Ross Pomeroy
Antik Mayalar Orta Amerika da birkaç bin yıl süren egemenlikleri boyunca arazi üzerinde Escort bayan yükselen tapınaklar ve azametli mimari eserler inşa ettiler ve günümüzde büyük ilgi gören bu yüksek yapılar tepe noktasına ulaşmış bir medeniyetten geriye kalan yıkık dökük anılar niteliğinde
Bununla birlikte yeraltı Escort kaşifi Will Hunt ın 2018 de yayınlanan Underground A Human History of the Worlds Beneath Our Feet Yeraltı Ayaklarımızın Altında Yatan Dünyaların İnsanlarca Yaratılan Tarihi isimli kitabında belgelediği üzere antik Bayan escort Mayaların ibadet ettiği kurbanlar verdiği ve hatta taştan döşenen yolların yanı sıra tuğla ve harçtan yapılan tapınaklarla inşa ettiği mağaralar âlemi son periyotta artan biçimde ilgi çekiyor Bilim insanlarının bu karanlık yerlerde keşfettikleri şey Amerika daki en büyük uygarlıklardan birinin son günlerine ışık tutuyor
ÇÖKÜŞ KURAKLIKLA BİRLİKTE GELDİ
Uzmanlar antik Mayaların 9’uncu ve 10’uncu yüzyıllarda gerçekleşen çöküşünün detaylarını tartışıyor olsalar da bunların tamamı çoğunlukla kalıcı ve acımasız bir kuraklığın büyük bir rol oynadığı konusunda hemfikir Antik Mayalar milyonlarca beşere besin temin etmek kelam konusu olduğunda kendine has sulama sistemlerine gelişmiş tarım tekniklerine ve hepsinden kıymetlisi sağlam bir yağmur mevsimine bel bağlıyorlardı Yağmur ölçüsü azalmaya ve kuraklık yıldan yıla şiddetlenmeye devam ederken çaresizlik arttığında herkes daha önemli aksiyonların gerekli olduğunu fark etti
Antik Mayalar yeraltı dünyasını sözün tam manasıyla kendi ismini taşıyan başka bir âlem olarak görüyorlardı Ona Xibalba ismini vermişlerdi Hunt kitabında Şayet bir mağaranın ağzına tırmanır ve karanlık diyarın eşiğinden kayarsanız Xibalba ya adım atmış olursunuz diyor Ruhlar rabler ve birden teğe değişiveren güçlü varlıklarla karşı karşıya geleceğiniz baştan sonra farklı bir âleme giriyorsunuz
YERALTINDAKİ SAKLI CİHAN
Mayalar Xibalba dan korkuyor ve ona hürmet duyuyorlardı fakat birebir vakitte onunla direkt etkileşime girmeleri de gerekiyordu Zira öteki pek çok yaradanla birlikte gök gürültüsünü ve yağmuru denetim eden Chaac da orada yaşıyordu Yıllar boyunca mağara girişlerinin çabucak içine bırakılan mütevazi ikramlar Chaac ı sakinleştirmeye yetti bu sayede bölgeye hayat veren su taşkınları gerçekleşebildi Yaşanan fecî kuraklık ise Chaac ın halinden mutlu olmadığını gösteriyor ve bu durum Mayaların daha büyük armağanlarla gelmesi ve onları Xibalba nın derinliklerine taşıması gerektiği manasına geliyordu Onlar da bu türlü yaptılar
Antik Mayalar kimi mağaraların içinde yaklaşık bir kilometre yol kat edip yeraltı ırmaklarını geçerek ve kapalı alan korkusuna yol açabilecek geçitlerde emekleyerek ilerlerken çeşitli malları yeşim taşından yapılma adakları ve karmaşık taş aletlerle dolu binlerce seramik çömleği de yanlarında taşıdılar Yaradanlara adak sunanlardan bir kısmı Xibalba dan geri dönmeyeceklerinin farkındaydılar Arkeologlar pek çok mağara alanında kurban edilen yüzlerce insanın kalıntılarını ortaya çıkardılar
Hunt Arkeologlar son on yıl içinde Maya topraklarında bulunan mağaraların karanlık bölgelerinde keşfedilen adakların tarihlerini belirlemekle meşguldü Bulunan yapıtların çabucak hemen hepsi her çömlek her taş alet insan kurbanlardan kalan her kemik parçası kuraklığın yaşandığı periyoda tarihleniyor diye aktarıyor Burası neredeyse efsanevi bir uygarlığa uygun biçimde büyüleyici ve uhrevi bir tepe
ADAKLAR VE YALVARIŞLAR SONUÇSUZ KALDI
Hunt Burada mevt onlara yaklaşırken yaşadıkları en umutsuz anlarda yeraltı dünyasının gücünü yardıma çağıran koca bir medeniyet vardı diyor Sonsuz karanlıkları ve gürleyen yankılarıyla bu saklı odaların kutsal ve büyülü olduklarına derinden inanan beşerler gerçekliği tekrar şekillendirme gücüne sahipti
Antik Mayaların Chaac ı şad etmek için yeraltı dünyasına gerçekleştirdiği seyahatler tam manasıyla sonuçsuz kaldı Sadece iki jenerasyon içinde halk iki büyük başşehri ve öbür büyük kentleri neredeyse büsbütün terk etti Buna rağmen beş yüz yıl daha eski varlığının gölgesinde gücünü yitirmiş bir halde İspanyol fatihler ve birlikte getirdikleri ölümcül hastalıklar eski medeniyeti büsbütün yok edene kadar varlığını sürdürdü
Yazının özgünü RealClear Science sitesinden alınmıştır Çeviren Tarkan Tufan