Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) 2022-23 dönemine ait grup harcama limitlerini (THL) belirledi. Kulüplere tanımlanan THL’ye nazaran 19 Üstün Lig kulübü 2022-23 döneminde yüzde kırk aşım yapabilme hakkı dahil toplam 8 milyar 678 milyon 85 bin 555 TL harcama yapabilecekler.
Dünya Gazetesi Eko-Spor müellifi Tuğrul Akşar, bugünkü köşesinde kulüplere tanımlanan harcama limitlerini kaleme aldı.
Akşar’ın yazısı şöyle:
“KULÜPLER SON DÖRT YILDA 23 MİLYAR TL PARA HARCADILAR!
THL uygulaması 2019-20 dönemiyle başladı. Geçen dört dönemde Harika Lig’de çaba eden 26 farklı kadroya tanımlanan harcama limitleri toplamı 23 milyar TL’ye ulaştı.
RAKAMLARLA EKİP HARCAMA LİMİTLERİNE BAKIŞ
1- 2019-2023 ortası Üstün Lig’de uğraş eden 26 kadroya toplam 23 milyar 267 milyon 408 bin 902 TL harcama limiti tanımlandı.
2- 2022-23 döneminde %40 aşım yapabilme hakkıyla birlikte toplam 19 ekibe tanımlanan toplam THL 8 milyar 678 milyon 85 bin 555 TL oldu.
3- Son 4 devirde THL artış oranı %243 oldu.
4- Son 4 devirde grup başına ortalama THL’deki artış %225 gerçekleşti.
5- Son 4 devirde 3 büyük kulübün THL’den aldığı ortalama hisse %40,12’ye ulaştı.
6- Geçen yıla nazaran kulüplere tanımlanan THL’de artış oranı ( %40 aşım dahil) %75 olarak gerçekleşti.
7- Ekip başına ortalama THL 2022-23 döneminde 456 milyon 741 bin 345 TL oldu.
8- Üç büyük kulübü çıkartırsak, 2022-23 döneminde grup başına ortalama THL’i 299.536.349 TL.
9- 4 büyük kulübün 2022-23 döneminde toplam THL’den aldığı hisse %54,9 oldu.
10- 2022-23 döneminde en yüksek ile en düşük THL ortasındaki fark (Galatasaray ile Karagümrük) 1 milyar 384 milyon 799 bin 628 TL olarak gerçekleşti.
11- En yüksek harcama limiti (%40 aşım dahil) 1 milyar 545 milyon 820 bin 482 TL ile Galatasaray’a tanımlanmış oldu.
GELİRİN ÜZERİNDE HARCAMA LİMİTİ OLUR MU?
Takımların harcamalarını denetim altına alarak, onları mali disipline yönlendirmeyi hedefleyen bu uygulamanın ne kadar maksadına hizmet ettiğine bir bakalım. Bu maksatla yeniden rakamsal bilgiler üzerinden bir tahlil yapmakta fayda var.
a) Muhteşem Lig’in toplam gelirleri yaklaşık 5 Milyar TL civarında… Buna rağmen gruplara tanımlanan yaklaşık 8.7 milyar TL THL limiti, ekiplerimizin gelirlerinden %73 daha fazla. Yani kulüpler bu harcama limitlerini sonuna kadar kullanmaya kalkarlarsa, 3.7 milyar TL daha borçlanmak zorunda kalacaklar. Özetle, kulüpleri gelirlerinin üzerinde harcama yapmaya yönlendiren (teşvik eden) bir model ile karşı karşıyayız. Buradaki temel soru: Gelirleri kısıtlı olan kulüpler, kendilerine tanımlanan harcama limitleri için parayı nereden ve nasıl bulacaktır? 20 milyar TL’ye dayanan Muhteşem Lig kulüplerinin borcu, bu modelle 25 milyara ulaşabilir.
b) Dört büyük kulübün toplam gelirleri 2 milyar 933 milyon TL civarındadır. Bu kulüplere tanımlanan toplam harcama limiti ise 4 milyar 764 milyon 662 bin 906 TL olup gelirlerinden % 62 daha fazladır. Aslında borç batağında olan bu kulüplerin, bu harcama limitleriyle finansal problemleri daha da artacaktır.
c) Dört kulübün 6.2 milyar TL’ye ulaşan birikimli ziyanları sonucu özkaynak açıkları (–) 5.1 milyar TL’ye ulaşmıştır. Özkaynaklarını kaybetmiş, gelirlerinin üzerinde birikimli ziyanı olan dört kulüp THL’ye nasıl harcayacaktır?
d) THL ile gelir karşılaştırması yapıldığında (THL/Gelir) oranı Galatasaray’da %134; Trabzonspor’da %164; Fenerbahçe’de %102 ve Beşiktaş’ta da %90’dır. Bu sürdürülebilir bir durum değildir. Bu rasyonun pratikteki manası ise, bu kulüplerin olmayan parayı harcadıklarıdır. Yani, gelecekteki gelirlerini şimdiden iskonto ettirmeleridir.
e) THL uygulaması kulüplerde mali disiplini değil, harcamayı özendiren bir niteliğe sahiptir. Yetersiz gelir nedeniyle borçlanmak durumunda kalan grupların (Top. Borç/Top. Gelir) oranları da sürdürülebilir olmaktan uzaktır. 28/02/2022 bilgilerine nazaran bu bağlamda dört kulübün ortalama toplam borçlarının ortalama gelirlerine oranları % 381’e ulaşmış durumdadır. (Bu oran BJK’de %510, FB’de %384, GS’da %311 ve TS’de % 320’dir.)
YANITLANMASI GEREKEN SORULAR…
Şüphesiz hiper enflasyonun olduğu bir iktisatta kulüplerin de mali ihtiyaçları artacaktır. TFF’nin genel mantığı bu uygulamayla ortaya çıkıyor ki, THL’yi de enflasyona yakın bir oranda artırmak istikametindedir.
Bu tahminen böylesi bir ekonomik dengesizlik ortamında makul görülebilir fakat gözden kaçırılmaması gereken bir gerçek var ki, kulüplerin gelirleri enflasyon kadar artmamaktadır. Sarfiyatların gelirlerden daha süratli arttığı bir ortamda kulüplerin mali istikrarlarını kurabilmeleri mümkün olamayacaktır.
Enflasyondaki artış oranına nazaran kulüplere tanımlanan THL’deki artış bir evvelki yıla nazaran %75 olarak gerçekleşmiştir. Enflasyonun sayıları şişirdiği bir gerçektir. Lakin THL ile uygulaması da futboldaki enflasyonu artırıcı bir tesire sahiptir. Bunun kaçınılmaz sonucu, Türk futbolunda enflasyonist artış olacaktır. Bu da grupların mali yapılarını olumsuz etkileyecektir.
BUNA NAZARAN SORULARIM….
– Ziyanda (batakta) olan kulüpleri mali disipline sevk etmek için getirilen bu uygulama hala maksadına hizmet etmekte midir? Yoksa kulüpleri mali disiplinsizliğe mi (harcamaya mı) teşvik etmektedir?
– Borçlarını döndüremeyen, faaliyet masraflarını bile karşılayabilecek gelir yaratamayan, ziyanları gelirlerinin üzerine çıkmış, özkaynakları negatife dönmüş, finansal kriz sarmalındaki Türk kulüpleri, kendilerine tanımlanan ya da bloke edilmiş bulunan limitleri harcayabilecek kaynağı nereden ve nasıl bulacaktır?
– Futbol federasyonunun belirlediği limitlerin ne kadarlık kısmının kulüplerce harcandığı denetim edilmekte midir?
– Futbol otoritesi bu model ile kulüpleri finansal disipline sevk edip mali yapılarını düzeltebileceğine inanmakta mıdır?
– Futbol otoritesi bu limitleri belirlerken, kulüplerin finansal tablolarını kendi web sayfasında yayınlayacak şeffaflığı neden göstermemektedir?
SONUÇ OLARAK:
TFF’nin THL uygulaması, her ne kadar kulüplerin harcama bütçelerini denetim ve kontrol altına alarak, kulüplerin mali yapılarının güçlendirilmesini amaçlasa da, mevcut uygulama kulüplerin finansal yeterliğini sağlamaktan ve finansal dengeyi kurmaktan uzaktır. Bilakis, harcamayı cesaretlendiren, günü kurtarmaya yarayan palyatif bir tahlil olarak karşımıza çıkıyor.
Bu uygulama, rekabetçi istikrarın orta ve uzun vadede daha da bozulması ve haksız-dengesiz rekabetin artması manasına geliyor. Rekabetçi istikrar, istikrarsız rekabete dönüşüyor! Bu uygulamayla, rekabet TFF aracılığıyla tekrar şekillendiriliyor.”