değil lakin medya ve siyaset sahnesinde son derece faal. Bu kurallarda Zelenskiy’in 23 Şubat temas çizgisine dönmeyi zafer sayacağını söylemesi itidalli bile görünüyor.” (K. Karasev / Rosbalt, 24 Mayıs)