Dünyada sosyal medya düzenlemeleri neleri içeriyor?

DDA nın raporuna nazaran toplumsal medya alanını düzenleme ve denetlemeye yönelik teşebbüslerin münasebetleri incelendiğinde demokratik ve otoriter ülkelerdeki farklılıklar dikkat çekiyor Otoriter rejimlerde toplumsal medya alanını düzenlemeye yönelik teşebbüslerin münasebetlerinde Mecidiyeköy Eve gelen escort yurtdışı kaynaklı yabancı web sitelerinden yayılan yasadışı ve ziyanlı içeriklere karşı tedbir alma vurgusu yer alıyor

Almanya Fransa ve İngiltere üzere ülkelerde ise toplumsal medyaya dair düzenleme maddeleri aşırı sağcı kümeler tarafından palavra haber yapma yayma kamuoyunu suça teşvik etme halkı kışkırtma şiddet görselleri paylaşma ve tehdit içerikleriyle daha aktif mücadele üzere nedenlerle gerekçelendiriliyor

ALMANYA BİRİNCİ DÜZENLEMEYİ HAYATA GEÇİREN ÜLKE

Almanya toplumsal medya alanına dair bir düzenlemeyi hayata geçiren birinci ülke oldu DDA nın raporuna nazaran 1 Ekim 2017 de yürürlüğe giren Toplumsal Medya Platformlarında Türel Uygulamanın Uygunlaştırılması Yasası NetzDG ülkede yaşanan çok sağcı taarruzların akabinde 2020 yılında revize edildi

NetzDG iki milyondan fazla kullanıcısı olan tüm toplumsal ağlara kullanıcıların nefret söylemi düzmece haber hakaret tehditler suça yahut şiddete teşvik üzere yasadışı içerikleri şikâyet edebilecekleri bir sistem kurma zaruriliği getirdi Şikâyete mevzu içerikleri incelemekle yükümlü olan toplumsal ağlar açıkça kabahat teşkil eden içerikleri bilgilendirildikten sonra 24 saat içerisinde kaldırma ya da engellemekle yükümlü oldu Bunu yapmayan toplumsal ağlara 50 milyon euro ya kadar para cezası maddede öngörüldü Toplumsal ağların her altı ayda bir şikayetlere ait neler yaptıklarını açıklayan bir rapor hazırlamaları bunu internet sayfalarında yayınlamaları ve Alman makamlarına da iletmeleri yükümlülüğü getirildi Yasa ile ayrıyeten toplumsal medya platformlarının Almanya da isimli kovuşturma makamlarının toplumsal bilgi taleplerine karşılık verecek en az bir temsilciye sahip olmaları zarurî hale geldi

Almanya da 2020 yılında yapılan değişikliklerle toplumsal medya platformları ölüm tehdidi ve şiddete teşvik üzere kimi kabahat teşkil eden içerikleri kaldırmanın yanı sıra Federal Emniyet Teşkilatı na bildirmekle yükümlü hale geldi İnternet üzerinden fiziki ve cinsel taarruz tehdidinde bulunan toplumsal medya kullanıcılarına üç yıla kadar mahpus cezası hakaret hatasının işleyenlere ise iki yıla kadar mahpus cezası öngörüldü

FRANSA ALMANYA YA BENZERİ AVİA YASASI

Almanya dakine emsal bir düzenleme de Fransa da gündeme geldi Fransa Ulusal Meclisi internet platformlarında yasadışı içeriklerin kaldırılmasını içeren internet üzerinde nefret içerikleriyle gayret hakkında Avia Yasası nı 13 Mayıs 2020 de onayladı Yasa Almanya daki toplumsal medya alanını düzenleyen kanunla büyük benzerlikler içerdi Fransa Anayasa Kurulu maddede yer alan en temel maddeyi yönetime çok fazla takdir yetkisi tanınmasının ve internet sitesi sahiplerine gereğince türel teminat tanınmamasının söz özgürlüğüne ölçüsüz müdahale teşkil ettiği gerekçesiyle iptal etti ve kanunun uygulanabilirliği büyük ölçüde ortadan kalktı

Fransa da yapılan düzenleme kapsamında toplumsal medya platformlarından ırk din cinsel yönelim ve cinsiyet temelli nefret telaffuzunun yanı sıra cinsel taciz kapsamına giren içeriklerin 24 saat içerisinde kaldırılması talep edildi Terör ve çocuk istismarı içeren içeriklerin kaldırılması için öngörülen müddet ise bir saat olarak tanımlandı Bu kararlara uymayan bireylere 250 bin euro ya hukukî şahıslara ise 1 2 milyon euro ya varan para cezaları verilebileceği öngörülürken Fransa daki ilgili düzenleyici kurum olan Görsel İşitsel Üst Konseyi ne CSA daima ve tekrarlanan ihlaller için şirketlerin global cirosunun yüzde 4 üne kadar daha ağır cezalar verme yetkisi verildi

İNGİLTERE TOPLUMSAL MEDYA SAĞLAYICILARI SİYASİ BAĞLAMI DİKKATE ALACAK

DDA nın raporuna nazaran 2017 yılında İngiltere de yaşanan bir intihar hadisesi bu alana dönük düzenlemeyi de tartışılır hale getirdi Bu süreçte hükümetin birkaç teklifinin akabinde 2 Mayıs 2021 de Çevrimiçi Güvenlik Yasası taslağı hükümet tarafından yayındı Taslak Çevrimiçi Güvenlik Yasası Almanya daki düzenlemeye benzeri formda çevrimiçi içerik paylaşım platformları ve arama hizmetleri sağlayıcılarına kullanıcıları müdafaa yükümlülükleri getirdi

İngiltere deki medya kontrol kurumu Ofcom un kanunun uygulanmasından sorumlu olması ve yetkileri ortasında şirketlere 18 milyon sterline yahut yıllık global cirolarının yüzde 10 una kadar ceza kesebilme ve sitelere erişimi engelleme yetkisi de yer alması öngörüldü Düzenlemeye nazaran büyük ve tanınan toplumsal medya sitelerinin berbata kullanım kendine ziyan vermeyi teşvik etme ve yanlış bilgilendirme üzere yasadışı olmayan lakin tekrar de ziyanlı içeriklere karşı harekete geçmesi hedeflendi Kullanıcılar tarafından oluşturulan aşk dolandırıcılığı ve sahte yatırım fırsatları üzere çevrimiçi dolandırıcılıklar da düzenleyici çerçeve kapsamına alındı

DDA ya nazaran İngiltere örneğini başka demokratik ülkelerden ayıran bir öbür özellik yasa tasarısına eklenen ve tabir özgürlüğünü teminat altına alan bariyerler oldu Toplumsal medya platformlarının içerikleri denetlerken içeriğin neden paylaşıldığına ait siyasi bağlamı dikkate almaları kuralı getirildi

ABD VE AB ÖRNEKLERİ

DDA nın raporunda Avrupa Birliği tarafından hazırlanan Dijital Hizmet Yasama Kararı ve Amerika Birleşik Devletleri nde sivil toplum teklifleri doğrultusunda tekrar gözden geçirilen Tüketici Şeffaflığı ve Platform Hesap Verebilirliği Kanunu na da değinildi

AB tarafından hazırlanan Dijital Hizmet Kanunu büyük toplumsal medya platformlarının toplumsal medya alanına yönelik içerik moderasyonu algoritmik uygunlaştırma ve tavsiye sistemleri üzere kullanıcıların çevrimiçi söz özgürlüğünü etkileme potansiyeline sahip aksiyonlarıyla ilgili sistemli ve ayrıntılı raporlama yapmalarını kaide koştu

Amerika Birleşik Devletleri nde kanunda yapılan revizyon ile toplumsal medya platformlarının AB deki düzenlemeye emsal biçimde kullanıcı içeriklerine yönelik her türlü faaliyetlerini ayrıntılı raporlamaları zarurî hale gelirken toplumsal medya platformlarının içerik kaldırma üzere hareketlerinin fakat mahkeme tarafından kanun dışı olarak addedildiği durumlarda gerçekleştirilebileceği kararı getirildi

DÜNYA ÖRNEKLERİ ÜZERİNDEN TÜRKİYE DE TOPLUMSAL MEDYA DÜZENLEMELERİNE BAKIŞ

DDA ya nazaran toplumsal medya alanını denetleme ve düzenlemeye yönelik dünya örneklerine bakıldığında bu alanda tek bir uygulamanın hâkim olmadığı görülüyor Türkiye nin demokratik karnesinin örnek verilen ülkelere nazaran zayıf olduğunu vurgulayan DDA Türkiye nin son yıllarda yaşadığı demokratik geriye gidişe karşın Rusya ve Çin gibisi kapalı bir otoriter rejim niteliği de sergilemediğine dikkat çekiyor

YENİ TOPLUMSAL MEDYA MADDESİNE DAİR SOMUT TEKLİFLER

DDA raporunun sonuç kısmında toplumsal medya alanını düzenlemeye yönelik uygulamaların tabir özgürlüğü ve demokratik rekabeti olumsuz istikamette etkilememesi için ilgili düzenleyici ve denetleyici kurumların yürütme erkinden bağımsız olması ve yargının bağımsız ve tarafsız olması gerektiği vurguladı Bu çerçevede DDA Meclis e gelmesi beklenen toplumsal medya düzenlemesinin temel hak ve özgürlükler ile demokratik rekabete ziyan vermemesi için yedi somut teklif sıraladı

Buna nazaran toplumsal medya platformlarının faal kontrolü için yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığının sağlanmış olması ve denetlemeyi yapacak düzenleyici ve denetleyici kurumun yürütmeden ve denetlediği alandan bağımsızlığı gerekiyor İçerik moderasyonu ve içerik kaldırma uygulamalarının toplumsal medya platformlarının kararlarına bırakılmasının söz özgürlüğünün geriye gitmesine neden olabileceği ikazında bulunan DDA bu kararlara karşı isimli yollara başvurma imkanının açık tutulması gerektiğini vurguladı

Hangi toplumsal medya içeriklerinin içerik kaldırma yaptırımıyla karşılaşacağının şeffaf ve karar vericilerin öznel kararlarına bırakılmayacak halde tanımlanması gerektiğini toplumsal medya platformlarının içerik moderasyon kararlarının periyodik olarak kamuya açık bir halde yayınlanmasının büyük değer taşıdığını toplumsal medya platformlarının kullanıcılara ilişkin bilgilerinin bulundukları ülkelerde tutulması zorunluluğunun kullanıcıların mahremiyetlerini koruyacak şifreleme metotlarıyla garanti altına alınması gerektiğini belirten DDA başka tekliflerini şöyle sıraladı

Veri nezareti yalnızca kanunların ve milletlerarası insan hakları standartlarının öngördüğü biçimde ve emeliyle orantılı halde uygulanmalıdır Toplumsal medya platformlarının çeşitlendirilmesi bu alanın demokratik potansiyelini korumak açısından büyük ehemmiyet taşımaktadır Bunu sağlamak için platformlar ortası geçiş yapmak kolaylaştırılmalı ve platform sayısının bu platformların devletten bağımsız olması şartıyla çeşitlendirilmesi sağlanmalıdır