Uzun yıllardır müzisyenlik yapan ve üniversite yıllarında Şizofreni hastalığı teşhisi konulan Şîrovan Kaya (Yılmaz Kaya), Haziran ayında “Mavi At” isimli bir eser hazırladı. Yapıtında Bakırköy Ruh ve Hudut Hastalıkları Hastanesi’nde yatan bir Şizofreni hastasıyla empati kuran Kaya, hastanın İstanbul’a dair gördüğü halüsinasyonları betimliyor.
Mezopotamya Haber Ajansı’ndan Fırat Can Arslan’ın haberine nazaran, hikâyede, tedavi gördüğü hastane bahçesinde yer alan “Düşünen adam Rodin” heykelinden bahseden hasta, şizofreni hastalığıyla özdeşleşmiş bir sembol olan “Mavi At” ile yasaklı kalıplar gerisine taşar ve Kız Kulesi’nde olduğunu düşündüğü sevgilisini görmek üzere İstanbul’u adımlar.
MAVİ AT’IN HİKAYESİ
Kaya’nın müziğinde bahsettiği Mavi At’ın öyküsü ise 1970’li yıllara dayanıyor. 1970’li yılların başında İtalya’nın Trieste Kenti’nde yer alan bir akıl hastanesinde bin 200 hasta yatıyor. Hastaların dışarı çıkmasının katiyen yasak olduğu hastanede, yalnızca misyon yapan işçi dışarı çıkabiliyordu. Görevlilerin dışında bir de hastaların kirli çamaşırlarını dışarı götüren bir at hastane kapılarının dışına adım atabiliyordu. O yıllarda büyük akıl hastanelerinin kapatılmasını ve hastaların toplum içinde tedavi görmesi anlayışını amaçlayan bir hareket başlatıldı. 1974 yılına gelindiğinde, Hekim Franco Basaglia’nın önderliğinde Trieste’deki hastanenin kilitli kapıları açıldı. Böylelikle hastaların diledikleri vakit dışarı çıkmalarına fırsat verildi. Bu gelişme sonrası hastane çalışanları ve halk ele ele vererek iki buçuk metre yüksekliğinde, ahşaptan mavi bir at yaptı ve bu atı hastanenin girişine yerleştirdi. Böylelikle Mavi At, hastalar için özgürlüğün ve toplumsallığın bir simge haline geldi.
Sözü ve bestesi kendisine ilişkin olan Mavi At yapıtını anlatan Kaya, yapıtın sürrealist bir çalışma olduğunu belirterek, “Hasta, Kız Kulesi’nde olduğunu düşündüğü sevdiği bayana halüsinasyonlarla ulaşmaya çalışır. Kız Kulesi’ne hakikat seyahate çıkarken uçan bir martıya tutunur” dedi.
‘BURADAYIZ VE SİZİN ARANIZDAYIZ’
Eseri hazırlama nedenlerine değinen Kaya, bir taraftan toplum ve dünyayla yaşadığı çelişkilere, bir taraftan da insan ve tabiatın yok sayılmasına dikkati çekerken, tüm yapıtlarının benzeri nedenlerle ortaya çıktığını tabir etti. Kaya, “Toplumsal kimliklerimden ötürü hayata ezilen bir taraftan bakmam ve şizofren hastası olmamın yapıtlarımda büyük tesiri var. Şizofren hastası olunca toplumun geri kalanından farklı çelişkiler de yaşıyorsunuz. Toplumun bize karşı olan ön yargılarını kırmak için ayrıca uğraşlar veriyorsunuz. ‘Buradayız ve sizin aranızdayız’ niyeti çalışmalarımda bana motivasyon veren bir yerde duruyor” diye konuştu.
MOTİVASYONU TOPLUMSALLIK
Müzikten para kazanmadığını belirten Kaya, buna karşın toplumsal meselelerin yükseldiği bir süreçte müzisyenler olarak bu problemlere dair çalışmalar üretmenin, kendileri açısından bir sorumluluk olduğunu söyledi. 10 Ekim Gar Katliamı’na dair hazırladığı “Kuş Mitingi” yapıtını hatırlatan Kaya, “O katliam vahşiceydi. Türkiye Cumhuriyeti tarihinin en kanlı katliamıydı ve buna dair bizim de bir şeyler yapmamız gerekiyordu” diye belirtti. Ferdî olarak görünen “sevgi” ve “aşk” kavramları üzerine de yapıtları olduğunu hatırlatan Kaya, şöyle devam etti: “Bireysel hisler üzerine müzikler yaparken bile toplumsal bir bağ kurmaya çalışıyorum. Anneme dair yazdığım bir çalışmayı (Gulîxanım şarkısı) bile toplumsal bağlamına oturtmaya çalışıyorum. Zira hiçbir sorun toplumsal bağlamdan dışarı çıkarılarak anlatılmaya çalışılamaz.”
‘SANATSAL MUHALEFET’
“Müzik dalı kirli bir sektör” olduğunu söz eden Kaya, dalın çoğunlukla statü ve para odaklı bir yapısı olduğunu, bu kesimde yer etmeye çalışan kimseden hassaslık temelli eserler beklemediğini vurguladı. Kaya kelamlarını şöyle sürdürdü: “Ben ve benim üzere düşünen sanatkarlar da bu bölümden beklentilerimiz olmadığı için sanatta daha özgür kalabiliyoruz. Dünyanın her yerinde toplumsal muhalefet yükseldiği ölçüde sanatsal muhalefet yükseliyor. Umarım yükseltebiliriz.”
MAVİ AT SÖZLERİ
Şîrovan Kaya’nın hazırladığı Mavi At yapıtının kelamları ise şöyle:
“Kapılar, dar kapılar
Göğe gerçek açılırlar
Bahçemde sessiz bir adam
Düşünür geçer yıllar
Kapılar, dar kapılar
Maviye açılırlar
Gök rengi bir cet binsem
Şenlik olur tüm çarşılar
Bir martıya tutunsam
Denizi aşıp kuleye varsam
Yedi tepelinin kapısını
Kalbinden çalmış olsam
Sonra sen çıksan kapıya
Sarsam seni doya doya
Lodos derisine değmesin
Al hırkamı sar sırtına
Yüklesek vapura sevda diye
İki kıta ortası gül
Ayazma’dan Süleymaniye
İki ses iki gönül.” (HABER MERKEZİ)