Olağan bu sözcükler aslında zarurî bir itirafın sözü. Yoksa bu yazının hazırlandığı sırada Doğu Ukrayna’da alınmamış yalnızca iki kent ve kuşatılmış 15 bin Ukrayna askeri kalmıştı.
Fakat askeri mevzular bir yana Ukrayna krizinde geçen hafta birinci kere Batı ülkelerinden değişik sesler çıkmaya başladı. 20’inci Yüzyılın en ünlü siyaset bilimcisi ve diplomatı Henri Kissinger, Ukrayna’nın Rusya’ya toprak vererek bir an evvel barışı sağlaması gerektiğini söyledi. Liberal olarak tanınan New York Times gazetesinde de misal fikirleri içeren bir başyazı çıktı. Bunlar Amerikan seçkinlerinin krize yaklaşımlarındaki değişikliklerin sözüydü. Böylelikle bir orta Moskova ve Kiev ortasında başlamış ancak dış baskıyla durdurulmuş olan barış görüşmelerinin yine başlaması umudu doğdu.
(20’nci yüzyılın en ünlü diplomatı Henri Kissinger 99 yaşında)
UKRAYNA’DA FİKİR AYRILIĞI
Lakin bu iki kıymetli gelişme tahminen de daha değerli bir oburunu gizledi. Ukrayna’dan gelen haberleri dikkatle izleyenler Ukrayna kumandanlarıyla Zelenski ve öteki sivil yöneticilerin telaffuzları ortasındaki büyük farka dikkat çekiyorlar. Cumartesi günü Reuters’de yayınlanan “Doğu’daki Rus kazanımları savaşın gidişini değiştirdi” başlıklı haberde “istila güçleri Donbass’taki Lugansk bölgesinin tamamını ele geçirmek üzere ve bu Ukrayna’nın tüm direnişine karşın Kremlin’in esas emellerinden biriydi” deniliyor. Haberde, askeri kaynaklardan alınan bilgilere nazaran Ukrayna ordusunun askerlerinin ele geçmemesi için bu bölgeden çekileceği belirtiliyor. Meğer Zelenski bu yaklaşımın tam bilakis ordusunun son askerine kadar bölgede kalacağını ve direneceğini vurgulamakta. Le Monde gazetesinin dün “naklen yayın” olarak verdiği habere bakılırsa Ukrayna ordusu cephaneliği bittiği için geri çekilmeyi zarurî olarak başlatmış bile. Aksi takdirde önünde iki şık var esir alınmak ya da ölmek.
İngiltere Savunma Bakanlığı ise Rusya’nın bu bölgeleri ele geçirmeyi başarması halinde bunun Kremlin için değerli bir politik muvaffakiyet olacağını ve bunun Rus halkını istilanın meşruiyetine ikna edeceğini” söylüyor. Zelenski ve etrafındakilerin şimdilik her şeyi göze almış bir kararlılık sergilemelerinde dayanak aldıkları ülkelerden gelen baskıların da bir hissesi olsa gerek.
(Rus ordusu Lugansk’ın son iki kentini aralıksız bombalıyor)
Bu ortada Zelenski’ye muhalif olmakla bir arada Ukrayna’nın Rusya’ya direnişine katılan siyasi başkanlardan eski lider Porochenko’nun bir NATO toplantısına katılmak üzere ülkeden dışarı çıkmasına müsaade verilmemesi dikkat çekti. Daha evvel de Rusça konuşanların bulunduğu 13 siyasal partiyi kapatıp yöneticilerini tutuklayan Zelenski’nin “tek adam” rejimine geçtiği argümanları var.
ASKERLER ÇEKİLMEKTE ISRARLI
Rus siyasetçi ve Lugansk ayrılıkçı önderlerinden Marat Başirov’a nazaran Kiev kısa bir müddet içinde bir karar almak zorunda. Ya savaşın gerçeklerini dikkate alıp askerlerini Dinyeper ırmağının öteki tarafına çekip Batı’da yeni bir savunma çizgisi oluşturacak ya da politik telaşlarla sonuna kadar Doğu’da kalıp ordusunun en pahalı birliklerini yitirecek. Başirov’a nazaran bu durum ordu içinde büyük bir reaksiyon doğurabilir ve Zelenski bir darbeyle devrilebilir. Generaller ülkelerinin büsbütün elden gitmesindense hiç olmasa bir kısmını ayakta tutarak Ukrayna’nın devlet olarak varlığını garanti altına almak isteyebilirler.
Zelenski’nin maceracılığı yalnızca kendi ülkesindeki askeri stratejiyle ilgili olmasa gerek. ABD yetkilileri geçen hafta Ukrayna’ya verdikleri ve verecekleri silahların Ukrayna dışında ve Rusya topraklarında kullanılmaması için Kiev’le görüşeceklerini açıkladılar. Demek ki bu bahiste ABD’nin de ona yönelik kimi kuşkuları var. ABD Savunma Bakanlığı bu türlü bir teşebbüsün savaşı yayacağını ve Pentagon’un bunu istemediğini Zelenski’ye bir kere daha açık olarak bildireceklerini söylediler.
Bu durumda anlaşılan Ukrayna’da barış artık bir zamanlama sorunu. ABD ve müttefikleri Ukrayna’yı kısa bir vakit mühleti içinde yeni silahlar ve mühimmatla desteklemezlerse Ukrayna en azından Doğu’dan çekilerek bir yerde Kissinger’in tavsiyesine uymuş olacak. Rusya da bunu kendisi için kâfi bir zafer olarak görürse, bu tüm dünya için bir barış muştusu demektir. Ve uzmanlar bu bahsin en geç birkaç hafta içinde Zelenski’nin de ısrarından vaz geçmesiyle belirginleşeceğini söylemekteler.
(Son haftada savaşın seyri değişti)
ASKERİ İSTİKRARLAR PUTİN’DEN YANA
Pekala ya Zelenski New York Times’a ve hatta Kissinger’a verdiği saygısız ve haddini bilmez yanıtlarda söz ettiği üzere her türlü uzlaşma uğraşını “Hitler’e boyun eğme” olarak kıymetlendirme halini sürdürür ve Ukrayna generalleri de elleri kolları bağlı formda ona boyun eğerlerse ne olur? Uzmanlar savaş uzarsa ortada Ukrayna diye bir ülke kalmayacağını söylüyorlar. Rusya geçtiğimiz hafta Arktik Okyanusundaki Barent Denizi’nde hipersonik zirkon füzesinin bir denemesini daha yaptı. Daha evvel de Ukrayna’da Kincal füzesini kullanmıştı. Ukrayna savaşı uzadığı takdirde Putin, “yenilmez” olarak isimlendirdiği bu füzeleri hatta taktik nükleer silahlarını bile kullanabilir. Geçen haftaki yazımda belirttiğim üzere Rusya’nın nükleer cephaneliği son birkaç yıldır ABD’ninkinden daha geniş ve bu durum istikrarları değiştiriyor.
(Ukrayna Doğu’yu verip barış isteyebilir)
Rusya Devlet Lideri Ukrayna, Gürcistan ve Belarus’u eski Varşova Paktı ülkelerinden ve Sovyetler Birliği devletlerinden de farklı olarak Çarlık vaktinden kalma “Rus vatanı” olarak görüyor. Zelenski’nin toplumsal medyadaki Ukrayna trolleri üzere askeri dengelerden habersiz biri olduğu düşünülemez. O halde er ya da geç Ukrayna başkanı de makul bir noktada uzlaşma arayacaktır.
Bu ortada ABD’de gerek Senato’da gerekse istihbarat örgütlerinin kendi kontrol organlarında Afganistan ve Ukrayna hususlarında yapılan kusurların nedenleri araştırılmaya başlandı. Gerçi Ukrayna’da yapılan kusur Kiev’in direniş gücünün azımsanması olarak tanımlansa da asıl yanılgının Rusya’nın kararlılığının gereğince hesaplanmaması olduğu aşikardır. ABD ve müttefikleri Ukrayna krizinin başta Batı ülkeleri olmak üzere dünya iktisadına vereceği ziyanları da âlâ hesaplamamış olmalılar. Ya da krizin başlangıcında işaret ettiğim üzere iki üstün askeri güç ortasında Soğuk Savaş yıllarında rastladığımız örtülü bir mutabakat var. Bakınız Zelenski ne diyor: “Alınan tüm ceza kararları sonucunda güç fiyatları yükseldiği ve Avrupa Birliği petrol ambargosu kararı alamadığıiçin Rusya petrol ve doğalgazdan her gün 1,1 milyar dolar kazanıyor ve savaşı rahatça finanse ediyor.”
(Putin gayesine ulaşmak için kararlı)
GÖRÜŞME UMUDU
Dün Putin’le yaptıkları görüşmede Fransa önderi Macron ile Alman Başbakanı Scholz ona Zelenski ile direkt görüşmeleri başlatması teklifinde bulundular. Umarım Amerikalılar da emsal telkinleri Zelenski’ye yapıyorlardır.
Kayahan Uygur