Podcast’e ilgi neden artıyor?

Podcast’e ilginin bu kadar yükselmesinin elbette tek nedeni pandemi değil. Yeni bir mecra olarak “sesin” cazibe merkezi haline gelmesi, maksat kitleye ulaşmada eşsiz bir irtibat imkanı sağlaması ilginin artmasını destekledi.

Anımsatmakta fayda var: Hâlâ podcast’in ne demek olduğunu bilmeyenler için, “radyonun dijitalleşmiş hali” diyebiliriz. İsteğe bağlı, indirilebilir ses evrakı olan podcast’i istediğiniz vakit, istediğiniz şartlarda dinleyebilirsiniz, bildiğimiz radyodan farklı olarak.

Toplumsal medya çağında, yazı, fotoğraf, görüntünün yaygınlaştığı bu devirde, sese ilgi neden artıyor?Milyonlarca kullanıcısı olan Facebook, Instagram, Twitter, TikTok, Youtube üzere platformlar varken, neden podcast yayınlarına ilgi büyüyor?

Araştırma şirketi Nielsen’in birkaç gün evvel yayınlanan “Podcasting Today” raporuna nazaran ABD’de günlük podcast dinleyicilerinin yüzde 50’sinden fazlası son iki yılda podcast dinlemeye başlamış.

2015 yılında yayınlanan podcast sayısı 51 bin 144 iken 2019 yılında 318 bin 517 oldu. 2020’de ise neredeyse 3 kat artarak podcast sayısı 885 bin 262’ye ulaştı. Lakin temel patlama pandeminin en ağır yaşandığı günler olan 2021 ve 2022’de gerçekleşti. Podcastindex’in son verisine nazaran yayınlanan podcast sayısı Mayıs 2022’de 4 milyon 113 bini aşmış durumda.

Türkiye’ye ait şimdi kapsamlı bir araştırma ve rapor yok, lakin podcast’e yönelik ilgi, AB ülkeleri, Afrika ülkeleri, Avustralya, Yeni Zelanda, Kanada ve Hindistan’da artıyor. Kapsamlı datalar olmasa da Türkiye’de de son birkaç yılda podcast yayıncı ve yayınlarında büyük bir artış olduğunu görüyoruz. Bağımsız yayıncıların yanı sıra, sayıları her geçen gün çoğalan kurumlar, STK’ler, şirketler de kendi podcast’lerini başlatarak bu yeni mecraya adım atıyorlar. Tekrar podcast odaklı teşebbüsler, işler ve meslekler de çoğalıyor.

PODCAST’E BAŞLAMAK KOLAYLAŞTI

Pekala neden? Bu ilgiyi tetikleyen ne oldu?

Kuşkusuz bu yükselişin ardında birden fazla güçlü neden var. Bir evvelki yazımda da aktardığım üzere aslında podcast 2004 yılından beri hayatımızda yer alıyor. Fakat 2019 yılından itibaren podcast alanında yaşanan patlamada en büyük etkiyi Spotify’ın bu alana büyük yatırım yapması oldu. Podcast, tabir yerindeyse Apple’ın hakimiyetinde ve himayesinde kendi halinde kapalı bir ekosistem yapısında ilerliyordu. Lakin Spotify kapısını açınca hem milyonlarca kullanıcısına podcast sundu hem de Apple ekosisteminin dışındaki dünyaya da ulaştırarak kapsama ve erişim alanını büyüttü.

Spotify’ın bu atılımı Apple’ı da kış uykusundan uyandırdı ve Apple Podcasts 2021’de yeni yatırımlarla altyapısını büsbütün yeniledi. Spotify’ın akabinde Deezer da müziğin yanı sıra podcast’e yöneldi. Büyük çoğunluğu ABD merkezli daha onlarca küçük büyük şirket podcast ekosistemi içerisinde eser ve hizmet geliştirmeye başladı.

Bu teknoloji yatırımları milyonlarca yeni dinleyiciye erişme imkanı tanıdığı üzere birebir vakitte podcast’e giriş ve başlama eşiğini kolaylaştırarak içerik geliştirmeyi ve yayınlamayı destekledi. Hatta bugünlerde yaygınlaşmaya başlayan yapay zekâ dayanaklı araçlarla kayıt, düzenleme, yayınlama ve dağıtım sürecini kolaylıkla çözebiliyorsunuz. Bugün itibariyle en büyük zorluğun kişi ve kurumların podcast farkındalığıyla vizyon eksikliği ve strateji geliştirememe olduğunu söyleyebiliriz.

TOPLUMSAL MEDYA KARMAŞASINDAN KAÇIŞ

Bu teknik nedenin dışında değerli bir diğer neden de toplumsal medya platformlarının odağında olduğu dijital bağlantı alanında yaşanan karışıklık, milyonlarca ileti ortasında kullanıcıların zihinsel olarak giderek yorulması ve platformlardan kaçışın hızlanması bir anda yeni bir mecra olarak “sesi” cazibe merkezi haline getirdi.

Yayıncı ile dinleyici ortasında kurulan sakin “iletişim” ve “ilişki” toplumsal medyanın karmaşasının akabinde birçok kişinin podcast’i keşif sürecini hızlandırdı. Taşınabilir hayatın kökleştiği bir süreçte radyoyu bilen ve alışkın olanlar için “indirilebilen” ve “isteğe bağlı” ses belgeleri yeni ve eşsiz bir fırsat sundu; podcast’ler bilgi edinmenin, eğlenmenin yeni mecrası olmaya başladı.

Podcast’i keşfeden kuşkusuz sırf “dinleyiciler” olmadı. “Sesini” duyurmak isteyen ilgili, istekli olan herkes ve her kurum içerik geliştirerek bu yeni mecrada yer almaya, bu kitlelere ulaşmaya çalıştılar. Radyoda olduğu üzere bir “onay” sisteminin ortadan kalkması, isteyen herkesin programını (podcast’ini) kaydedip birkaç adımda kendi özgür iradesiyle çabucak yayınlayabilmesi potansiyel olarak herkesi yayıncı, herkesi dinleyici haline getirdi.

PODCAST’İN YARATTIĞI TESİR

Podcast’i yeni odak haline getiren nedenlerden birisi de sunulan içeriğin dinleyici tarafından yüksek oranda algılanması, alınması. Bir dinleyici ilgi duyduğu, sevdiği bir podcast’in “oynat” butonuna bastığında, sunulan iletiyle bir Facebook, Twitter paylaşımıyla müsabakasının ötesinde bir bağlantı kurabiliyor. Birçok araştırmanın da gösterdiği üzere kulağına konuk olduğunuz dinleyici podcast’te aktarılan içeriğin (mesajın) yüzde 70-80’den fazlasını algılıyor, düşünüyor, heyecanlanıyor. Bu, tahminen de hiçbir dijital mecranın sunamayacağı mükemmel bir imkan. Bu mevzuda farkındalığı artan kişi ve kurumlar gaye kitlelerine ulaşabilmek ve özgün içerikler geliştirebilmek için daha fazla baş yormaya başladılar.

Toplumsal medyada olduğu üzere milyonlarla, hatta yüzbinlerle kurulan bir irtibat yerine podcast aracılığıyla binlerle, hatta bazen yüzlerce şahısla kurulan bağlantı, bağlantı biçimi daha “değerli” oldu. İstek, istek, heyecan, merakla podcast yayınına yönelen dinleyicinin, yayıncıyla kurduğu münasebet biçimi düzensizlikten uzak, daha kaliteli, seçkin bir yer oluşturdu.

PODCAST’TE HUDUT AMAÇLARINIZ VE HAYALLERİNİZ

Podcast’e ilginin artmasında bir öteki neden de yazı ve görüntü üzere bağlantı araçlarına nazaran sesi tüketmenin daha kolay olması, taşınabilir ömrün içerisine insanlara esneklik ve süreklilik sunması. Podcast’i “nerede, ne vakit ve nasıl” istiyorsanız o denli dinleyebilirsiniz. Denetim büsbütün sizde. Bu yüzden bilhassa Z jenerasyonu ve onlara yakın nesiller ortasında podcast çok daha fazla ilgi görüyor.

“Podcast nedir?” sorusuna teknik olarak daha net ve hudutlu bir cevap vermek mümkün olsa da, “hangi içeriğin podcast olduğu” konusunda verebileceğimiz tek karşılık, “hayallerin sınırı” olabilir. Makul bir maksat kitle için sesi kullanarak yaratmak istediğiniz her türlü içerik sizin podcast’iniz olabilir. Ses evrakınızı kaydedersiniz, düzenlersiniz (prodüksiyon), sunucuya yüklersiniz ve Spotify, Apple Podcasts üzere onlarca dinleme platformuna dağıtırsınız. Hepsi bu! Bu bir ders içeriği, bir haber bülteni, cümbüş kaydı, yarış, eğitim kursu, şirket içi bir insan kaynakları yayını, tiyatro ve daha birçok şey olabilir. Siz “ses” ile ne hedeflerseniz ne yapmak isterseniz podcast odur. Kâfi ki, seçtiğiniz amaç kitleniz için dinlemeye “değer” bir içerik sunsun. Tek mani, “hedefleriniz ve hayallerinizin” hududu.

Açıkçası podcast’in bu tarafına ait farkındalık, tasarım ve yaratım süreci şimdi gelişme evresinde. Klâsik kültürel davranış ve kalıpların ötesine geçmek akşamdan sabaha olmuyor. Ancak podcast’e yönelimin güçlenmesini sağlayan nedenlerden birisi de bu. Her kişi ve kurum için içerik keşif seyahati sürüyor.

PODCAST GELİR MODELLERİ İLGİYİ DESTEKLİYOR

Podcast’in bu süratli yükselişini destekleyen bir öbür etken de artan dinleyici ve yayıncı sayısına paralel olarak gelir model ve kaynaklarının da oluşmaya ve gelişmeye başlamış olması. Bilhassa podcast reklamlarında da son birkaç yılda büyük artış oldu. Tekrar birkaç gün evvel yayınlanan 6. IAB ABD Podcast Reklam Geliri Raporu’na nazaran, ABD podcast reklam geliri büyümesi 2021’de çarpıcı bir biçimde arttı ve 1.4 milyar dolara ulaştı. Bu sayının 2022 sonunda 2 milyar doları aşması, 2024’te ise 4,2 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Türkiye’de şimdi podcast reklamcılığına ait kayda kıymet datalar oluşmamış olsa da yayın ve yayıncı sayısının artışına bağlı olarak podcast reklamcılığının da gelişeceği açık. Yeniden sponsorluk muahedeleri, markalı podcast yayınları, Spotify ve Apple Podcast’in öncülük ettiği podcast abonelik modeli, Patreon üzere platformlar üzerinden gerçekleşen dinleyici bağışları üzere farklı gelir modelleri de tekrar yaygınlaşıyor.

Özetle, tüm bu etkenler birlikte çarpan tesiri yaratarak podcast ekosistemini tüm boyutlarıyla büyütüyor. Bundan sonraki sürecin ve gelişimin bir kesimi teknoloji geliştirme ve altyapıyla ilgili olmaya devam edecek. Evvelki yazımızda da kelam ettiğimiz üzere güçlü bir olasılıkla, podcast yayıncılığı giderek ses ve görüntünün karışımıyla hibrit bir yapıya hakikat evrilecek. Lakin podcast yayıncılığının temel gelişimini “içerik kalitesi ve değeri” belirleyecek. İnsanlara (hedef kitlelere), 10 dakika, 20 dakika ya da 60 dakika boyunca o yayını dinlemekten kaçınamayacakları içerikler üreten ve istikrarlı biçimde sunan podcast’ler ilgi görmeye devam edecek. Bunların sayısının artış oranı da gelişimin suratını ve arasını belirleyecek.