Dünyanın dört bir yanından halk isyanları çıkıyor. Artan besin enflasyonu ve hayat pahalılığında yaşanan artış tedarik zincirini de etkileyince toplumsal yansıların artmasına neden oldu.
Sri Lanka, Gana, Arnavutluk, Makedonya, Hollanda, Arjantin…
Dün Sri Lanka’dan gelen imgeler tesirini hala sürdürüyorken hükümetin istifa kararının katılaşmasını bekleyen protestocular o vakte dek başkanlık ve başbakanlık konutunu boşaltmayacaklarını açıkladı.
Sri Lanka Başbakanı Ranil Wickremesinghe’nin parlamentoda ülke iktisadının çöktüğünü açıklamasının akabinde Sri Lanka’da sokaklar karışmıştı. Devlet Lideri Gotabaya Rajapaksa’nın başkanlık konutunu basan ve Başbakan Ranil Wickremesinghe’nin de konutunu ateşe veren protestocular hükümetin istifa kararının mutlaklaşmasını bekliyor.
GANA DA KARIŞTI
Gana’da da enflasyon %27,6. Besin enflasyonu %30. Bu “kabul edilemez derecede yüksek enflasyon” yüzünden kitlesel protestolar yapılıyor ve hükümet istifa baskısı ile karşı karşıya kaldı. Gana, BM tarafından “az gelişmiş ülke” kategorisinde tanımlanan bir Afrika ülkesi iken yaşananlar sonrasında ülkede yansıların dozu artıyor.
Yüzlerce kişi, ekonomik gerilemenin ortasında fiyat artışlarını, elektronik ödemeler üzerindeki vergiyi ve öteki vergilere reaksiyon göstermek için Salı günü sokaklara dökülmüştü.
Göstericilerin şiddete başvurması ve bir düzine polis memurunun yaralanması üzerine polis, müsaade verilen yürüyüşü göz yaşartıcı gaz ve tazyikli suyla dağıttı.
29 göstericiyi “kamu malına atak ve hasar” nedeniyle tutukladılar
Protestoyu organize eden mahallî “Arise Gana” lobi kümesinin kıdemli bir üyesi olan Sammy Gyamfi, Reuters’e polisin ikinci gün şovlar için güvenlik sağlamayı kabul ettiğini söyledi.
MAKEDONYA’DA AB OLAYLARI VAR
Kuzey Makedonya’da ülkenin Avrupa Birliği’ne (AB) üyelik müzakerelerine başlamasına imkan sağlayacak ve Bulgaristan’ın vetosunu kaldıracak teklife karşı, başta başşehir Üsküp olmak üzere birtakım kentlerde yol kapatma aksiyonu yapıldı.
Üsküp’teki harekette bir saat hükümet binası etrafındaki yollar kapatıldı.
Eylem kapsamında, İştip-Köprülü, Ustrumca-Radoviş ve Pletvar-Pirlepe ortasındaki yolların da kapatıldığı tabir edildi.
Başkentteki aksiyonda konuşan ülkedeki en büyük Makedon muhalefet partisi İç Makedon Devrimci Örgütü-Makedonya Ulusal Demokratik Birliğinden (VMRO-DPMNE) milletvekili Dragan Kovaçki, “Hükümete, Makedon milleti ve lisanının silindiği bu ayıbın tahlili için ‘hayır’ demesi davetinde bulunuyoruz.” dedi.
Göstericiler yol kapatma hareketlerine pazar gününden itibaren devam edeceklerini duyurdu.
Kuzey Makedonya hükümeti, AB müzakere çerçevesi ve Avrupa Kurulu’nun sonuçlarını temsil eden belgeyi, incelenmesi ve karara bağlanması için evvelki gün meclise göndermişti.
BİR ARTIRIM PROTESTOSU DA ARNAVUTLUK’TA
Arnavutluk’ta, ana muhalefetteki Demokratik Parti temsilcilerinin davetiyle halk sokağa çıktı, hükümeti ve fahiş artırımları protesto etti.
Ülkenin farklı kentlerinden gelerek başşehir Tiran’daki Ulusun Şehitleri Bulvarı’nda toplanan binlerce kişi, başbakanlık binası önünde hükümete reaksiyon gösterdi. Sivil toplum kuruluşları üyeleri, aktivist ve öğrencilerin de katıldığı, “Arnavutluk tehlikede” sloganıyla düzenlenen protestoda halk, Arnavutluk’un bahtını yine ellerine almaları gerektiğini söz etti.
Eski Arnavutluk Başbakanı Sali Berişa, yaptığı konuşmada, Arnavutluk’un geleceğinin tehlikede olduğunu söyledi.
Arnavutluk kurtuluş cephesine katılmak için ABD’den, Avrupa’dan, binlerce kilometre uzaktan göstericiler geldiğini aktaran Berişa, “Her şeylerini bırakıp protestoya katılan, tüm Arnavutlar için bir ışık, güneş, umut kaynağı olan bayan ve erkeklere minnettarız. Bu gece hiç olmadığı kadar tüm Arnavutların zihinleri, kalpleri ve gözleri sizlere yönelmiş durumda. Bulvarın dört köşesinden geldiler zira sizi özgürlük saati, Arnavutluk saati çağırdı” diye konuştu.
HOLLANDA DA KÖYLÜLER AYAKLANDI
İki bin üyesi olan “Köylüler Ayaklanın” isimli telegram kümesinde yayımlananlar tam bir savaş davetiydi: “Lahey’i yakalım. Hükümet herkese savaş ilan etti. Şayet silahlı bir savaş istiyorsanız o da olacak.”
Köylülerin protestolarında, hükümetin iklim siyasetleri ile ilgili bilhassa çiftliklerin olduğu köylerde azot salınımını azaltmak hedefiyle getirdiği kısıtlamalar köylüleri ayaklandırdı.
Hollanda’da hükümet, mahkemelerin iklim değişikliği maksatlarının gerisinde kaldığı gerekçesiyle verdiği ihlal kararlarının sonrasında, ülkenin birçok bölgesinde karbon emisyonunu yüzde 70, hatta birtakım bölgelerinde yüzde 95 azaltma gayesi koymuştu. Bu karar pek çok çiftliğin büsbütün kapanması, pek çok insanın işsiz kalması ile eşanlamlı. Sözün tam manasıyla çiftçilerin kaybedecek zincirinden öbür bir şeyleri yok manasına geliyor ve başlattıkları isyan büyüyor.
Kokusuz ve renksiz olan azot elementi nefes aldığımız havada yüzde 78 oranında bulunuyor. Saf azot canlılar için ziyanlı değil. Lakin azot, oksijen ve hidrojen üzere öbür hususlara bağlandığında, azot oksit yahut amonyak haline gelmekte ve bu unsurlar insanlara ve tabiata büyük ziyanlar vermekte. Sanayi, bilinçsiz tarım, trafikteki araçlar doğayı büyük ölçüde kirleterek amonyak emisyonlarının tabiata yayılmasında başrol oynuyor.
Karar sonrasında tarım ve hayvancılıkla uğraşan köylüler Hollanda’nın en can alıcı altı otoyolunu, plakalarını söktükleri cazibeli ve traktörlerle kapatarak hayatı felç ettiler. Epe Belediyesi’nin önünde saman balyalarını yakan çiftçiler kentte paniğe neden olurken kırsal bölümdeki öbür kasabada da toplanarak yüzlerce traktörle ses getiren bir şov yaptılar.
ARJANTİN DE KARIŞTI
Protestocular yükselen enflasyon ve bel büken ulusal borç nedeniyle hükümeti eleştirmek emeliyle başkanlık sarayına yürürken, Arjantin Devlet Lideri Alberto Fernandez ‘birlik davetinde bulundu.
Arjantin Devlet Lideri Alberto Fernandez, ülkenin bağımsızlık ilanının yıldönümü münasebetiyle yaptığı konuşmada “birlik” davetinde bulundu ve ülkedeki farklı kümelerden bu istikamette uğraş sarf etmelerini istedi.
“Tarih bize birliğin en sıkıntı anlarda müdafaamız gereken bir paha olduğunu öğretiyor” diyen Fernandez, düşük döviz rezervleri ve yükselen global enflasyonun mahallî iktisada “ciddi formda ziyan vermesi” nedeniyle ülkenin tasarruf gereksinimi olduğunu, “Ekonomik istikrara giden yolda ilerlemeli ve para ünitemizi istikrara kavuşturmalıyız” kelamlarıyla söz etti.
Onlarca yıldır ekonomik krizle boğuşan Arjantin, bu yılın başlarında başarısız olan 2018 programının yerine geçmesi için Milletlerarası Para Fonu (IMF) ile 44 milyar dolarlık bir borç mutabakatı yaptı. Ülkedeki birden fazla vatandaş, uygulanan sıkı iktisat siyasetleri için IMF’yi suçluyor.
Buenos Aires sokaklarında binlerce protestocu dün öğlenden sonra “IMF’den ayrılın” ve “İstemiyoruz, fon, istemiyoruz” yazılı pankartlarla yürüdü. Yürüyüşçüler hükümeti eleştirdi ve borç ödemelerinin yapılmaması davetinde bulundu.
Başkan Yardımcısı Cristina Fernandez de Kirchner de dahil olmak üzere hükümetin birtakım bölümleri de, COVID-19’un ve Sri Lanka üzere birtakım ülkelerde dünyada yankı uyandıran protestolara sebep olan Ukrayna’daki savaşın tesirlerini hafifletmek için daha fazla harcama yapılması davetinde bulundu.