Cumhurbaşkanlığı İnsan Kaynakları Ofisi (CBİKO) tarafından hazırlanan Üniveri projesi bilgileri üniversite mezunlarının işe giriş fiyatlarındaki vahameti ortaya koyuyor. Bu datalara nazaran üniversite mezunlarının büyük kısmı taban fiyat civarında fiyatlarla işe başlıyor. Tıp mezunları hariç mühendislikler dahil üniversite mezunlarının birinci işe giriş fiyatının yaklaşık yüzde 50’si minimum fiyat civarında gerçekleşiyor. Bu oran birtakım kısımlarda yüzde 70’i dahi aşıyor. Bununla birlikte mezun olan gençlerin birçoğu kendi niteliklerine uygun olmayan işlerde çalışıyor. Bu durum bilhassa iktisadi ve idari bilimler fakültesi mezunları için geçerli.
EĞİTİM SİSTEMİNİ GÖZLER ÖNÜNE SERİYOR
Birgün’den Mustafa Kömüşçü’ye konuşan Kocaeli Üniversitesi Çalışma İktisadı ve Sanayi Alakaları Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aziz Çelik tabloyu şöyle yorumladı: “Bu bilgiler Türkiye’nin giderek bir taban ücretliler toplumuna dönüştüğünün açık göstergelerinden biri. Üniversitelerin toplumsal bilimler ve mühendislik kısımlarından mezun olanların yarısından fazlası, birtakım kısımlarda yüzde 70’i minimum fiyatla işe başlıyor. Bu durum taban fiyatlı çalışmanın yükseköğretim mezunları ortasında da yaygınlaştığını gösteriyor. Üstelik taban fiyatlı çalışma mühendislik alanlarında da yaygın. Bu durum meslek odalarınca tespit edilen minimum fiyatların de bölümde uygulanmadığını gösteriyor. Minimum fiyatın giderek ortalama fiyata dönüştüğünü ortaya koyan yeni bir data ile karşı karşıyayız.”
Nitelik uyuşmazlığı konusuna da değinen Çelik şunları söyledi: “Bu durum Türkiye’nin eğitim sistemini gözler önüne seriyor. Bir muhtaçlık planlanmasına dayanmayan şişirilmiş üniversite programlarının açılması bilhassa toplumsal bilimlerde felaket bir sonuca yol açıyor. Üniversite mezunları kendi niteliklerine uygun işler bulamıyor ve farklı alanlarda ve daha düşük fiyatlarla işe başlıyorlar. Toplumsal bilimlerde nitelik uyuşmasının yüzde 20 ve altında kalması bu programların değerli bir kısmının fazla kontenjana sahip olduğunu gösteriyor. Üniversitelerin, programların ve kontenjanların gereksinime nazaran değil kağıt üzerinde üniversite sayısını artırma zihniyetine dayandığını gösteriyor. Plansız program açılması, kontenjanlarının şişirilmesinin acı sonucunu yaşıyoruz. Umuyoruz bu tablodan sonra YÖK hiçbir bilimsel temeli olmayan şişirilmiş kontenjan uygulamasından vazgeçer. Bu tablo tıpkı vakitte pek çok programda ikinci öğretim uygulamasının gereksiz olduğunu da ortaya koyuyor.”
RANT EKSENLİ TERTİBİN SONUCU
TMMOB Genel Sekreteri Dersim Gül ise şunları aktardı: “Ülkemizin her alanda planlama ve üretim faaliyetlerinden uzaklaştırılmasının bedelini tüm halkımız üzere meslektaşlarımız da ödüyor. Meslektaşlarımızın ağır olarak çalıştığı dallardaki şiddetli daralma ilan edilen bilgilere de, daha optimist sayılarla olsa da, yansımış durumda. Yıllardır ithalata, fason üretime, taşeronlaşmaya, kamuya ilişkin tüm varlıkların yağmalanmasına dayalı sömürü ve rant eksenli tertibin sonuçlarını yaşıyoruz. Bu bilgilere baktığımızda da değersizleştirme uygulamalarının şiddetinde bir azalma olmadığını, meslek alanlarımızın giderek daraldığını; mesleklerimize ve meslektaşlarımıza verilen ehemmiyetin, biçilen bedelin azaldığını ve şuurlu olarak daha da azaltıldığını bir sefer daha görüyoruz.”
“Meslektaşlarımızın birinci önceliği kamusal hizmet üretmek, hayatı yaşanabilir kılmaktır” diyen Gül şöyle devam etti: “Meslek dışı alanlarda ağır olarak çalışma durumuna, 6 ayı geçen iş arama mühletlerine, fiyatların düşüklüğüne, kamuda hizmet veren meslektaşlarımızın sayısının azlığına baktığımızda, AKP’nin hem yurttaşa hem de meslektaşlarımıza verdiği kıymet gözler önüne seriliyor. Yani AKP meslektaşlarımızın kamusal hizmet üretmesinin önünde bir mani olarak duruyor. TMMOB’nin ülkemizin, yurttaşlarımızın ve meslektaşlarımızın meselelerine yaklaşımı açıktır. İşsizlik ve değersizleştirme sıkıntısının, tahlili tüm alanlarda planlama ve üretimin kamusal bir anlayışla tekrar örgütlenmesinden geçiyor.”
ASGARİ FİYATLA İŞE BAŞLAMA ORANLARI
Mezun olduktan sonra taban fiyatla işe başlanan kısımlar ortasında hukuk ve diş hekimliği üzere kısımlar dahi bulunuyor. İslami bilimlerde ise minimum fiyatla işe başlayanlar yüzde 40’ın dahi altında. Kimi kısımlar ve minimum fiyatla işe başlama oranları şöyle:
•Hukuk: Yüzde 52
•Bilgisayar mühendisliği: Yüzde 44
•Çevre mühendisliği: Yüzde 73
•Diş hekimliği: Yüzde 50
•Elektrik ve elektronik mühendisliği: Yüzde 52
•Felsefe: Yüzde 67
•Fizyoterapi: Yüzde 72
•İç mimarlık: Yüzde 74
•İletişim: Yüzde 76
•İslami bilimler: Yüzde 34
•Makine mühendisliği: Yüzde 58
•Sağlık hizmetleri: Yüzde 70
•Yabancı lisanlar: Yüzde 55
•Öğretmenlik: Yüzde 55
PLANSIZLIĞIN TABLOSU
Nitelik uyuşmazlığı da Üniveri’nin sunduğu datalardan bir başkası. İktisat, işletme üzere kısımlardan mezun olan yüz şahıstan 20’si dahi niteliğine uygun işler bulamıyor. Niteliğine uygun işlerde çalışmaya başlayan kimi mezunların oranı ve kısımları şöyle:
•Bankacılık ve sigortacılık: Yüzde 11
•Çalışma iktisadı: Yüzde 15,7
•Ekonometri: Yüzde 16,4
•Gemi mühendisliği: Yüzde 38,2
•İktisat: Yüzde 17,8
•İletişim: Yüzde 30,3
•İşletme: Yüzde 18
•Maliye: Yüzde 17,9
•Sağlık hizmetleri: Yüzde 33,9
•Sağlık İdaresi: Yüzde 19,6
•Siyaset bilimi: Yüzde 19,9
•Su eserleri: Yüzde 29,5
•Turizm: Yüzde 10,7