Carly Cassella
NASA’ya ilişkin Curiosity gezgini, Mars’ın uzaylı görüntüsünü delen fevkalâde bir kaya oluşumu keşfetti. Gale Krateri’ndeki sığ kumullar ve kayalar ortasında birkaç kıvrımlı kaya kule göğe yükseliyor; tortuların sivri uçları neredeyse gökyüzündeki görünmez bir sürahiden dökülürken donan su akıntılarını andırıyor.
ANA KAYANIN AŞINMASIYLA OLUŞMUŞ OLABİLİR
Uzmanlar, gerçekte, bu sütunların büyük ihtimalle geçmişte eski ana kaya çatlaklarını dolduran çimento gibisi hususlardan meydana geldiğini tabir ediyorlar. Kayaların daha yumuşak olan kısımları ağır ağır aşınırken, sert olan materyal birikintileri sağlam kaldı. Bu kaya oluşumları, 17 Mayıs’ta Curiosity gezgininde bulunan bir kamera tarafından fotoğraflandı; bununla birlikte, manzara lakin geçen hafta NASA ve SETI Enstitüsü’ndeki (Dünya Dışı Zeki Hayat Araştırması dahilindeki) uzmanlar tarafından paylaşıldı.
Her ne kadar bu yapılar uzaylı işi üzere görünse de eşsiz değiller. Dünya jeolojisinde, bir ‘kukuleta’ erozyon sonucu meydana gelen uzun ve ince bir kaya kulesidir. Yanı sıra bir ‘çadır kayası’, ‘peri bacası’ ya da ‘toprak piramidi’ diye de isimlendirilir. Bu toprak sütunlar ekseriyetle ABD’nin Utah eyaletindeki ya da güney Sırbistan’daki kanyonlar üzere kurak bölgelerde bulunur ve kimi vakit on katlı binalar kadar yüksek olabilir.
DOĞAL SÜREÇLERİN BİR ÜRÜNÜ
Bu doğal yapılar, daha yumuşak tortul kayaçlar içinde biriken sert kaya katmanlarından meydana gelir. Kayanın geri kalan kısmı yağmur, rüzgâr ya da don nedeniyle parçalandıkça, ana kaya içerisindeki eski bir kırığın geride bıraktığı göz alıcı bir halla karşı karşıya kalırsınız. Mars’ta bulunan iki kaya kule, Dünya’da gördüklerimize kıyasla devrilmek üzereymiş gibi görünüyorlar; lakin bariz biçimde, kızıl gezegenin yüzeyindeki daha hafif yerçekimine dayanacak kadar sağlamlar.
Bu yılın başlarında Curiosity tarafından bulunan bir öteki tuhaf kaya oluşumu, çok farklı sonuçlarla olsa da emsal yollarla oluşmuş olabilir. Bu başka, daha küçük kaya oluşumu, bir mercan kesimini ya da Güneş’e gerçek uzanan çok sayıda küçük yaprakları olan bir çiçeği andırıyor.
MİNERALLERDEN OLUŞAN BİR TIP BETON
NASA’nın yaptığı basın açıklamasında, ortaya atılan bir teoriye nazaran, bu kayanın, mevcut kayadaki çatlakların ya da ayrılmaların içinde su tarafından biriktirilen minerallerin yarattığı bir cins beton olduğu söz edildi: “Bu beton modüller birlikte sıkıştırılabilir, onu saran kayadan daha sert ve ağır hale gelebilir ve etrafındaki kaya aşındıktan sonra bile varlığını koruyabilir.”
Gale Krateri büsbütün düz bir yapıda değil; buna rağmen, Curiosity aracılığıyla keşfedilen uzaylı kuleler, imaja hiçbir yükseklik ölçümü eşlik etmese dahi, görünümün içinde öne çıkıyorlar. Göğe yükselen bu mezar taşları şu anda cansız görünebilirler; lakin oluşumları, Mars’taki eski şartlar ve milyarlarca yıl evvel orada hayatın gelişip gelişemeyeceğine ait pek çok şey anlatıyor.
Gale Krateri’nin kurumuş bir göl yatağı olduğu düşünülse de, büyük ihtimalle bir vakitler bu göl uzmanların varsaydığından daha sığ ve süreksiz bir oluşumdu. Antik gölün içerisinde ve etrafında bulunan kaya oluşumları, bölgenin gerçek tarihinin ortaya çıkarılmasına yardım ediyor.
Yazının özgünü Science Alert sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)