Ezhel: Sanata ve gençliğe karşı açılmış bir savaş var

Ezhel ile müziğini beşinci yılını kutladığı Türkçe rap’in köşe taşlarından ‘Müptezhel’ albümünü Türkiye’deki konser yasaklarını Kürtçe ile alakasını ve bayan rap sanatkarlarını konuştuk

Çok genel bir soruyla başlayacağım Bilhassa son dört beş yıldır Türkiye deki dinlenme listelerinin tepesindesiniz Tebrik ediyoruz natürel biz de severek dinliyoruz Neye bağlıyorsunuz bunu

Uzun yıllar uzunluğu Türkçe pop doruktaydı bir müzik janrı olarak Ancak sanırım son yıllarda beşerler üzerindeki tesirini yitirmeye başladı daima birebir bahisler aşk sevda o tarz Gençlik yeni bir şey arıyordu Soru bana yönelik lakin genel olarak Türkçe rap gençleri tesiri altına almış durumda Bunu da gençliğin öteki şeyler arayışına bağlıyorum hayatla ilgili farklı şeyler duyabildikleri müzikler yiğit kelamlar içeren müzikler Zira bir sanat yapıtının sevilmesi insanın o yapıtta kendinden bir modül bulabilmesiyle alakalı biraz da Biz çok gündelik kıssalar ve samimice hislerimizi anlattığımız için dinleniyor olabiliriz diye düşünüyorum Beşerler bir formda kendileriyle özdeşleştirebiliyorlar

‘POP MÜZİK TIKANDI’

Pop müziğin buna karşılık vermediğini düşünüyorsunuz yani

Bir müddettir tıkandığını düşünüyorum 90 larda daha renkli daha samimiymiş Ben o 2000 ler 2010 lar periyodunda popun insanlardaki bu talebe yanıt veremediğine inanıyorum

Bir yandan da sanırım gençlerin protest hisleri söyleyecek kelamları var ve tanınan müzik ona karşılık veremedi o yüzden de bugün kimle konuşursak konuşalım protest müziği büyük ölçüde rap ve hip hop sürdürüyor diyorlar

Evet yanlışsız muhakkak bu da sebeplerden biri

‘MÜZİK TÜRKİYE’DE ABLUKA ALTINA ALINDI’

Bu türlü bakınca aslında siz de liriklerinizde çok protest duran bir sanatçısınız Halinizle duruşunuzla da öylesiniz ve bununla ilgili bir sürü şey de yaşadınız Artık yurt dışında olmanızın bir sebebi de bu sanıyorum

Buraya ‘topuklayarak’ kaça kaça koşarak değil de daha çok imkânım var işimi geliştirebilirim yurt dışına taşıyabilirim Türkiye de yaptığımı burada devam ettirebilirim diye geldim Daha rahat bir atmosfer olması kendimi daha rahat söz edebilecek olmam nedeniyle Bir de Türkiye sanatsal olarak kurudu bayağı Sanatkarlar gelmiyor artık konsere bile gelmiyorlar Evvelden konser diye bir şey vardı müzik abluka altına alındı

Bunların tesiri var natürel lakin bir iltica üzere de gelmedim Büsbütün iş yapmak için Burada da Türkiye nin çok büyük bir kültürel tesiri bir Türkiye diasporası var Biraz bunları da deneyimlemek görmek için geldim Lakin Türkiye deki o boğulmanın sanatsal olarak çöken sisin tesir alanının dışına çıkmak istediğimi de söyleyebilirim

Pekala orada olmanın işinize tesiri oldu mu

Katiyen oldu

Ne üzere

Başta dediğim üzere Türkiye ye gelen sanatçı sayısında bir azalma olduğu için burada bilhassa Berlin özelinde söyleyeyim çok fazla sanatkarla tanışma imkânım oluyor Stüdyolar ekipmanlar müzisyenler Hepsinde bir kalite durumu var natürel kendimizi daha uygun duyabildiğimiz hem teknik olarak hem de manevi olarak denk geldiğimiz sanatçı çok Böylelikle ilham alabileceğim şeyler de çoğaldı

Ayrıyeten insanın kendisine challenge yani yeni zorluklar edinmesi her vakit güzeldir Buraya geldim Almanca öğreniyorum yeni şeyler tanıyorum yeni kavramlar öğreniyorum o yüzden katiyetle işe yarıyor

Orada çok sayıda konser veriyorsunuz Kimdir dinleyiciniz Diasporadan muhakkak bir jenerasyon alışılmış ki sizi yakından takip ediyor onu iddia ediyoruz fakat Avrupalı dinleyiciniz var mı Ya da orada olmanızın bir Avrupalı dinleyici kitlesinin oluşmasına katkısı oldu mu

Evet dediğiniz üzere yeni jenerasyon diaspora dinleyicisi var Bu nesil konsere gelirken Alman yahut yabancı arkadaşlarını da getiriyor Türk olmayan arkadaşlarını Burada çalıştığım yabancı sanatkarlarla yaptığım çalışmalar sayesinde o sanatkarların hayran kitlesi de konserlerime gelmeye başladı Yabancı kitle de yavaştan oluşuyor Sonuçta toplumsal medyada da görebiliyoruz bunu Bir de buradaki konserlere Türkiye den gelen çok insan var Bilhassa Amsterdam konserimizde salonun yarısının Türkiye den geldiğine yemin edebilirim Kanıtlayamam fakat yemin edebilirim gülüyor

”EZHEL TURİZMİ’ ÜZERE BİR ŞEY OLDU’

Konser için mi gelmişler

Evet evet Yarısı haydi öğrenciler olsa yarısı hâlihazırda Amsterdam da yaşayanlar olsa mutlaka gelen öbür yarı büsbütün Türkiye den bir tatil cins üzere gelenler Hani cinslerde bir paket olarak verirler ya sana bu da bu türlü ‘Ezhel turizmi’ üzere bir şey olmuştu gülüyor Çok güzelimize gitti

Aslında birinci soruya karşılık verirken satır ortasında söylediniz bir yandan da yurt dışına açılmak için bir vesile orası Bununla ilgili özel bir şey yapıyor musunuz Dünyadan pek çok sanatkarla birlikte çalışıyorsunuz bilhassa Almanya ya gittikten sonra bunların arttığını da gördük Lakin bunu bir proje üzere mi tasarlıyorsunuz Ben artık sahiden dünyaya açılan Türkçe bilmeyenlerin de tanıdığı dinlediği bir rap sanatkarı olacağım diye düşünüyor musunuz

Katiyetle hem düşünüyorum hem istiyorum yapabileceğime de inanıyorum Hatta biliyorum diyebilirim Yalnızca çok az bir vakte daha gereksinimim var Türkiye ye biraz daha vakit harcayacağım bir şeyler olsun ondan sonra yüzümü büsbütün dünyaya döneceğim

Rap dünyası gergin bir dünya mıdır Siz bunun biraz dışındasınız lakin rap dünyasına baktığımızda bir yandan dayanışmalar ortak çalışmalar olsa da kelamlara de yansıyan bir gerginlik var güya Herkesin birbirine diss atması bunu anlatırken bir diğerine yanıt vermesi Bu türlü bir dünya mıdır bu

Şöyle diyebilirim yani evet rapçiler kendi ortasında didişebilir fakat dışarıdan rap e bir laf söylendiğinde çabucak herkes birleşiyor Hop sen rap e lisan uzatamazsın falan üzere gülüyor Bu hip hop kültürünün içinde olan bir şey rekabet didişme ‘battle’ dediğimiz karşılıklı bir kapışma İnsanların fizikî hengameden uzaklaşmaları için çıkmış bir şey bu kültürün içinde Sokaklarda varoşlarda çok fizikî arbede olurken bu kültür oluşunca beşerler dans kapışmalarına gitmiş ya da rap olunca bunu kelamlı atışmalara çevirmiş Onun için de bir barış fikri var

Gerginlik bir nebzeye kadar olabilir bu kültüre ilişkin bir rekabet duygusu var Bazen En yeterli ben bilirim bu işi sen bilemezsin sen kimsin ya da muhafazakâr rapçiler mi diyeyim hip hop muhafazakârları var Hayır bu kültür şöyle olmalı siz bunu yanlış yapıyorsunuz diyenlerden de kaynaklanıyor

Rap ayrımcılığa maruz kaldığı ve kenetlenmek zorunda kaldığımız için eskilerden birbirini tanıyıp da birbirine gerginlik yapan olacağını düşünmüyorum Ancak bunlar da olabiliyor Alışılmış bir de genel insanlık hâli kıskançlık birisinin başarısına gıcık oluyor Bir çocuk çıkıyor yeni genç Adam on tane albüm yapmış morali bozuluyor çocuk bir tane müzik yapmış Ulan diyor Ben o kadar iş yaptım bu bebe de nereden çıktı Bunlar kolay aslında o kadar da gergin değil yani ortam

Biraz da oyun üzere aslında Bu işin kültüründe bu var diye bilerek yapıldığı da hissediliyor

Evet evet atışma kültürü

Müptezhel albümünüzden sonra dinleyici kitleniz genişledi bir yandan yaptığınız işin hakkı veriliyor lakin öbür yandan da Çok piyasa işi yapmaya başladı cinsinde tenkitler geliyor Var mı bu türlü size yansıyan tenkitler İkincisi siz bu duruma ne diyorsunuz Yaptığınız işlerde bir değişim var olağan daha reggae tahminen daha kolay dinlenebilir şeyler de yapıyorsunuz Bu piyasa derdiyle yaptığınız bir şey mi

Neyin tenkit olduğunu artık anlayamıyorum Bir müzik yaparken piyasa telaşıyla yapmam Bir şey piyasa tasasıyla yaparsan piyasa olmaz o denli bir dünya yok Ben her vakit o an ne hissediyorsam o biçimde yapıyorum Şöyle anlatayım Beşerler autotune efektleri kullanıyorsun diye eleştiriyor Hayır ben seni eskisi üzere dinlemek istiyorum diyor Eskisi üzere bir şey yapıyorsun bu sefer de Ama bu onunki üzere olmamış diyor Artık tenkitleri dinlemeyi büsbütün bıraktım Zira yapıcılığa dair hiçbir şey yok Ben insanların kolay dans edebileceği bir ritimde bir aşk müziği yaptım diyelim Hani piyasada müzik buysa Lakin bunu bu telaşla yapmıyorum dediğim üzere stüdyoya gidiyorum o an bir beat çalıyor altyapı benim hoşuma gidiyor ben üstüne bir şeyler yazmaya çalışıyorum

Piyasa korkusu olarak algılanmasını da anlıyorum Evet bazen o denli tenkit alıyorsun fakat hiç piyasaya uymayacak sert muhalif kelamları olan bir şey yaptığımda o müzik tanınan olursa tekrar piyasaya yapmışsın üzere eleştiriliyorsun Bir müzik faşizmi de var dediğim üzere Ezhelciğim sen protest müzik mı yapıyorsun Daima protest müzik yapmak zorundasın üzere bir şey oluyor O vakit da muhalifliği sömürüyorsun ya da bunu bir meslek haline getiriyorsun Yahut işte daima aşk müziği yapan birisi protest müzik yapınca örneğin Tarkan ın Geççek örneğini vereyim sen niçin protest müzik yapıyorsun bilmem ne

Bence toplum da bilmiyor neyi eleştirmesi gerektiğini gülüyor Dediğim üzere bunun formülü yok Bir şeyi tutsun diye yaparsan tutmasının imkânı yok Müzik işinde formüllerle çalışamazsın Tutmaz formüller muhakkak bir yere kadar seni getirebilir fakat matematiksel bir istikameti yok bu işlerin

‘TARKAN’IN ‘GEÇÇEK’ MÜZİĞİ AÇIKÇA PROTEST’

Geççek örneğini verdiniz siz de onu birinci duyduğunuzda protest bir hava sezdiniz mi

Katiyen muhakkak Kimsenin yanlamaya gereksinimi yok bayağı protest yani nereye gittiği muhakkak gülüyor

‘KÜRTÇE RAP YAZDIM’

Geçen gün canlı yayında tekrar bir Kürtçe kılam söylediniz Ortada yapıyorsunuz bunu bir şeyler kaydedip paylaşıyorsunuz Kürtçe biliyor musunuz yoksa bunları ezberliyor musunuz

Ankara da yaşarken kursa gittim Kürtçe kursuna Beginner düzey bir Kürtçem var fakat biliyorum diyemem çok yüzeysel çok başlangıç düzeyinde Lakin dinlemeyi çok seviyorum Kürt müziğini çok seviyorum

Kimleri dinliyorsunuz Özel olarak dinlediğiniz birileri var mı

Eski kayıtları çok seviyorum Eski dengbejlerin stranbejlerin kayıtlarını dinliyorum

Bir Kürtçe müzik yapmayı düşünüyor musunuz pekala Hani Instagram da çalıp söylemenin dışında tahminen bir düet

Olağan neden olmasın çok isterim Kendim konutta bir sefer Kürtçe rap yazdım ancak alışılmış çok kolay Bilenlere de bir sormam lazım tahminen yardım alabilirim Lakin çok isterim bilhassa bir düet bir kayıt neden olmasın Çok hoş olur Yalnızca tam o insanı bulamadım bir arada çalışacak Çok doğal gelişen şeyler Dediğin üzere bir formülü yok

‘KONSER YASAKLARI KÜLTÜREL BİR SAVAŞ’

Konser yasakları gündemde son vakitlerde biliyorsunuz bilhassa son haftalarda bir münasebet dahi göstermeye gerek duymadan iptal ediyorlar konserleri Bu hususta bir şey söylemek ister misiniz

Alışılmış ki Aslında diyecek çok şey var neyin ne olduğu da muhakkak Güya adeta kültüre karşı sanata karşı gençliğe karşı cümbüşe karşı açılmış bir savaş olduğunu düşünüyorum Zira sanat epey insanların ufku açılacak gençlerin rahatlayacak bir şeyi olacak Güç günlerden geçiyor zati herkes ekonomik olarak koronasıdır bilmem nesidir Bu yapılanın büsbütün kültürel bir savaş olduğunu düşünüyorum Hepiniz bizim istediğimiz üzere yaşayacaksınız ya da yaşayamayacaksınız ın savaşı

Bize bunu yasaklayanları destekleyen insanların bile bu türlü düşünmediğini düşünüyorum Büsbütün radikal bir azınlığın bütün ülkeye çektirdiği bir zahmet yani Bence iktidar kendi sanatını bir biçimde çıkartamadığı kendi sanatsal kültürel bir güçleri olmadığı için en ufak sanatsal ve kültürel şeyi de bastırmaya çalışıyor Bu esasen daima bu türlü Bizde yoksa sende de olmasın ben eğlenmiyorsam sen de eğlenme ben bunu yaparsam cehenneme gideceğim sen de gitme demiyor lakin orada sen de yapma diyor Bak kardeşim sen de cehenneme gitme falan değil bu dünyada yapma onu diyor ben istesem de istemesem de Yani ne diyeyim Sanat güneş üzere balçıkla sıvanmayan ya da su üzere bir halde çatlağını bulan bir şey Yasaklayarak bir günü kurtarırsın ancak o bir noktada diğer şeylerde açığa çıkar Sanatı buradan kapat oradan çıkar

Rap müziğin neden çok dinlendiğini anlatırken Türkiye de gençliğin isteklerine gereksinimlerine karşılık verdi dediniz Artık bunu tersten sorayım Rap müziğin yükselişi Türkiye de gençlik kültürünü nasıl etkiledi

Gözlemliyorum etkilendiklerini Daha ergenken biz rap dinliyorduk bizim üzere çok insan yoktu etrafımızda biz azınlıktık Artık baskın kültüre dönüştü rap hip hop kültürü gençler ortasında Çok memnun oluyorum çok uğraştığımız için keşke on yaş genç olsaydım da ben de bu periyoda denk gelseydim zira biz çok uğraştık kabul görebilmek kendimizi kabul ettirebilmek için Çok dalga geçiliyordu

Ha gençler üzerindeki etkisi Artık çok yüzeysel olarak dinleyenler de var bizim yaptığımız rap i lakin hip hop ı kültür olarak araştırırlarsa çok yararlı olacağını düşünüyorum gençlere Zira hip hop bir kültür bir derya deniz içinde bir sürü element var Biraz daha şuurlu dinlerlerse gençlere olumlu tesirinin olacağını düşünüyorum Ben de mesela rap yaptım bir muvaffakiyet elde ettim ancak hayatımın birçok farklı alanında da muvaffakiyetler elde ettim Bunları da dünyaya hip hop penceresinden baktığım için edindiğimi düşünüyorum Hip hop ın bana kattığı aşikâr ideolojiler muhakkak bakış açıları yüzünden olduğuna inanıyorum Bu müziğin gençlerdeki tesirini çok seviyorum Daha enerjik bir gençlik görüyorum Rap te protest bir yan olduğundan bunu gençlerin kavradığını düşünüyorum Kendilerini özdeşleştirip tahminen bir politik farkındalığa bile evrilebiliyordur

Türkiye de bir toplumsal değişim dönüşüm olacaksa gençlerin faal olduğu bir dönüşüm olmak zorunda zira çok geniş bir nüfus Bu müziğin sizin müziğinizin de bunda tesiri olacaktır diye düşünüyorum bilmiyorum fazla mı misyon yüklüyorum ama

Çok isterim o denli olsun gülüyor

Müptezhel albümünüzün beşinci yılını kutluyorsunuz Bu albümün sizin müziğiniz açısından bir dönüm noktası ya da o müziğin evriminin köşe taşlarından biri olduğuna dair yorumlar var Ki o müziği baştan sona dinlediğinde aslında anlıyorsun sonrasının da habercisi olan bir albüm deniyor Sizdeki manası ne bu albümün

Çok büyük bir manası var zira debut albümüm birinci albüm Çok badire oldu imal evresinde çok uğraştık Çok fazla maddi kaybı var sıfırdan değil eksilerden gelip yaptık bu albümü Hem de kendimi en yeterli tabir edebildiğim toplu işim olarak görüyorum Bir yandan da Ankara ya ilişkin bir albüm olarak görüyorum ne kadar ülke çapında tesir yapsa da bir biçimde o Ankara ruhunu taşıdığı için çok seviyorum

Mesela üç yıldır Berlin deyim Burada bir albüm yaptığım vakit müziklerimde ne kadar Ankara desem de bir Berlinli oldum yani Ne kadar Ankara taşıyabilir ki artık müzikler o denli düşünün ‘Müptezhel’ bir yandan bana Ankara yı hatırlatıyor Bir sürü öyküsü var yaparken çektiğimiz ezalar o sırada hiçbir şeyimiz yok çalışmıyoruz işsiziz her şey para Onu kaydetmek para bunu kaydetmek para Esasen artık stüdyolara gitmiyorduk stüdyolar bizi istemiyordu bırakın para ödemeyi rapçiyiz diye almıyorlardı gittiğimiz profesyonel stüdyolar Hadi ya sizle mi uğraşacağız diyorlardı O yüzden biz de konutumuzun salonuna kurup kaydettik müzikleri bu nedenle de bendeki manası büyük

Kendisinden sonra o albümün müzikal bir tesiri de oldu o albümdekine emsal müzikler yapılmaya başlandığını gördük Sizin şahsî hikâyenizdeki yerinin dışında bu türlü bir özelliği de var

Bir emsal olmuş olabilir Türkçe bunu yapabiliyoruz aslında yapılabiliyormuş olduğu için tahminen beşerler daha bir şevkle Aa bunu ben de yapabilirim demiş bir ilham olmuş olabilir

Türkçe rap yapan bayanları dinliyor musunuz

Evet dinliyorum

Pekala ne düşünüyorsunuz nasıl sizce orada durumlar

Bence daha da çoğalması lazım

Başarılı buluyor musunuz örnekleri

Buluyorum başarılı buluyorum Tek takıldığım şey sayılarının azlığı daha fazla olması lazım Biz ne kadar değiştirmeye çalışsak da şu an hâlâ mizojinik rapler bile var Ondan ötürü rap dünyasında bayan bir tık geride hissedebiliyor kendisini Yani bazen talih da az veriliyor Mesela rapçilerden bahsederken bayan rapçi aklına bile gelmiyor Bu türlü bir ayrımcılık olduğunu fark ettim ben bile yaptım bunu zira Uyarıldım sonra Sercan bak hiç bunu demiyorsun diye Bu yanlışsız Onun dışında şu an yapan herkesi başarılı buluyorum destekliyorum

‘KADIN BİR RAPÇİYLE DÜET YAPMAK İSTERİM’

Bir düet olabilir mi bir bayan rapçiyle

Olağan Çok isterim Tekrar tıpkı şeyi diyeceğim formülü yok bunun biraz doğal gelişiyor Benim çalışma usulüm bu gerçi doğal gelişsin istiyorum Denk gelince oluyor bir şeyler insan olarak güç tutunca müzikal olarak da devam ediyor Bugüne kadar çalıştığım bütün arkadaşlarımla o halde çalıştım

En son şunu sorarak bitireyim Nasıl geçiyor orada bir gününüz Neler yapıyorsunuz

Çok değişken olabiliyor Kimi günler hiçbir şey yapmamayı çok seviyorum sabah kalkıp konuttan hiç çıkmayayım telefonu kapayayım Berlin de her vakit hava hoş olmuyor natürel bahar olduğu vakit parka gidiyorum Onun dışında stüdyolara gidiyorum Ortada spor yapmaya Almanca öğrenmeye çalışıyorum Konutta müzik yapmaya çalışıyorum Bir haftam aslında bu türlü her gün bunlardan birini yapıyorum