Çağdaş sanatta maskülen bir dokunuş: Mehtap Baydu

Benim üzerinde innovia escort durmak istediğim çalışma sanatkarın Cumhuriyet Kadınları isimli serisindeki Pilot Sabiha Gökçen heykelidir Bu heykel kendi tarihi telaffuzunu ve hafızasını beraberinde taşıyan sembolik bir imgenin halihazırda sanatçı tarafından tekrar ele alınışıdır istanbul escort Heykel gök mavisi üniforması birebir renk postalları ve gözlükleri başındaki beyaz deri şapkasıyla ayakta duran Sabiha Gökçen in vakur hareketsizliğidir Aslında bu vakurluk Sabiha Gökçen i anonim bir noktaya çekmektedir kadıkoy escort Sanatçı karakteri olağan fizyolojik ve fizyonomik kaidelerin dışında idealize etmiştir Üstündeki üniformayı günümüzün modasıyla stilize ederek geçmişin kalıntısını da günümüzün enformasyonuyla birlikte vücutla tekrar güncelleştirmiştir Bu tıpkı vakitte iktidarların enformasyona kağıthane escort dayalı her periyodun sembolik yapılarına ait şimdiki süreçlerine yönelik politik bir göndermedir Sanatkarlar da birden fazla kez bunda direkt yahut dolaylı bazen eleştirel bazen de ideolojik bir rol oynarlar Baydu kartal escort kullandığı renklerle imgeyi militarist renklerden uzak manzara rejiminde sempatik saf ve modaya yakın ironik bir alana çeker Hatta imgeyi savaş uçak bomba üzere ögelerden koparıp form heykel ve sergileme ile beyaz küpün içinde bir moda ögesi olarak yine sunar Heykelin karnını basenlerini bacaklarını ve kollarını ince yaparak zayıf ve narin bir sıfır vücuda yaklaştırır Dar paça pantolonu modaya uygun topuklu postalı ve üstüne oturan kamuflajı ile Leonardo da Vinci’nin ülkü beden oranı olan Vitruvius Adamı na yaklaşır İmgenin itibarına yönelik bu tavır kendini tekrar eden aydınlanmacı bir ideolojinin idealizmidir

Heykelin önünde ayrıyeten krem toprak tonlarında öbür bir üniformanın yahut kamuflajın üst kısmı ve çabucak onun yanında da bir çift mavi postal durmaktadır Heykelin bu kompozisyonu önünde duran bu iki nesne ile birlikte sanatçı tarafından oluşturulmuştur Sabiha Gökçen çağdaş bir projenin ideolojik bir yansımasıdır Pierre Bourdieu nun dediği üzere İdeoloji çıkar güden lakin düzgün temellendirilmiş bir yanılsamadır 1 Buradaki yanılsama daha doğrusu ideolojiyi örten yanılsama bayan sermayesine biçilen eşitlikçi modernist roldür Bayanın güçlü ve özgüvenli dik duruşu izleyicinin gözüne birinci etapta çarpmaktadır Zira uçak modernizmin en ilerici simgesidir Fakat sanatçı tarafından yaratılan bayanın bu imajı bana nazaran onu bir savaş pilotu yapmaktan çok kreatif bir gustoya sahip bir moda dizayncısı olarak lanse eder ki bu mevcut idealizmi yapısöküme uğratan bir ironidir ve hatta buradaki tasarımcı nosyonunun altında yatan gönderge ise bir aksiyona dayanan coğrafik ve etnografik tasarım ve tasarımcılıktır Sanatçıyı ideolojinin idealist enformasyonundan ayıran bu ince ayrıntıdır Zira ideoloji kendi imgesinin militarist fonksiyonunu örtük meblağ ve bayanın çağdaş birikimini ön plana çıkarır Sanatçı ise onun imgesini onun istediği biçimde çağdaş bir rol vererek lakin oradaki ayrımın müdahalesini de imajın ve formun imkanları dâhilinde daha en başında uygular ve imgenin asıl fonksiyonunu gizleyen o örtüyü de bu sayede kaldırmış olur İdeoloji her ne yaparsa yapsın bizlere Sabiha Gökçen üzerinden kati suretle yepisyeni bir totoloji veremez ve hatta onun bu pilotluk başarısı bile bir erkekten daha fazlasını yapabilir önermesinin tekrar bir erkeğin eril sermayesi üzerinden yapılandığı için bayanın fiziki sermayesinin noksan olduğunu bir antagonizma olarak tecelli eder Yani bayan da yapabilir saiki sinizmi bertaraf eden eril hükümranın daha doğrusu mensubu olduğu egemenin hem telaffuz tasarrufundadır hem de onun belirlediği yapısal hareket ölçüsünün sonu içinde kalır

Sabiha Gökçen bir temsiliyetin seçkinci bir yapının nominal bir figürüdür Direkt demokrasinin faziletlerini arabuluculukla halka sunan simülatif bir yapının temelinde gasp ettikleri ve ortadan kaldırdıklarıyla ya da gerçek kelimeyi seçersek imha ve tekrar dizayn ettirdikleriyle karşılığını oluşturan fiili bir paradigmanın aydınlanmacı tezahürüdür Bu paradigmanın üretim şartları bugün de hiç değişmemiş ve bilakis bütün farklı uygulama biçimleriyle hala yürürlüktedir Sistemin dışında kalan ve sisteme entegre olmayanlar hariç çoğunluğu temsil eden öteki tüm bir siyaset sahnesindeki siyasi partiler devletin bu hâkim paradigmasıyla her vakit bir özdeşlik içinde hareket ederler Devletle ve devletin kurumlarıyla kendisini bir ve birebir gören bu siyasi partiler bu nedenle halk iktidarının zarurî olan eşitlikçi tarafını görmezden gelerek bilakis kolluk kuvvetlerine ve oligarşik idarenin devletçi arkhesine teslim ederler Zira onlar için devlet kati suretle her vakit kutsal olandır Bu kutsallık üzerinde yığınların bir konsensüse varmaları için de birilerinin bu kutsala lisan yahut el uzatmaları gerekir şayet o denli bir durum yoksa bu durum enformasyonla yaratılır ve münasebetiyle kutsalın aşkın mitinin delili daima hale gelir Yığınlara yalnızca bu noktada bir hisse verilir Kutsalınıza sahip çıkın yahut konjonktüre dayalı vakit zaman zıddı istikamette bir telaffuz olan Kürtlerin özgürlüğüne sahip çıkın Her iki telaffuz de temelde bir mitosa işarettir Siyasi oligarşinin yığınları örgütlediği fiili yer burasıdır Lakin birinci telaffuz yığınların ideolojik tahakküm sermayesine dönüşür Kürtlerle ilgili ikinci telaffuz ise tarihin en karanlık ve hiçbir imleyeni olmayan büsbütün failsiz ve göndergesiz bir vakit dışının dışsal ve içi boş bir sloganından ibarettir Temelinde bu telaffuzların kökeni hiçbir tartışmaya mahal vermeyen tek ulusa dayalı modernist cumhuriyetçi rejiminin bir eseridir Cumhuriyet özü gereği hiçbir farklılığı kabul etmeyen bir rejimin fonksiyonelliğinin görünmeyen ismidir O yüzden de cumhuriyet nosyonu herkes için eşit yasa hükümranlığı manasına gelmez Kaldı ki Rancière Platon dan bu yana cumhuriyetin demokratik ve devrimci kopuşun ötesinde dinin ve monarşinin eski dokusunun yerini alacak homojen bir toplumsal doku üretilmesini amaçlayan bir sosyolojik programı benimsediğini söyler

Cumhuriyet in yalnızca maddelere değil tıpkı vakitte bir ahlaka da gereksinimi vardır Bu tıpkı vakitte devlet kurumları ve toplumun konsensüse ikna sürecini belirleyen homojenlik nizamıdır Toplumlar her vakit oligarşik siyasetin ayak oyunlarıyla örgütlenir Siyaset son kertede oligarşinin ayak oyunudur Çoğunluğun hâkim azınlığa boyun eğdiği yahut idare süreçleri ebediyen azınlık tarafından çoğunluk üzerinde uygulandığı bir tertibin eşitlikçi olmayan tarafıdır Bu direkt doğruya Platoncu yasaya dayanır Soyluları yığınlardan fizikî ve düşünsel olarak ayrıştırmanın temelinde eşitsizliğin delili yatar Dışarda kalan ve sistemi bozan bayanlar çocuklar meczuplar işsizler köleler sapkınlar hatalılar eşcinseller ve aktüel olarak ekleyebileceğimiz Kürtler Aleviler ve gayrimüslimlerin bu noktada agoranın dışına itilmesiyle uygulanan yeni nizamın modernist biçiminin eşitlikçi olmayan ideasına dayanır Bu manadaki cumhuriyetçi ethos ne Rousseau ya ne de Machiavelli ye dayandırılabilir Rancière cumhuriyeti bir yerde şöyle tanım eder Cumhuriyet devleti ve toplumu homojen hale getirerek demokratik aşırılıkları ortadan kaldıran bir kurumlar yasalar ve ahlaki kıymetler sistemi fikridir 2 Tam da bu bağlamda Mahsum Çiçek in unlimitedrag mecmuasında Jacques Rancière in ‘Aisthesis’ isimli kitabı üzerinden yazdığı hermenötik yazı dizisindeki 2500 yıllık Platoncu arkhenin günümüzde hala nasıl devam ettiğini ve nasıl yer tuttuğunun müthişliğini hem estetik ve politik hem de etik ve toplumsal dünya bağlamında fevkalade tahliller Baydu nun bu heykel serisi de yaşadığımız yerin neredeyse yüzyıllık ideolojik arkhesinin değişmeyen birikimini gözler önüne sermektedir Modernitenin bu bağlamda tek tipleştirici hâkim tezahürünü ötekinin amorf imgesi üzerinden tahakkümün şartları bağları ve tekrar üretim biçimleri altında sanat formu temelinde apaçıklığıyla ortaya koymaktadır

Mehtap Baydu sergilediği kimi objeleri başkaldırıyla karışık izleyici açısından bir tıp paniğe varılacak kadar şuurlu bir baş karışıklığının atmosferi içinde stantlar Yumuşaklık göz kamaştırıcı renkler jestlerdeki şiddet kontur kararlılığı ve bilhassa imgelemsel dönüşüm ile günlük ömür ortasındaki tansiyon onun estetik habitatını dayanılmaz tanımlar Yapıtlarında yasa ile günlük hayat ortasındaki çizgiyi akışkan ve mümkün olduğu kadar meçhul bir noktaya çeker