“Türkiye Spor Tarihinde Yahudi Sporcular” isimli kitabın müellifi Metin Delevi, Odatv’nin İsrailli muharriri Rafael Sadi’ye konuştu:
DÜNYANIN BİRİNCİ YAHUDİ GRUBU OSMANLI’DA KURULDU
19 yy. sonlarında Osmanlı’da dini azınlıklar ve yabancılar lakin yabancılara ilişkin spor tesislerinde spor yapabilmekteydi.
Osmanlı’nın Aşkenaz Musevileri, 1895’e kadar Avusturya’da spor yapmaktaydı.
1894’te Alman – Avusturya spor kulübü Teutonia’nın antrenörü olarak bir Yahudi seçildi. Gelen yansıların akabinde kulübün Musevileri Avusturya’yı terk etti ve İstanbul’a geldi.
5 Ocak 1895’te İstanbul’da Israelitsche Turnverein Konstantinopel (Konstantinopol Yahudi Jimnastik Kulübü) kuruldu.
Bu kulüp, tarihe “dünyanın birinci Yahudi spor kulübü” olarak geçti.
Konstantinopol Yahudi Jimnastik Kulübü, kurulduğu birinci yıllarda Yahudi toplumlarının yansısını çekse de, vakitle kabl gördü.
1906’da egzersiz saatleri, erkeklerden farklı olmak koşuluyla bayan sportmenler da kulübe kabul edildi.
25 Mayıs 1908’de ise kulübün ismi Hagudat Ivrit Leiltamlut Maccabi yahut kısaca “Maccabi” olarak değiştirildi.
Ancak Maccabi kulüplerinin kuruluş yıldönümü olarak 5 Ocak 1895 temel alınır.
YUNAN KRALLIĞINA İSYAN EDEN YAHUDİLER
Maccabi, ismini Yunan krallığı Seleukos’a isyan ederek Kudüs’ü ele geçiren Yahudi Maccabi hareketinden alır.
Büyük İskender’in vefatından sonra, İskender’in sağ kolu olarak bilinen Seleukos’un kurduğu hanedanlık, Anadolu, İran ve Levant bölgesine hakim oldu.
Bölgeyi Helenleştirmek için asimilasyon siyasetleri uygulandı. Museviler, buna karşı çıktı. Seleukos Hükümdarı 4. Epiphanes’e isyan eden Museviler, Maccabi Hareketi’ni kurdu. Milattan evvel 167 ile 141 ortasında, Seleukos Krallığı’na isyan ettiler.
İronik olarak Maccabiler, Helen kültürünü temsil ettiği için spora ve atletizme karşıydı. Kudüs’ü ele geçiren Maccabiler, bütün spor karşılaşmalarını yasaklamıştı.
BASKETBOL VE ATLETİZMDE BAŞARILIYDI
İstanbul’da kurulan Maccabi, 1932’ye kadar İstanbul Basketbol Ligi’nde büyük muvaffakiyetler elde etti.
Atletizm ve basketboldaki başarısıyla öne çıkan Türk Musevileri, 1932 – 1965 yılları ortasında, 1957 hariç bütün Yahudi Olimpiyatları’na katıldı.
Daha sonra iştiraklere orta verilse de, 1991’den beri tekrardan her sene iştirak sağlandı.
1932’deki iştirak teyit edilse de, atletlerin isimlerine ulaşılamadı. Öbür yıllarda Maccabi Oyunları’na iştirak sağlayan Türk Musevisi atletlerin isimleri ise kitapta mevcut.
Rafael Sadi