Uluslararası Toplu Taşımacılar Birliği’nin (UITP) her sene düzenlemiş olduğu Toplu Taşıma Konferansı; bu yıl “Avrasya Bölgesinde Pandemi Sonrası Mali, İşletme ve İş Sürekliliği” teması ile İstanbul’da düzenlendi. Burada konuşma yapan İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Genel Sekreter Yardımcısı Dr. Buğra Gökçe, İstanbul’daki toplu taşıma ve ulaşımın geleceğiyle ilgili bilgilendirmelerde bulundu.
‘BAŞARIMIZIN EŞİ GİBİSİ YOK’
Merkezi hükümetin pandemi devrinde başka hükümetlerden farklı olarak toplu ulaşım sübvansiyonu yapmadığını ve belediyelerin son devirde artan akaryakıt fiyatlarından kaynaklı yükü, halka aktarmamak için mali kısıtlara karşın çok büyük bir sorumluluk üstlendiğini belirten Gökçe, ‘İstanbul Sürdürülebilir Kentsel Hareketlilik Planı’nda 9 amaçları olduğunun altını çizdi.
1885 yılında kurulan, 1900’den fazla üyeye sahip 100’den fazla ülkenin mensubu olduğu Milletlerarası Toplu Taşıma Konferansı’nda konuşan İstanbul Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreter Yardımcısı Dr. Buğra Gökçe şu değerlendirmede bulundu:
“Tüm dünyada salgın devrinde merkezi otoriteler toplu ulaşım operatörlerini sübvanse ederek ayakta tuttu. İstanbul’da ise İBB, bu sübvansiyonu öz kaynakları ile sağladı.
‘PORTEKİZ NÜFUSU KADAR İNSAN TOPLU TAŞIMA KULLANIYOR’
İstanbul, toplu taşıma konusunda hayata geçirdiğimiz ve üzerinde çalıştığımız, geleceğe taraf verecek uygulamalarla dünyada referans olarak görülüyor. İstanbul’da toplu ulaşımın yüzde 57’si kara yolu, yüzde 40’ı raylı sistem, yüzde 3’ü deniz yolu ulaşımı ile sağlanıyor. Toplam günlük seyahat sayısı yaklaşık 12 milyon. İstanbul ve belediyelerimizin muvaffakiyetinin eşi gibisi yok. Her gün Portekiz nüfusu kadar insan İstanbul’da toplu taşıma kullanıyor. Raylı sistemlerle günlük seyahat sayısı ise 3 milyonu yani Atina nüfusunu geçiyor. Bu ölçeğin yarattığı avantajla 21’inci yüzyılda örnek alınacak ihtilalin eşiğindeyiz. Bu kadar çok insanın katıldığı, talepte bulunduğu ve tahlil bulunması gereken bir deney yok. Sayın Liderimiz Ekrem İmamoğlu ile birlikte toplu taşımada ürettiğimiz sistemler orijinal bir devrin habercisi.
İBB Liderimiz Ekrem İmamoğlu, ‘Raylı Sistemlerde Büyük Hamle’ vizyonunda İstanbul’un ulaşım problemine yeni bir anlayış ve tahlil getirdi. İBB olarak maksadımız, raylı sistemleri İstanbul’da ulaşımın omurgası haline getirmek.
Yeni raylı sistem yatırımlarımız ve bütçemizden ödemesini yaparak Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’ndan devralacağımız sınırlarla kentimizde raylı sistemlerde seyahat sayısı günde 6 milyona ulaşacak. Ayrıyeten, otobüs, metrobüs üzere lastik tekerlekli taşıma araçları ve deniz ulaşımını, raylı sistemleri tamamlayacak formda planlıyor ve geliştiriyoruz.
DÜNYADA NÜFUSU 16 MİLYONU GEÇEN BİRİNCİ SÜRDÜRÜLEBİLİR KENTSEL HAREKETLİLİK PLANI
‘İstanbul Sürdürülebilir Kentsel Hareketlilik Planı’nı bu vizyonla hazırladık. Bu Plan, yalnızca Türkiye’de bir birinci olmakla kalmıyor; dünyada da nüfusu 16 milyonu geçen mega bir kentte yapılan birinci Sürdürülebilir Kentsel Hareketlilik Planı.
Planın 9 ana maksadı var:
Erişilebilir, ödenebilir, entegre ve kapsayıcı
Çevresel olarak sürdürülebilir
Ekonomik olarak sürdürülebilir ve dayanıklı
Güvenliği artırılmış
Trafik sıkışıklığını ve araba bağımlılığını azaltan
Toplu ulaşımı teşvik eden
Yürüyüş ve bisiklet üzere etkin cinsleri teşvik eden
Kompakt ve çok merkezli gelişmeyi destekleyen
Verimli bir kentsel lojistik sistemine sahip olan ulaşım sistemi.
SIFIR SALINIM
İstanbul, giderek derinleşen iklim krizinden en çok etkilenecek kentler ortasında yer alıyor. Bu da iklim değişikliğinden kaynaklı çok hava olayları, sel, kuraklık, deniz düzeyindeki yükselme, yağış rejimindeki değişiklikler üzere muhtemel risklerle karşı karşıya olduğumuz manasına geliyor.
Kentimizin geleceğine dönük planlamayı, birbirleriyle bağ içindeki sistemlerin iklim değişikliğinin tesirleriyle baş edebilme ve değişen iklime ahenk kapasiteleri doğrultusunda yapmak, bu sistemlerin sürdürülebilirliği açısından kritik kıymette.
2040 YILINDA YÜZDE 47 RAYLI SİSTEM KULLANIMI HEDEFİ
İklime bağlı önlemlerin alınması için toplu ulaşım alanında da büyük gayelerimiz var. İBB İklim Değişikliği Aksiyon Planı çerçevesinde raylı sistem ağının genişletilmesiyle 2040 yılında raylı sistem kullanım oranının yüzde 47’ye çıkarılmasını hedefliyoruz.
Üstüne, otobüs ve metrobüslerin hibrit ve nihayetinde elektrikli araçlara dönüştürülmesi ile 2040’ta karbon emisyonlarının %60 azaltılması, 2050’de ise toplu ulaşımda 0 salınım hedefleniyor.
İstanbul’da toplu ulaşımın geleceğine dair amaçlarımızı belirlemeden evvel, alanda uzman akademisyenler, dal temsilcileri ve sivil toplum kuruluşlarıyla Sürdürülebilir Ulaşım Kongresi ile Lastik Tekerlekli Ulaşım Çalıştayı’nı düzenledik.
844 KİLOMETRELİK RAYLI AĞ
Bu iki buluşmada aldığımız kararları şöyle sıralayabilirim;
● Öncelikle; İstanbul’da birinci etapta muhtaçlık duyulan 5.000 taksinin en az 500 adedi engelli erişimine uygun olacak.
● Minibüsler ve taksi dolmuşlar İstanbulkart entegrasyonuna dahil edilerek planlama süreçlerimiz aktif ve verimli hale getirilecek. Ayrıyeten vatandaşlarımız elektronik biletle kesintisiz seyahat yapabilecek.
● Minibüs güzergahları otobüs ve metrobüs ve raylı sistem çizgilerini besleyecek biçimde revize edilecek.
● İstanbul bir deniz kenti olmasına karşın, deniz yolu ulaşımının toplu ulaşım içindeki hissesi düşük. Bunu artırmak için; karayolu ulaşım tipleri ve raylı sistemler ile entegre yeni toplu ulaşım ve otomobilli feribot çizgileri ile ekonomik ve süratli yeni deniz araçları sisteme dahil edilecek.
● Raylı sistem projelerini yine ele aldık; güzergah tahlillerini elden geçirdik ve İstanbul’un uzun vadeli raylı sistem planlarını güncelledik. Bu kapsamda amacımız; 2029’da 651,4 km raylı sistem çizgisine ulaşmak. Daha uzun vadede ise kentin gereksinimi olan 844,5 km’lik raylı sistem ağı kurmayı planlıyoruz.
● Dünyada bugün, tıpkı anda en çok metro inşaatının devam ettiği kent İstanbul.
● Kentimizde 8 metro, 1 füniküler, 1 tramvay olmak üzere inşaatı devam eden 10 raylı sistem İBB olarak bizim sorumluluğumuzdadır. İmali devam eden bu 10 sınırın 2025’te tamamlanmasını ve İstanbul’un raylı sistem uzunluğunun 470 km’ye ulaşmasını hedefliyoruz. Biz buna ‘Metroda Büyük Atılım’ diyoruz.
● Bütün ulaşım araçlarının birbiriyle entegre bir formda çalışması maksadımız doğrultusunda, raylı sistemleri kıyıya ulaştırarak İstanbul’un iki yakasını birbirine bağlayacak füniküler yatırımlarını önemsiyoruz.
● F4 Rumeli Hisarüstü-Aşiyan Füniküler Sınırı bunlardan birincisi. Bu yıl hizmete girecek ve Kent Hatları’nın Aşiyan İskelesi ile entegre olacak. Buradan da Boğaz’ın Anadolu kıyısına deniz seferleri düzenlenecek.
● Bunu, İstinye-Maslak Füniküler Sınırı takip edecek.
LİDER İSTANBUL
Güzel bir gelişmeyi paylaşmak istiyorum:
İstanbul, UITP’nin iki yılda bir gerçekleştirdiği, dünya çapında 3500 tepe iştirakçisi ve yaklaşık 15.000 fuar ziyaretçisine mesken sahipliği yapan UITP Doruğu aktifliğine geçtiğimiz aylarda aday oldu.
2025 ve 2027 UITP Tepesi için, Cenevre, Viyana ve Hamburg ile birlikte finale kalan 4 kentten biriyiz.
İstanbul, yalnızca Türkiye’de değil, bölgesinde de toplu ulaşımda önder pozisyondadır. Hem yaptıklarımız hem de İstanbul’un toplu ulaşımdaki gelişim alanı düşünüldüğünde, bu tepeye konut sahipliği için İstanbul’un en hakikat aday olduğuna inanıyoruz.
Kıtaları birleştiren İstanbul’da bugün dünya toplu ulaşım otoritelerini ağırlamaktan memnunluk duyuyoruz. Sizleri 2025 ve 2027 UITP Zirvesi’nde de kentimizde konuk etmekten memnuniyet duyacağız.”