CIA Lideri William Burns, geçtiğimiz hafta ABD’nin Colorado eyaletinde düzenlenen Güvenlik Forumu’nda Ukrayna krizi hakkında değerli bir konuşma yaptı. Bu konuşmadan daha çok Putin’in uygun olan sıhhati ile ilgili kısımlar medyaya yansıdı. Meğer Burns’ün derin ve değişik saptamaları vardı. CIA Lideri, “Putin bir kumar oynuyor ve burada umudu uzun ve sert bir yıpratma savaşının sonunda kazanmaktır” dedi.
ABD’nin eski Moskova Büyükelçisi olan Burns, meslektaş oldukları eski KGB casusu Putin’i çok yeterli tanıyor. Onun planlarının mantığını şöyle açıklıyor: “Putin, Ukrayna iktisadını boğacak, Avrupa kamuoyunu ve Avrupalı yöneticileri yoracak, ABD’de ise bıkkınlık yaratacak zira Putin’e nazaran Amerikalılarda daima bir dikkat ağırlaştırma sorunu olmuştur ve ‘bilindiği gibi’ çabucak öbür mevzularla ilgilenmeye başlarlar.” Putin’in hesabı bu yorgunluk sonunda karşı cephede kararlılığın azalması ve bu ortamda son darbeyi indirip işi bitirmek.
CIA Lideri William Burns
SAVAŞ UZADIKÇA RUS İŞTAHI ARTIYOR
Geçen yılın Kasım ayında ABD Lideri Joe Biden tarafından bir Ukrayna saldırısının muhtemel sonuçları hakkında Putin’i uyarmak için Moskova’ya gönderilen Burns, “Moskova’dan dönüşümde gidişimden daha da endişeliydim” diyor. Burns, Putin’in oynadığı kumarı kaybedeceğini umduğunu kelamlarına ekliyor lakin Kremlin’in bugüne dek hiçbir geri çekilme belirtisi göstermediğini de vurguluyor.
Öte yandan Rusya’nın 18 yıldır misyonda bulunan Dışişleri Bakanı Lavrov, Çarşamba günü yaptığı açıklamada “artık coğrafyanın değiştiğini, daha evvel Ukrayna ile İstanbul’da yapılan ateşkes görüşmelerindeki temelin ortadan kalktığını ve Rusya’nın bundan bu türlü Donetsk ve Luhansk’la yetinmeyip Herson, Zaporizhia ve diğer bölgelerde de toprak çıkarları için çalışacağını” söz etti. ABD Ulusal Güvenlik Kurulu tarafından da doğrulanan bu yeni Rus stratejisi Kremlin’in Kırım’ı ilhak ettiğinde elde ettiği Ukrayna’nın yüzde 4,5 oranında topraklarına bir yüzde 18 daha eklemesi manasına geliyor.
Lavrov, “Eğer Batı Ukrayna’ya Himars roketleri üzere uzun menzilli silahlar vermeye devam ederse Rusya’nın da toprak iştahı artar” formunda konuşuyor. Reuters ajansının konuştuğu bir uzman Rusya Dışişleri Bakanı’nın vermek istediği bildirisi şöyle özetliyor: “Savaş ne kadar sürerse, biz de o kadar toprak isteriz.” İşte bu noktada CIA Başkanı’nın saptamalarının ne kadar gerçek olduğu anlaşılıyor.
Massachusetts Institute of Technology’den bir öğretim üyesi ise savaşın bitmesi için en uygun olasılığın “cephe savaşının bir çıkmaza dönüşmesinde ve olumsuz şartlarda da olsa bir ateşkes imzalaması” olduğunu söylüyor: “
Putin eski Rusya’yı geri getirmeye kararlı
SÜPER GÜCÜN DİRİLİŞİ HAYALİ
Rusya devlet idaresini 1999’un son günü Boris Yeltsin’den devralan Putin, o günden beri Moskova’nın evvelce sahip olduğu “süper güç” statüsünün en az bir kısmını yine elde edebilmesini kendine emel bildi. ABD’yi NATO’yu doğuya gerçek genişletmekle suçladı. Bilhassa de eski Sovyet Cumhuriyetleri olan Ukrayna ve Gürcistan’ı kendi nüfuz alanında gördüğü için bu iki ülke hakkında son derece hassastı.
CIA Lideri, Colorado’daki Aspen Forumu’nda yaptığı konuşmada Putin’in portresini “kontrol etmekten, gözdağı vermekten ve intikamdan hoşlanan bir lider” olarak çiziyor. 20 yıldır Putin’i izleyen ve vakit zaman onunla görüşen Burns “Putin’in bu özelliklerinin yıllar içinde daha da geliştiğini, danışman etrafının de giderek katılaştığını” söylüyor.
CIA Lideri, Putin’in Ukrayna konusunda yanlış hesap yaptığını, hiç direniş olmayacağını düşündüğünü ileri sürüyor. Putin, özel konuşmalarında Ukrayna’nın gerçek bir ülke olmadığını söylermiş.
Putin, NATO’ya yeni üyelerin katılmasını evvelce daima ülkesine karşı planlı ve sistemli bir hücum olarak değerlendirmekteydi. Lakin daha sonra iş değişti ve Rus hükümeti mevzuyu Batı’ya karşı bir varoluş uğraşı olarak göstermeye başladı. Bu çabanın sonunda yeni bir dünya sistemi ortaya çıkacaktı. Rusya bu nedenle doğal zenginliklerini Çin’e satarak ve ondan yardım alarak uzun bir savaş sürdürebileceğini ve Ukrayna’nın boğazını yavaş yavaş sıkacağını hesaplıyor ve yozlaşmış saydığı Batı’nın bu savaşın sorunlarına katlanamayacağını düşünüyor.
Savaşı uzatma Rusya’ya daima muvaffakiyet getirdi, Napolyon’un geri çekilişi
GÜÇ DEĞİL DAYANIKLILIK TESTİ
Bu kumarın para ve kan olarak maliyeti çok yüksek. Amerikan istihbaratının bildirdiğine nazaran şimdiye kadar 15 bin Rus askeri hayatını yitirmiş, bu sayı Rusların 10 yıl süren Afganistan işgalinde ölenlerin sayısına eşit. Lakin sorun şurada ki Rusya bu maliyete dayanabilecek psikolojiye ve doğal kaynaklara sahip.
CIA Lideri Burns Ukrayna’nın kayıplarının da Rusya’nınkilere yakın olduğunu lakin her iki ülkenin de kesin ve net açıklamalar yapmaktan kaçındıklarını söylüyor. Burns, “Putin hakikaten bir intikam meleği” diyor “kaderinin Rusya’yı eski gücüne kavuşturmak olduğuna inanıyor”. Burns’ün şu görüşü Türkiye için çok farklı: “Putin Rusya’yı büyük güç yapma gayesine ulaşmak için evvel Rusya’nın etrafında bir nüfuz alanı kurmaya çalışıyor. Bunu da Ukrayna’yı tam olarak denetim edemeden yapamayacağını biliyor.”
Bakalım Putin’in kestirimleri gerçek çıkacak mı? Rusya’nın en eski silahı olan vakti âlâ kullanarak, ağır temposuyla düşmanını yorarak, bıktırarak fakat kendisi bir “ayı sabrı” içinde bekleyerek karşısındaki cephenin dağılmasını sağlayabilecek mi?
Burns’ün fikirlerine ve saptamalarına gelince, elbette bunlarda büyük ölçüde gerçek hissesi var. Lakin Ukrayna krizinin başından beri söylediğimi tekrarlarsam ABD’nin liderlik stratejisinde asıl baş düşman olarak Çin’i gördüğü bilindiğine nazaran bir yerlerde Rusya ile Atlantik paktı önderi ortasında bir “örtülü mutabakat”, ya da en azından buna yönelik bir arayış mevcut olsa gerek.
Kayahan Uygur