Brian Koberlein
Kara delikler güçlü kozmik makinelerdir Kuasarların ve öteki etkin galaktik çekirdeklerin kısaca AGN Göztepe escort bayan ler gerisinde yatan enerjiyi sağlarlar Bu durum hususun güçlü kütle çekimi ve manyetik alanlarla etkileşiminden ortaya çıkar
Teknik açıdan bir kara deliğin kendi başına bir manyetik alanı yoktur buna rağmen Escort Caddebostan kara deliği çevreleyen ve yığılma diskini andıran ağır bir plazma alanı mevcuttur Plazma kara deliğin etrafında dönmekteyken barındırdığı yüklü parçacıklar bir elektrik akımı ve manyetik alan yaratır Plazma akışının istikameti Bağdat Caddesi escort kendi kendine değişmez bu nedenle manyetik alanın ziyadesiyle sabit olduğunu düşünebiliriz Hâl böyleyken gökbilimcilerin bir kara deliğin manyetik alanının manyetik bir yer değiştirme tersinme yaşadığına ait ispatı gördüklerinde yaşadıkları şaşkınlığı hayal edebilirsiniz
Temelde bir manyetik alan kuzey ve güney kutbu olan kolay bir mıknatıs üzere düşünülebilir Manyetik tersinme bu hayali kutbun tarafının döndüğü ve manyetik alanın tarafının değiştiği durumdur Bu tesire yıldızlar ortasında sık rastlanır Güneşimiz her 11 yılda bir manyetik alanını bilakis çevirir bu durum astronomların 1600 lerden beridir gözlemledikleri 11 yıllık Güneş lekeleri döngüsünü harekete geçirir Dünya da her birkaç yüz bin yılda bir manyetik tersinmelere sahne olur Öte yandan manyetik yer değiştirmelerin muhteşem kütleli kara delikler açısından olası olmadığı düşünülüyordu
Otomatik olarak devam etmekte olan bir gökyüzü araştırması 2018 yılında 239 milyon ışık yılı aralıkta bulunan bir galakside ani bir değişim yaşandığını tespit etti 1ES 1927 654 diye isimlendirilen galaksi görünür ışıkta 100 kat daha parlak hale gelmişti Swift Gözlemevi bu keşiften kısa bir mühlet sonra yayılan x ışınları ve ultraviyole ışınlarının parıltısını da yakaladı Bölgeye ait toplanan arşiv müşahedeleri üzerine yapılan bir inceleme galaksinin aslında 2017 nin sonlarına yanlışsız parlamaya başladığını ortaya çıkardı
BİR YILDIZDAN KAYNAKLANDIĞI DÜŞÜNÜLDÜ
O devirde bu hızlı parlamanın galaksinin muhteşem kütleli kara deliğinin yakınından geçen bir yıldızdan kaynaklandığı düşünülmüştü Bu kadar yakın bir müsabaka yıldızı kesimlerine ayırmalı ve tıpkı vakitte kara deliğin yığılma diskindeki gaz akışını bozacak bir gelgit çalkantısına yol açmalıydı Buna rağmen yeni araştırma bu fikre kuşku düşürüyor
Araştırma grubu radyo dalgalarından x ışınlarına varıncaya dek ışık spektrumunun tamamında galaktik parlamayla ilgili müşahedeleri inceledi Fark ettikleri olgulardan biri x ışınlarının yoğunluğunun çok hızlı biçimde azalmasıydı X ışınları çoğunlukla ağır manyetik alanlar içinde dönen yüklü parçacıklarca üretilir münasebetiyle bu durum kara deliğin yakınında bulunan manyetik alanda ani bir değişiklik gerçekleştiğini gösterir Yanı sıra görünür ve ultraviyole ışığın yoğunluğu arttı ve bu bulgu da kara deliğin yığılma diskinin kesimlerinin daha fazla ısındığını ortaya koydu Bu tesirlerden hiçbiri bir gelgit çalkantısından bekleyeceğiniz tipten değil
BİR MANYETİK TERSİNME İLE UYUMLU
O bundan çok bir manyetik tersinmeyi gösteren datalarla daha uyumlu görünüyor Araştırma grubunun ortaya koyduğu üzere bir kara delik yığılma diski manyetik tersinmeye maruz kaldığı vakit evvel yığılma diskinin dış kenarlarında bulunan alanlar zayıflar Sonuçta disk daha verimli bir biçimde ısınabilir Bununla birlikte daha zayıf bir manyetik alan yüklü parçacıklar tarafından daha az x ışınının üretilmesine neden olur Manyetik alanın bilakis dönüşü tamamlamasının akabinde disk başlangıçtaki durumuna geri döner
Bu galaktik bir kara deliğin manyetik tersinmesini açığa çıkaran birinci müşahede Bunun gerçekleşebileceğini artık biliyoruz lakin bu tersinmelerin ne kadar yaygın olduğunu şimdi bilmiyoruz Bir galakside bulunan kara deliğin kaç kere başarılı bir oyun kurucu olabileceğini tespit etmek için daha fazla gözleme gereksinimimiz olacak
Yazının yepyenisi Universe Today sitesinden alınmıştır Çeviren Tarkan Tufan