Özcan Yazıcı
Podcast’e ilgi artıyor. Sadece bireyler değil kurumlar da daha fazla podcast’e ilgi gösteriyor.
Bir podcast başlatanların sayısında artış olsa da, başlayan bir podcast’i sürdürülebilir kılmak kolay olmuyor. Heyecanla başlayan birçok yayın “podfade” (bir podcast’in kısa bir müddet kısımlar yayınladıktan sonra apansızın yayınını sona erdirmesi) olarak tanımlanan bir sürece giriyor.
Örneğin, sırf Apple Podcasts’te 2,4 milyondan fazla podcast var ve bunların sadece yüzde 21’i faal; yani son 90 gün içinde bir kısım yayınlamışlar. Bir öbür deyişle her 5 podcast’ten sadece bir tanesi yayınına devam edebiliyor.
Podcast’e ilgi gösterenlerin birinci motivasyonu “Spotify’da, Apple Podcasts’te podcast’imi nasıl yayınlarım ya da nasıl yüklerim?” sorusu oluyor.
Önceki yazılarımda da lisana getirdiğim üzere ilginin artmasında bilhassa Spotify’ın 2019’dan itibaren podcast’e yatırım yapması önemli bir itici güç oldu. Hakkını teslim etmemiz gerekiyor.
Ama, bir ses evrakının (podcast’in) tek başına Spotify’da ya da Apple Podcasts’te yer alması başarılı bir podcast projesi için kâfi bir öge değil. Podcast mecrasının anlaşılması, nitelikli bir yayının gerekliliklerinin öğrenilmesi ve bunların devamında stratejik bir planlama orta ve uzun vadede hayatta kalacak bir podcast yayınının ortaya çıkmasının temel şartlarını oluşturuyor.
Peki, başarılı ve sürdürülebilir bir podcast yayını için ne yapmanız gerekiyor? İşte yola çıkarken göz önünde bulundurmanız gereken 5 şart…
1. NEDEN PODCAST’E BAŞLIYORSUNUZ?
Evet, daha birinci adımda bu soruya vereceğiniz karşılık hakikaten çok değerli. Emek ve para harcayacağınız bir işe neden girişiyorsunuz? Sizi podcast’e başlamaya iten “nedenlerinizin” kuvveti ve motivasyonu sizin “tutkunuzun” ve tıpkı vakitte farkındalığınızın seviyesini de belirleyecek. Her işte olduğu üzere podcast yayıncılığında da pürüzler, zorluklar ve zorunluluklarla karşılaşacaksınız. Bunların üstesinden gelme yüreğinizi ve marifetinizi işte başlangıçta oluşturduğunuz farkındalığınız ve güçlü “nedenleriniz” belirleyecek. Tanınan bir heyecana kapılmakla nitekim “onu” istemek ortasındaki temel ayırt edici yer burası.
Podcast’e “neden” başlıyor olabilirsiniz? Örneğin, ferdî olarak bir uzmanlığınız var ve uzmanlığınızla ilgili bir “otorite”, “güven” ve “itibar” oluşturmak isteyebilirsiniz. Şahsî markanız etrafında bir “topluluk” oluşturmak isteyebilirsiniz. Kaliteli bir podcast yayını ile sponsorluk ve reklam geliri elde etmek isteyebilirsiniz.
Ya da podcast’inizi kurumunuz, markanız için başlatacaksanız birebir formda kurumunuz, markanız etrafında bir “güven” ve “itibar” inşa edebilirsiniz; “otorite” haline getirebilirsiniz. Bulunduğunuz dal ya da iş alanına nazaran daha birçok farklı “neden” için bir podcast’e başlayabilirsiniz. Lakin, dediğimiz üzere bu “nedenlerinizi” daha başlarken çok güzel belirlemiş olmanız gerekir.
Bu birinci adımda güçlü bir karşılık oluşturamıyorsanız tahminen de hiç başlamamak daha hakikat bir karar olabilir.
2. GAYE KİTLENİZİ TANIYOR MUSUNUZ?
Podcast’e başlama “nedenlerinizi” âlâ belirlediyseniz muhtemelen yayınınızı kimlerin dinlemesini istediğinizi de belirlemişsinizdir. Bir podcast’i yayınlayıp sonra rastlantısal olarak herkesin dinlemesini beklemek, hayal kırıklıklarının temelini oluşturuyor ve “podfade”e giden süreci başlatıyor. Kime ulaşmak istediğinizi bilmiyorsanız, hangi yoldan gittiğinizi de bilemezsiniz.
Elbette geniş kitlelere seslenen tanınan podcast’ler de var. Birden fazla cümbüş, gerçek kabahat kıssaları üzere farklı alanlarda podcast’ler de bulunuyor. Lakin son derece hudutlu sayıdaki bu yayınların gerisinde ya tanınan isimler ya da büyük imal şirketleri var.
Ayrıca podcast’e başlama “nedenlerinizi” ve “hedef kitlenizi” âlâ belirlemişseniz, o denli milyonlarca, yüzbinlerce bireye ulaşma gereksiniminiz ve korkunuz da olmaz. Şayet yayınınızı dinlemesini dilek ettiğiniz amaç kitleniz 10 bin şahıstan ibaretse, sadece bu kitleye odaklanmanız kâfi olur. Bu kitle bazen 500 bireye kadar bile daralabilir.
Hedef kitlenizi “soyut” olarak belirlemek yerine ne kadar “somut” datalar üzerine dayandırırsanız o kadar başarılı olursunuz. Bunun için de yeterli bir araştırma, tahlil yapmanız, raporlar hazırlamanız gerekir. Bu kademede tüm dataları toplayıp, segmente edebilirsiniz. Hatta örneklem yoluyla belirlediğiniz maksat kitlenin muhtaçlık ve beklentilerini tahlil etmek için online anket ve araştırmalar da yapabilirsiniz. Bu birebir vakitte daha podcast’iniz yayına başlamadan gaye kitlenizi hassas ve ilgili hale getirir.
Dolayısıyla, başlangıçta amaç kitlenizi seçmek tıpkı vakitte kimin için, nasıl içerikler üretmeniz gerektiğini de belirler. Amaç kitlenizin “ihtiyaçlarını, zorluklarını, beklentilerini” uygun tespit eder, ona nazaran içerik üretmenizi sağlarsınız. Yeniden podcast’iniz için tanıtım ve pazarlama araçlarını seçerken yayınınızı kime ulaştırmanız gerektiğini bilirsiniz; maksat kitlenizin bulunduğu mecraları seçer, kullandığı araçlara odaklanırsınız.
3. PLANLAMANIZI YAPTINIZ MI?
Podcast’e başlama “nedenlerinizi” ve “hedef kitle seçiminizi” sağlıklı ve yanlışsız biçimde yaptıysanız değerli eşikleri aştınız demektir. Bundan sonra “planlama” evresine geçmeniz gerekir. Planlama evresinde nasıl bir yayın süreci gerçekleştireceğinizi belirlersiniz. Bu kademede podcast formatı, ismi, dizaynlar, dönem, müddet, tanıtım ve pazarlama araçlarını belirlemelisiniz.
Yine podcast kayıtlarını hangi şartlarda ve hangi araçlarla gerçekleştireceğinizi, tüm süreci kendiniz mi yöneteceksiniz yoksa dışardan profesyonel bir dayanak alıp almayacağınızı da planlamanız gerekir.
Hedef kitlenizin ilgisini çekecek içerik stratejinizi, temaları ve başlıkları da oluşturup genel planlamanıza son biçimini vermeniz sürdürülebilir bir yayın oluşturabilmek için mecburî.
Açıkçası her 5 podcast’ten 4’ünün “podfade” ile sonuçlanmasının altında bilhassa bu üç ögenin göz arkası edilmesi yatıyor. Neyi, nasıl yapacağınızı bilmezseniz, başlangıçtaki gücünüz “niyet ve hayal” olmaktan öteye geçemez.
Özellikle ferdi olarak profesyonel bir işinize ek olarak podcast üretecekseniz, üstelik bunu kendi imkanlarınızla yapmaya yönelmişseniz dersinize çalışmadan başlayacağınız seyahatin kısa müddette akamete uğraması kaçınılmaz. Bu birebir vakitte kurumunuz için yürüteceğiniz bir podcast süreci için de geçerli. Plansız ve hazırlıksız bir podcast sürecinin sonunda başarısızlığın faturasını şahsen podcast’in kendisine ve mecraya kesmek akılcı bir açıklama olamaz.
4. PODCAST’İ ERİŞİLEBİLİR HALE GETİRDİNİZ Mİ?
Her şeyi dört dörtlük yaptınız ve kusursuz içerikler oluşturarak başarılı bir podcast oluşturdunuz. Pekala, amaç kitlenizin bundan haberi var mı?
Evet, podcast’inizi sunucunuzda yayınlayarak Spotify Apple Podcasts, Google Podcasts, Deezer üzere birçok dizine (dinleme platformu) dağıtıyorsunuz. Kullanıcıların bir kısmı platform içi aramalarla podcast’inizi görebilir. Ya da bu platformların algoritmasının müsaade verdiği kadar yayınınız keşfedilebilir. Lakin platformlar içi erişim ve keşfedilebilirlik ne yazık ki şu an için başarılı yayınları dinleyicilere ulaştırmak için kâfi seviyede değil.
Ayrıca birçok potansiyel dinleyici için podcast alanı hayli yeni. Kavramı bile yeni duyan hâlâ birçok kişi var. Bir taraftan mevcut podcast dinleyicilerinin dikkatini çekmeye çalışırken, bir taraftan da potansiyel dinleyicilere birinci tecrübelerini yaşatmak üzere bir misyonu da üstlenmeniz gerekir. Bu tıpkı vakitte “yenilikçi” bir yaklaşım sunacağı için size ve markanıza “değer” katacak bir ögeye da dönüşebilir.
Bu nedenle, podcast’inizi yayınlamak tek başına kâfi olmayacaktır; yayınınızı ek tanıtım ve pazarlama araçlarını kullanarak amaç kitleniz için erişilebilir ve fark edilebilir hale getirmelisiniz. Bunu da 3’üncü başlığımızda vurguladığımız üzere daha planlama evresinde belirlemişseniz her şey tıkır tıkır işler. Kullanacağınız toplumsal medya mecraları muhakkak mi? Auidogram (kısa ses odaklı görüntü klip) hazırladınız mı? E-bülten kullanacak mısınız? Basın bülteni hazırlayacak mısınız? Paylaşımlarda hangi etiketleri kullanacaksınız? Bunlar üzere bölümünüze ve gaye kitlenize nazaran farklı tanıtım araçlarını kullanmanız, üstelik tüm bu araçları her kısmınız için tertipli biçimde yapmanız gerekir.
Podcast farkındalığının ve dinleme alışkanlığının oluşması için orta ve uzun vadeli bir planlama içerisinde hareket etmelisiniz. Birinci yayınınızdan itibaren ilgili bir kitleye ulaşacaksınız. Her yeni yayında onların bir kısmı geri gelecek. Böylelikle zincirin halkaları üzere her kısım ile birlikte birbirine eklenerek topluluğunuz vakit içerisinde büyüyecek. Lakin bunun için aktardığımız üzere her şeyi planlı ve başlangıçtaki öngörülerinize nazaran ilerletmelisiniz.
5. TAHLİL YAPIYOR MUSUNUZ?
Podcast’inizi büyük bir heyecanla kaydediyor ve yayınlıyorsunuz. Süreci profesyonelce yönetiyorsunuz. Pekala, her şey yolunda mı?
Hedef kitlenizden nasıl reaksiyonlar, geri bildirimler alıyorsunuz? Hangi içerikleriniz daha çok dinleniyor? Gündemi takip ediyor musunuz: neler değişiyor, yeni beklentiler var mı? Yeni ne yapabilirsiniz? Eksik yaptığınız bir şey var mı? Amaçlarınızı büyütmek için vakit geldi mi?
Belirli aralıklarla bu soruları sormak ve cevaplarını bulmak çok değerli. Podcast istatistiklerinizi inceleyebilir, her türlü kanaldan topladığınız data ve geri bildirimleri tahlil edebilirsiniz. Bu tahliller neyi yanlışsız, neyi eksik yaptığınızı anlamanıza yardımcı olur.
İşte uzun vadeli sürdürülebilir podcast yayınları ortaya çıkarmak için bu 5 ögesi başarılı biçimde uygulamalısınız. Yok, bu aktardıklarımızı göz arkası eder, tez elden heyecanla Spotify’daki yerinizi almayı “arzularsanız”, evet, etrafınızdaki birkaç şahsa linkini gönderebileceğiniz birkaç yayınınız Spotify’da yerini alabilir. Fakat hepsi bu kadar. Hevesinizi almak yeterliyse sorun yok. Tahminen de sizin için düzgün bir podcast dinleyicisi olarak devam etmek daha yanlışsız bir tercih olabilir.