Işık Kaplan
ANKARA- Türkiye’de son devirde on binlerce kişi hayati bir probleme dönüşen barınma sorunuyla hayatına devam etmeye çalışıyor. Ekonomik tablonun olumsuz tesirleriyle gelir kaybı yaşayanlar, kiralardaki fahiş artışlara karşı, “Barınma haktır” hareketlerine katılıyor.
Avrupa ülkeleri ortasında konut fiyatlarının en çok arttığı ülke olan Türkiye’deki kiracılar, astronomik boyutlara ulaşan sayılara karşı iktidarın somut adım atmasını talep ediyor. Temel barınma hakkını karşılayamayacak duruma gelenler, barınacak yeni konut bulamayanlar yaşadıklarını anlattı. Emlakçılara ise Hollanda modeli uygulansa da kiraların düşmeyeceği görüşünde.
‘YA KONUT ARKADAŞI BUL YA DA MESKENDEN ÇIK’
Skolyoz (omurga eğriliği) hastalığı bulunan Fatma Kaya, deponun daireye çevrildiği, iskânı olmayan bir yerde kalıyor. Dört yıldır kaldığı meskenden mülk sahibinin “tehditleriyle” çıkarılmak istendiğini söyleyen Kaya, barınma sorunu yaşayan binlerce şahıstan yalnızca biri. Bahçe katında güneş görmeyen, adresi dahi kayıtlı olmayan yerde yaşadığını, dört yıl evvel uygun olduğu için bin 200 liraya tuttuğu yerin bugün bin 500 lira olduğunu söyleyen Kaya,
“Ev sahibi bana ‘Burası sana nazaran değil, Sultanbeyli’ye, Gebze’ye annenin yanına git, neden burada yaşıyorsun?’ diyor. Skolyoz hastası olduğum için gücü bana yetiyor. Öteki kiracılarına bu muameleyi yapamıyor. Taban fiyatla çalışıyorum ve kirayı tek başıma karşılıyorum. Onun istediği sayıları vermem mümkün değil. Bana ‘ya bir mesken arkadaşı bul ya da konuttan çık’ diyor. Önümüzdeki ayın başında kontratım bitiyor. Sokakta mı yaşayayım? Çadır mı kurayım? Bu konuttan çıkarsam ne yapacağımı ne ile karşılaşacağımı bilmiyorum” diyor.
‘EVDEN ÇIKARSAM HEM EVSİZ KALABİLİRİM HEM DE İŞİMDEN OLABİLİRİM’
Fizikî zorluklar nedeniyle konuttan çıkarılması halinde işyeri ile de sorun yaşayacağından kelam eden Kaya, bir şirkette yüzde 81 engelli durumuyla çalışıyor. Mahzuru nedeniyle çabuk yorulduğunu, şu an yaşadığı mesken işine yakın olduğu için yürüyerek ulaşım sağladığını söyleyen Kaya, “Eğer bu meskenden çıkarsam hem evsiz kalabilirim hem de işimden olabilirim. Mesken aramak için çıktığımda fahiş fiyatlarla karşılaşıyorum. Kirayı ödemek için ömrümden devamlı kısmak zorundayım. Markete gittiğimde gereksinimim olan şeyleri eksiltiyorum. Kirayı nasıl ödeyeceğim, elektrik, telefon, internet faturalarını nasıl ödeyeceğim diye düşünüyorum. Kıyafeti bile ikinci elden almaya çalışıyorum” sözlerini kullandı.
‘HİJYENİK OLMAYAN MÜLKLERE YÖNELMEK DURUMUNDAYIM’
Kentsel dönüşüme giren konutundan çıkmak zorunda kalan Hasret Hacıoğlu da barınma sorunu yaşayanlardan biri ve ailesiyle birlikte yeni bir mesken arayışı içerisinde. İstanbul’da bütçesine uygun kiralık daire bulmanın zorluğunu yaşayan Hacıoğlu, oturdukları meskenin satıldığını, ailesiyle ortak konut tutmaya çalıştıklarını belirterek yaşadıklarını şu sözlerle anlattı:
“Yıllardır Kadıköy’de yaşıyorum. Ancak buradan gitmek zorunda kalacağım. Toplumsal hayatımı yaşadığım bölgeden uzaklaşmak durumunda kalıyorum. Daha doğrusu itiliyorum. Benim iş yerim Beyoğlu’nda ve oradan uzak bir yerde yaşamak beni çıkmaza sokacak.”
Her gün yeni mesken aradığını söyleyen Hacıoğlu, mesken sahibi ve emlakçılarla yaşadığı diyalogları da anlattı:
“Çok enteresan bir haldeyiz. Bakteriden ve rutubetten girilemeyecek altı bin liralık bir mesken için ‘arkadan gelen sekiz kişi var siz bilirsiniz’ denildi. Hijyenik olmayan mülklere yönelmek durumunda kalıyorum.”
‘İLK SEFER ‘KEŞKE BİR MESKEN ALSAYDIM’ DİYE DÜŞÜNDÜM’
Ailesinin de sorun yaşadığından bahseden Hacıoğlu, “Ailem de oradan oraya sürüklenmek zorunda kalacak. Seksen yaşında beşerler alışık oldukları bir ortamdan diğer bir yere geçmek aslında çok önemli sorun. Çaresizlik içinde bilinmeze sürüklenecekler. İçtenlikle söylüyorum hayatımda birinci kere ‘keşke bir konut alsaydım’ diye düşündüm. 47 yaşındayım, birinci kez bunun bir muhtaçlık olduğunu hissettim” diye konuştu.
‘AİLE MESKENİNDE KALMAYA MECBURUM’
Ekonomik zorluklar nedeniyle tahsil kredisi alan Hacettepe Üniversitesi Fotoğraf Kısmı’ndan bir öğrenci ise ailesiyle tıpkı meskeni paylaştığını anlattı, “Kiralar bu seviyedeyken farklı meskene çıkmam mümkün değil” dedi.
İsmini vermek istemeyen öğrenci, “Ankara’da aslında yerleşkeye yakın bir yerleşkede konuta çıkmam büyük bir lüks. Öğrenci kredisi alıyorum, okuduğum kısmın materyalleri çok kıymetli, bazen okulda mecburî çalışmalarımız oluyor. Standa katılmamız isteniyor orada da fotoğrafları çerçeveletmemiz lazım, çerçeve fiyatı 486 lira benim kredimin yarısından fazlası. Lakin dersi geçebilmem de buna bağlı. Toplumsal hayatım neredeyse yok, mecburum aile meskeninde kalmaya” diye konuştu.
‘SOSYAL KONUT TALEP EDİYORUZ’
Yoksulluğun konut kriziyle birlikte daha da derinleştiğine değinen Geçinemiyoruz Platformu Sözcüsü Cihan Uyanık’a nazaran konut sarfiyatı tüm bütçe içinde en değerli kalem. Marketteki bir esere yüzde yüz artırım gelmesiyle iki bin liralık konutun beş bin liraya çıkmasının birebir şey olmadığını söyleyen Uyanık, “İktidar düşük faizde ısrar etti ve enflasyonu tırmandırdı, yoksulluğu daha da derinleştirdi” dedi.
Konut krizine yönelik tahlil teklifleri sıralayan Uyanık, “Krizi pansuman edici kısa vadede tahlil istiyoruz. Borçlar Kanunu’nda kiracı yasası var, bu yasanın dondurulması ya da iptalini istiyoruz. Kira yardımı masaya yatırılabilir, boş konutların vergilendirilmesi tartışılabilir. Satışa yönelik kiracı ya da en dezavantajlı kümelere yönelik öncelik sağlanabilir. Yeni eğitim-öğretim yılında öğrencilerin gelmesiyle birlikte oluşacak talep asla karşılanamaz. Kamu ve özel binaların yurda çevrilmesi lazım” sözlerini kullandı.
‘SATIŞ FİYATLARINI DÜŞÜRECEK FORMÜLLER HAYATA GEÇİRİLMELİ’
Son yıllarda süratle yükselen konut fiyatlarının önüne geçmek için hükümetin çeşitli modeller üzerinde çalıştığına dikkat çeken Ankara Tüm Emlakçılar Meslek Odası Lideri Hakan Akçam, konut krizine yönelik üç bakanlıktan haber beklediklerini, ‘Hollanda modeli’ üzerine çalışıldığına dönük duyumlar aldıklarını söyledi.
Bu modelde mahallî idarelerle; vilayet, ilçe, sokak, mahalle, kat, pozisyon, cephe ve duruma nazaran plan yapılıp tavan fiyatların belirlendiğini tabir eden Akçam, “Bin liradan bin beş yüze kadar kiraya verilebilir uygulamasıdır bu. Fakat Hollanda ve Almanya modeli uygulansa da fiyat belirlemede aşağı yanlışsız bir iniş katiyetle olmayacak stabil seyredecek” dedi.
Mesken sahipleri ve kiracılar ortasındaki uyuşmazlık hasebiyle her iki tarafın da mağdur olduğundan kelam eden Akçam, “Ev sahipleri de kiracılar da kendi açısından haklı. Mesken sahibi ‘benim beş yıl evvel verdiğim kiralık daire bin 200 yüz liraydı, artık bin 500 yüz yapayım’ diyor. Kendi konutunun özelliklerine misal bir dairenin üç bine verildiğini görünce de yüksek kira talep ediyor. Kiracılar da bu fiyatları karşılayamaz durumda. Orta vadede satış fiyatlarını düşürecek formüller bulmak lazım. İmalatlar yüksek seyrediyor bu da satışa birebir biçimde yansıyor. Bu noktada müteahhit ve yapan firmaya KDV, vergi oranlarında muafiyet sağlanması lazım. Bu da konut krizini geriletir diye düşünüyorum. Bu halde devam ederse önümüzdeki birkaç yılda mahkemelerin gayrimenkul uyuşmazlıklarıyla çok uğraşacağını düşünüyorum” diye konuştu.