Sedat Ergin yazısında Tufan Türenç’in 50 yıllık meslek hayatındaki anekdotları anlattı. Tufan Türenç’in Abdi İpekçi ile temasından İsmet İnönü ile tanışmasına, Ecevit ile vapur seyahatinden Celal Bayar ile Atatürk sohbetine ve oradan Hürriyet gazetesinde geçen 29 yılı anlattı.
Fakat Sedat Ergin, köşesinde bir kıymetli ayrıntısı atladı; Tufan Türenç’in 2017 yılında Hürriyet’ten kovulma sürecini…
Hürriyet gazetesi o devir 30’dan fazla çalışanı ile yollarını ayırmış, bu isimlerin başında da Yazı İşleri Müdürü Tufan Türenç, Yayın Yöneticisi Fikret Ercan ve iktisat muharriri Gila Benmayor geliyordu.
Odatv, Tufan Türenç’in eşi Pınar Türenç’e yaşananları sordu.
“KALEMİNİ KIRANLA FOTOĞRAFLARI BİREBİR SAYFA”
Hürriyet’in bugünkü birinci sayfasında hem Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan hem de Tufan Türenç’in fotoğrafının olmasını, “kalemini kıran isimle görünüyor” diyerek anlatan Pınar Türenç, Tufan Türenç’e Hürriyet’ten gönderildiği haberini, o periyot Hürriyet Genel Yayın Direktörü olan Fikret Bila’nın verdiğini tabir etti.
Pınar Türenç’in Odatv’ye anlatımları şöyle:
“Basın tarihine ve yakın demokrasi tarihine ders üzere. Bir insanin kutsal kıymetlerine 50 yıl boyunca böylesine sahip çıkmasının fotoğrafı olmuş.
Hürriyet’in birinci sayfasında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Tufan Türenç’in fotoğrafları vardı. Kalemini kıran isimle görünüyor
Tufan Türenç’i Hürriyet’ten ayrılık sürecinde Fikret Bila gazetede durumu kendisine bildirdi. Daha sonra Aydın Beyefendi ile de görüştü. Ülkesini çok severdi, bu yaşananlara dayanamadı.
Orta, göbekten verilen tam sayfaya yayınlanan bir hayat kesiti. Sedat Ergin, Onu çok güzel tanırdı. Gazetecilik çok özel ve kıymetli bir misyondur Tufan Türenç için. Bunu gerçek ustaların yanında yetişerek öğrendi ve en âlâ yaşatanlardan biri oldu. Ne var ki kutsal pahaları olarak hayatının kıymetlerine sahip çıkmak için 50 yılını ve ömrünü verdi. Asla maddiyata kıymet vermeden vatandaşlık, meslek prensiplerine, ülke sevdasıyla yaşadı, yaşattı. Çok hakki yendi. Kendisine yapılanları daima geride bırakıp yürüdü.
Bu sayfalarda, kalemine sahip çıkanla, onun mesleğini bitiren, kalemini kıranlar sayfalarda yan yanalar.
Gerçek gazeteciye sahip çıkanlar o denli çok ki… Bundan da umudum artıyor.
Sormak lazım artık: Sanki sahiden kim kaybetti.
Daha evvel birinci kalp krizini de 1996 yıllarında geçirdi. O devir de ülkede çok fazla karışıklık vardı. Tufan ıstıraptan kalp krizi geçirdi. Hatta devrin Başbakan’ı Mesut Yılmaz idi. Hastaneye geldi ve ‘Tufan Beyefendi bu kadar üzülmeyin. Ülkede bunlar oldu’ dedi.
Covid sürecine karşın cenazeye beşerler akın akın ağlayarak geldi.
Çok üzgünüm”
Sedat Ergin’in bahisle ilgili yazısı şöyle:
“Türk basın tarihinde değerli yeri olan Tufan Türenç’e geçen ay veda ettik.
23 Nisan’da kaybettiğimiz Tufan Türenç, Türk basınının son 50 yılına izini bırakmış değerli gazetecilerdendi. Abdi İpekçi’nin Milliyet’teki yazıişleri grubunun bugünlere gelen son isimlerinden biri olan Türenç, yazarlığının yanı sıra yazıişleri masasında kesintisiz 44 yıl çalıştı. Bunun 29 yılı Hürriyet’te geçti.
Abdi İpekçi’nin o gün telefonuna çıkması Tufan Türenç’in hayatının bütün akışını da belirledi. Saint Benoit Lisesi’nden mezun olduktan sonra girdiği Eczacılık Fakültesi’ndeki eğitimini bırakıp gazeteci olmak için Gazetecilik Yüksek Okulu’na kaydolmuştu. Okula devam ederken bir taraftan da kendi tabiriyle “bir gazeteye kapağı atıp” mesleğe başlamak istiyordu.
Tabip olan babası Niyazi Türenç, Milliyet Genel Yayın Direktörü Abdi İpekçi’yi tanıyan hekim arkadaşı Ali Tanrıyar’dan, İpekçi’yi arayıp oğluna bir iş imkânı sağlanması için yardımcı olmasını istemişti. İpekçi, Tanrıyar’a genç gazeteci adayının direkt kendisini aramasını söylemişti.
İpekçi’yi tekraren aramasına karşılık ulaşması pek kolay olmadı. Fakat bıkmadan usanmadan aramayı sürdürdü. Üç ay kadar sonra yaptığı bir denemede Abdi İpekçi’nin sekreteri birden kendisini telefonda gazetenin direktörüne bağlayıverdi. İpekçi, Tanrıyar’ın kendisinden kelam ettiğini hatırladığını söyledi ve sonraki günü gazetenin İstihbarat Şefi Faruk Demirtaş’ın yanına gitmesini istedi.
Tufan Türenç’in gazetecilik serüveni böylece 1968 yılında Milliyet Gazetesi’nin o vakitler Cağaloğlu’nda Nuruosmaniye Caddesi üzerindeki merkezinde başlamış oldu. Anılarını anlattığı “Babıali’nin Öteki Yüzü” kitabında, “Cuma günü erkenden Milliyet’e elim ayağım titreyerek gittim” diye anlatıyor o sabahı Tufan Türenç.
O yıllarda mesleğe adım atan genç gazeteci adayları evvel polis muhabirliğinde denenirdi. Her sabah Sirkeci’de meşhur Sansaryan Han’a, yani Emniyet Müdürlüğü’ne gidiyor, kısımları gezip geceden kalan haberleri topluyordu. Bir misyonu de öğlenden sonra tek tek İstanbul’daki karakolları arayıp bir olay olup olmadığını öğrenmekti. Biri taraftan da gazete merkezinde polis telsizini dinleyip büyük vukuatlarda çabucak olay yerine gidiyorlardı. O yıllarda öğrenci olaylarını izlerken de kendisini sıkça tansiyonlu durumların içinde bulacaktı. Ayrıyeten 12 Mart 1971 muhtırasından sonra sıkıyönetim mahkemelerini de izleyerek deneyim kazandı.
Stajyer muhabir olarak maaşı yoktu, Faruk Demirtaş ona yalnızca yol parası diye kendi tabiriyle “üç beş kuruş” yazıyordu. Dört yıla yakın bu şartlarda çalıştı, takımı 1973 Eylül ayında askerden dönünce yapıldı.
ECEVİT İLE KENT ÇİZGİLERİ VAPURUNDA TANIŞMA
Polis muhabiri olmakla birlikte siyasetçilerin temaslarını izlemekle görevlendirildiği de oluyordu. Bu alandaki birinci vazifelerinden biri, 1970 yılı ağustos ayında periyodun CHP Genel Sekreteri Bülent Ecevit’in İstanbul’a gelip Heybeliada’da bulunan İsmet Paşa’ya yaptığı ziyareti izlemesiydi. Sirkeci’den saat 11’de kalkan Kent Sınırları vapuruna binip Heybeliada’ya giderken birebir vapurda bulunan Ecevit ile tanıştı. Ecevit, bütün nezaketiyle kendisini izlemeye gelen genç Milliyet muhabirine, “Size de bu sıcak havada zahmet veriyoruz” diye konuşacaktı.
Ecevit, daha sonra Heybeliada’da Türenç’i İsmet İnönü ile tanıştırdı. İsmet Paşa, sıcak tabirlerle kelam ettiği Abdi Bey’e selam söyleyecekti kendisi aracılığıyla.
İki yıl sonra düzenlenen CHP kurultayında Bülent Ecevit, İsmet İnönü’yü siyasi hezimete uğratarak CHP Genel Başkanlığına geldi.
CELAL BAYAR’DAN GENÇ GAZETECİYE ATATÜRK ÖĞÜDÜ
13 Ekim 1973 genel seçimleri, Tufan Türenç’in mesleğinde kendisini göstermesi bakımından kıymetli bir kapı açtı. Askerlik dönüşü mesaisinin kayda bedel bir kısmını seçim seyahatlerini izlemekle geçirdi. Birinci olarak, Ferruh Bozbeyli’nin liderliğini yaptığı Demokratik Parti’nin seçim kampanyasına katılan eski Cumhurbaşkanı Celal Bayar’ın yurtiçi seyahatlerini izlemekle görevlendirildi. Sola sempatiyle bakan bir gazeteci olarak Celal Bayar’a sıcaklık duymuyor hatta kendisinin Atatürkçülüğünü de sorguluyordu.
Lakin kampanya sırasında bir şey dikkatini çekti Tufan Türenç’in. Bayar, kürsüde yaptığı konuşmaları Atatürk ile başlayıp Atatürk ile bitiriyordu. Hatıratında “Bayar Atatürk’e hayran bir insan portresiyle çıkmıştı karşıma. İtiraf edeyim ki önyargılarımdan utandım” diye yazıyor Türenç.
Bu seyahat sırasında Bayar’ın Mersin Oteli’nde gezisini izleyen sekiz muhabirle yediği akşam yemeği onda kıymetli bir iz bırakacaktı. Genç gazeteci, burada evvel “Efendim müsaade verirseniz size birtakım hislerimi açıklamak istiyorum” diye müsaade istedi Bayar’dan. “Seni dinliyorum” dedi Bayar.
Şöyle dedi: “Efendim, doğrusunu söylemek gerekirse ben bu seyahate kadar size çok sempati duymazdım. Lakin konuşmalarınız beni yanılttı. Ben sizin Atatürk’ü pek sevmediğinizi sanıyordum. Lakin gördüm ki siz tam bir Atatürk hayranıymışsınız. Çok keyifli oldum.”
Bayar’ın Türenç’e verdiği ve gazetelerin birinci sayfalarına geçen şu cevap o günlerde kamuoyunda, siyasi etraflarda büyük yankı yaratacaktı:
“Bak delikanlı! Atatürk’ü sevmek ulusal bir ibadettir. Ben nitekim ona hayrandım. Hâlâ da hayranım.”
Türenç, sonradan Bayar’ın 1953 yılında Atatürk’ün naaşı Anıtkabir’e nakledildiğinde de Anıtkabir defterine Cumhurbaşkanı kimliğiyle bu ifadeyi yazmış olduğunu öğrenecekti.
ECEVİT RÜZGÂRI ESMEYE BAŞLAYINCA
Tufan Türenç 1973 seçiminde CHP önderi Ecevit’in Samsun’dan Rize’ye kadar yaptığı Karadeniz’deki seçim kampanyasını da izledi. Bu sırada gazete merkezinden Ecevit’i bırakıp Samsun’da olan AP başkanı Süleyman Demirel’in Karadeniz kampanyasını izlemesi de istendi.
Karadeniz gezisi dönüşü gazeteye geldiğinde Abdi İpekçi’nin sağ kolu durumundaki Turhan Aytul, Milliyet’in işvereni Ercüment Karacan ile İpekçi’nin kendisini beklediklerini, seçim izlenimlerini mukayeseli olarak anlatmasını istediklerini söyledi.
Türenç, Karacan ve İpekçi’ye, izlediği birebir yerlerde Ecevit’in Demirel’e kıyasla çok daha geniş ve coşkulu kalabalıklara hitap ettiğini, Ecevit’in tertip yapmadan kısa vakitte vatandaşları etrafına toplayabildiğini anlattı. Ecevit’in daha çok oy almasını beklediğini lakin tek başına iktidar olmasının güç olduğunu belirtti. 14 Ekim 1973 genel seçiminden CHP birinci parti çıkacak ve MSP ile koalisyon kuracaktı.
VE MUHABİRLİKTEN YAZI İŞLERİ MASASINA GEÇİŞ
Milliyet, 1973 seçimlerinde başarılı bir yayın çizgisi izledi. Seçimler tıpkı vakitte Tufan Türenç’in önünü de açtı. Seçim sonrasında Turhan Aytul, Türenç’e kendisini artık yazı işlerinde yanına almak istediğini söyledi. Türenç ise muhabirlikte kalmayı, yazmayı tercih ediyordu. Yazı işlerine girdiği takdirde alandan kopacaktı. Lakin Aytul’a karşı direnme gücü yoktu.
Ve Tufan Türenç’in meslek hayatının daha sonraki periyoduna damgasını vuracak olan yazı işleri serüveni başladı. Artık alanda değil, masadaydı. Kendi sözüyle, yazı işlerindeki yükü kaldırmak için “hamal olmak” gerekiyordu. Ayrıyeten, o yıllarda bugünkü teknolojik imkânlar da yoktu. Haberlerin seçimi, dikkatle okunması, başlıkların atılması, sayfaya konması, üstteki iş bitince mürettiphaneye inilmesi, sayfaların pikaj ve montajının yapılması ve makine dairesine gönderilmesi üzere kademelerden geçiliyordu. Bitmedi. Rotatif dönünce sıra ağzından birinci çıkan gazeteyi alıp denetim edilmesine geliyordu. Sorun çıkarsa baskı durduruluyordu.
Saygınlığıyla kendisini kabul ettirmiş olan Abdi İpekçi’nin gazetecilik çizgisinde gösterdiği titizlik, maiyetindeki gruba de büyük bir sorumluluk yüklüyordu. Yazı işleri mutfağındaki vazifenin çok daha dikkatle ve ihtimamla yapılması gerekiyordu. Yeni misyonuyla, İpekçi Milliyet’inin yazı işleri masasının değerli oyuncularından biriydi Türenç…
Ve 1973’te üstlendiği yazı işleri masası sorumluluğu, daha sonra gittiği Güneş Gazetesi ve en uzun müddet çalıştığı Hürriyet’le aralıksız 44 yıl sürecekti. Hürriyet’te uzun bir müddet köşe müellifliği yapsa da masayı hiçbir vakit bırakmayacaktı.
ABDİ BEY’İN MEVTİ
Abdi İpekçi’nin 1 Şubat 1979 günü uğradığı suikast Milliyet gazetesini de vurdu. Türenç, anılarında suikast gününü anlatırken “O gece Milliyet gazetesinde tam bir trajedi yaşanıyordu. Bir yandan ağlıyor, bir yandan da gazeteyi yapmaya çalışıyorduk. Artık Abdi Bey’in olmayacağını kabul etmemiz çok zordu” diye anlatıyor.
Türenç’in unutamayacağı bir olay, Hürriyet’in işvereni Erol Simavi’nin o gün Milliyet’e gelerek hepsini teselli etmesi ve yanlarından Hürriyet yazı işlerini arayarak gazetenin logosunun sonraki günü siyah çıkması talimatını vermesiydi.
Sonrası Milliyet’te iç çekişmelerin patlak vereceği bir periyottu. Akabinde Ercüment Karacan’ın gazeteyi 1979 sonunda Aydın Doğan’a satmasıyla birlikte yeni bir devir başladı Milliyet’te. Türenç, 1986’ya kadar Milliyet Yazı İşleri’ndeki vazifesini sürdürdü.
KISA SÜREN GÜNEŞ MACERASI VE HÜRRİYET PERİYODU
Derken Mehmet Ali Yılmaz’ın sahibi olduğu Güneş gazetesinden gelen cazip bir teklifi kabul ederek 1986 yılında 18 yıl çalıştığı Milliyet’ten ayrıldı Türenç. Ayrıldığında Yazı İşleri Müdürü unvanını taşıyordu. Milliyet’le özdeşleşmiş bir ismin bu kuruma veda etmesi değerli bir hadiseydi Babıali için.
Fakat Güneş gazetesinin yayın siyasetiyle ilgili içte yaşanan uyuşmazlıklar, idare meseleleri, Türenç’in kendisini tam bir düzensizliğin içinde bulmasına yol açtı. Esasen gazetenin Asil Nadir’e satılmasıyla birlikte Türenç’in 18 ay süren Güneş macerası da son bulmuş oldu.
Bunu uzun bir tatil devri izledi. Bu ortada Tercüman gazetesinin sahibi Kemal Ilıcak’ın gazetenin başına geçmesi yolundaki teklifini de kabul etmedi Türenç. Dünya görüşünün Tercüman’ın muhafazakâr çizgisiyle örtüşmesi güçtü.
Ve 1988 yılında o sırada Hürriyet’in başında olan Çetin Emeç’in teklifiyle Hürriyet’e geçti. Sonrasındaki 29 yıl, Türenç’in kesintisiz yazı işleri müdürü olarak masada misyon yaptığı bir periyot oldu. Öte yandan Milliyet’te 1986 yılında veda ettiği eski işvereni Aydın Doğan 1994 yılında Hürriyet’i satın alınca kendisiyle tekrar birebir çatı altında buluştu. Hürriyet’le Türenç’in yolları 2017 sonunda ayrılacaktı.
YAZI İŞLERİ MASASINDAKİ FONKSİYONU
Tufan Türenç’in yazı işleri masasındaki değeri, herhalde kendisiyle çalışan herkesin mutabık kalacağı üzere serinkanlılığını hiçbir vakit kaybetmemesi, haber konusu olarak en büyük krizlerin yaşandığı durumlarda bile gazete yapılırken heyecana kapılmadan masayı toparlayan bir gazeteci olabilmesiydi. Çok geniş deneyimi, birikimi en kuvvetli desteğiydi.
Fakat bunun yanı sıra insan bağlarındaki ölçülü, sevecen üslubuyla da çalışma ortamında her vakit olumlu bir atmosfer yaratırdı. Masada çoğunlukla en kıdemlilerden biri olması, ona her seferinde bir ağabeylik rolü de yüklüyordu.
Türenç’in vurgulanması gereken bir hasleti de Türk basınında doğrultu tutarlılığı ile kendisini ortaya koymuş olmasıydı. Basındaki elli yıllık seyahatinde koordinatları hiç değişmemiş, birebir duruşunu sürdürmüştür. Aslında yıllar evvel Celal Bayar’a yorumda bulunan genç gazeteci, o hislerini hiç kaybetmemiştir.
Enteresandır ki Hürriyet’te çok daha uzun bir vakit çalışmış olmasına karşılık, Tufan Türenç’te Milliyet kimliği de kaybolmamıştır. Bunda, kuşkusuz Abdi İpekçi ekolünde yetişmiş, onun yazı işleri masasından gelmiş olmasının tesiri rol oynamıştır.
O masanın hayatta kalan son temsilcilerinden biriydi Türenç ve masanın temsil ettiği çizgiyi elli yıl öncesinden bugüne taşıyordu.
Kendisiyle birebir masada çalışmış bir meslektaşı olarak anısını hürmetle anıyorum.”