Elektronik ticaret alanında regülasyon şartlarını düzenleyen, bu alanda faaliyet gösteren şirketlere reklam ve ölçü kısıtlaması getiren kanun teklifi TBMM tatile girmeden yasalaşacak.
Düzenlemeyi pahalandıran Rekabet ekonomisti Doç. Dr. Ekrem Kalkan, burada fiyata yönelik bir düzenleme bulunmadığını bildirdi. Kalkan, muhakkak büyüklükteki platformların süreç hacminde azalmaya yol açacak kısıtlamalar bulunan teklifte getirilecek ölçü kısıtlamasının kesimdeki oyuncular ortasındaki eşitsizliği gidermeye yetmeyeceğini belirtti.
E-ticaret piyasasının rekabetçi bir yapısı olduğunu vurgulayan Kalkan, online kanallarda satılan eserlerin klasik kanallara nazaran daha düşük olduğunu söyledi. Ortadaki farkın vakit içinde açıldığını da kaydeden Kalkan, “Özellikle genel fiyat artışlarının yaşandığı son devirlerde dahi online rölâtif fiyatların düştüğü görülmektedir” dedi.
Düzenlemede tüketici refahını etkileyecek birtakım tarafların dikkat çektiğini tabir eden Kalkan, muhakkak iş hacminin üzerin kalan platformlara yapısal ve davranışsal kısıtlamalar getirildiğini, bunlar içinde her yıl yenilenmesi gereken lisans fiyatı ödeme zaruriliği bulunduğunu bildirdi.
Tüketicilere sunulacak indirim manasına gelebilecek promosyon, ödül, puan, kupon, armağan çeki ve gibisi imkânların ya da menfaatlere de limit getirildiğine dikkat çeken Kalkan, “E-ticaret düzenlemesinde direkt bir fiyat regülasyonu yok, daha çok dolaylı yoldan belirli büyüklükteki aracı platformların süreç hacimlerinde azalmaya yol açacak nitelikte dolaylı ölçü kısıtlaması biçiminde bir düzenleme görüyoruz.” tabirlerini kullandı.
Dünya gazetesinden Hüseyin Gökçe’nin haberine nazaran Rekabet Kurumu’nun e-pazaryerlerine yönelik yayınladığı bir dal incelemesi bulunduğunu hatırlatan Kalkan, “Bu incelemeden; Türkiye e-pazaryeri piyasasındaki satıcı tabanı ile son tüketici tabanı genişliğinin birbirini değerli derecede etkilemediği, pazarın her iki tarafındaki talep alakasının varsayıldığı kadar güçlü olmadığı, satıcı tabanı genişliğinin süreç hacmi yaratmadaki tesirinin sanıldığından daha zayıf olduğu sonuçlarına varılabilir.” diye konuştu.
“KISITLAMA EŞİTSİZLİĞİ ORTADAN KALDIRMAZ”
Miktar kısıtlamasının oyuncular ortasındaki pazar hissesi eşitsizliğinin eşitliğe dönüştürmeyeceğini tabir eden Kalkan, “Büyük oyuncudan kayan talebin birden fazla ikinci oyuncuya gelecek, daha küçük oyuncular küçük kalmaya devam edecek diye bir kestirimde bulunabiliriz.” dedi.
Bunun da düzenleme münasebetinde yer alan ‘eşitlikli bir pazar yapısına’ götürmediğini lisana getiren Kalkan, rastgele bir düzenlemeyle oyuncuların pazar hisselerini eşitlemeyi hedeflemenin de sıra dışı bir siyaset önermesi olduğunu söyledi.
Rekabet Kurumu’nun dijital iktisadın her segmentinde yürüttüğü inceleme ve soruşturmalar bulunduğuna dikkat çeken Kalkan, çevrim içi arama, reklam, fiyat karşılaştırma piyasalarındaki soruşturmaları örnek verdi.
Rekabet Kurumu’nun elinde bu dalda soruşturma yapma, idari para cezası verme ve davranışsal önlemlerle piyasayı düzenleme imkanı varken artık birkaç alanda direkt yapısal önlemler getirildiğinin altını çizen Kalkan, “E-pazaryerlerinin, kendi özel markalı eserlerini (private label) kendi platformlarında satışa sunamamaları, platform üzerindeki satışlar için kurmakta oldukları kargo ağlarını platform dışında kullanamamaları, platformları üzerinde e-para, dijital cüzdan üzere ödeme sistemlerini kullanamamaları üzere kısıtlamalar getirilmesi kelam konusu.” diye konuştu.
“ÖZEL MARKALI ESERLERİN SATIŞ YASAĞI REKABETE AYKIRI”
Kalkan, rekabet şuralarını uygulamada ihtisas sahibi bir kurumun etkin biçimde çalışırken, böylesine önemli yapısal önlemlerin kanun seviyesinde gündeme getirilmesinin gerekli olmadığına işaret etti. Avrupa Birliği’nde piyasayı düzenleyen platformların kendi eserlerini rakip eserler karşısında kayırmaması olarak özetlenebilecek bir düzenleme bulunduğunu, Türkiye’de ise özel markalı eser satışında yasaklama getirildiğini tabir eden Ekrem Kalkan, “Platformlarda özel markalı eserlerin satılmasının yasaklanmasını rekabete alışılmamış bir düzenleme olarak görüyoruz” sözlerini kullandı.
“LİSANS FİYATI EN YÜKSEK REKABET CEZASINDAN BİLE FAZLA”
Kanun teklifinde platformlara aracılık ettikleri süreçlerin net bedelinin 10 binde 3’ü ile yüzde 25’i ortasında lisans fiyatı getirildiğini anlatan Kalkan, Rekabet Kanunu’nda ise en yüksek rekabet ihlali cezasının yüzde 10 olduğunu lakin bu oranda bir ceza bile verilmediğini hatırlattı. Kalkan, bu düzenlemeyle büyük şirketlerin Rekabet Kurumu’nun en yüksek rekabet ihlali cezasından bile daha yüksek lisans fiyatı ödemek durumunda kalacaklarını kaydetti. Kalkan, diğer bir söz ile bu firmaların rekabet ihlale yapmışçasına idari para cezası ödemek durumunda kalacaklarını tabir etti.
Düşük lisans fiyatı için firmaların iş hacimlerini daraltmak zorunda kalacağını lisana getiren Kalkan, bunun da pazar küçülmesi manasına geleceğini söylerken, bunun pazara yeni oyuncu girişine de caydırıcı tesiri olacağı öngörüsünde bulundu.
Getirilmesi planlanan reklam kısıtlamasının da satış hacmini düşüreceği üzere marka bedelinin korunmasına yönelik eforları da zorlaştıracağına vurgu yapan Kalkan, “Reklam harcamalarına kısıt konulduğunda kaçınılmaz olarak belirli büyüklükteki e-pazaryerlerinden talep kayması yaşanacağını varsayım etmek sıkıntı değil.” dedi.
E-pazar yerlerinin kendi platformları üzerinden yapılan alışverişler dışındaki süreçlere kendi kargo tertipleriyle hizmet veremeyeceklerini anlatan Kalkan, “Bu düzenlemeyi, kargoculuk dalındaki rekabeti sınırlayan bir düzenleme olarak görmek mümkün.” değerlendirmesini yaptı.