İZMİR – Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın, Brezilya donanmasına ilişkin NAe São Paulo isimli savaş gemisinin Aliağa’da sökümü için Sök Denizcilik isimli firmaya 30 Mayıs 2022’de müsaade verdiği ortaya çıktı.
Asbest Söküm Uzmanları Derneği (ASUD) Lideri Mehmet Şeyhmus Ensari, römorkörlar ile çekilecek geminin Rio de Janeiro’dan Aliağa’ya yanlışsız yola çıkmak üzere olduğunu söyledi. Aliağa’da gemi sökümü ve öbür tersanelerdeki duruma dikkati çeken Ensari, “Gemi tamir ve bakımı gerek asbest ve tehlikeli unsur maruziyeti açısından, gerekse de iş sıhhati ve güvenliği açısından Türkiye’nin kanayan yarasıdır” dedi. dedi.
‘ALİAĞA, İZMİR VE EGE DENİZİ BÜYÜK BİR RİSK ALTINDA’
Sao Paulo gemisinin ikizi olan ‘Clemenceau’ gemisinde de 760 ton asbest olduğunu belirten Ensari, öbür tehlikeli hususlarla birlikte bin ton üzeri tehlikeli unsurun ülkeye gireceği bilgisini verdi. Geminin adeta bir bomba olduğunu söz eden Ensari, “Bu durumda geminin Türkiye’ye söküm için gelmesi, bakanlığın 5 yılda 714 gemi sökümünden bertaraf edildiği ileri sürülen 241 ton asbestin 3 katından fazladır. Bu da gösteriyor ki Aliağa gemi sökümlerinde gerek çalışanlar ve gerekse etraf halkı asbeste maruz bırakılmıştır” bilgisini paylaştı.
Geçen aylarda Ege Emekçi Birliği ile birlikte Aliağa’da bir gemiden alınan numunede asbestin en zehirli çeşitlerinden olan amosite rastlandığını hatırlatan Ensari, “Kısaca Aliağa’da yaşayanların tamamını etkileyebilecek ve hatta öldürebilecek ölçüde ‘asbest bombası’ geliyor. Aliağa, İzmir ve Ege Denizi büyük risk altındadır. Geminin bugünkü Aliağa Gemi Sökümü kaidelerinde sökülmesi toplu katliam demektir” ihtarında bulundu.
YAZIŞMA ORTAYA ÇIKTI
Bakanlığın, Brezilya Etraf ve Yenilenebilir Doğal Kaynaklar Enstitüsü ile yaptığı yazışmada, gemide öncelikle radyasyon taraması yapılacağı, şayet ölçüm sonuçları uygunsa geminin tesise yanaşmasına müsaade verileceği beyan ediliyor. Yazışmada şu sözlere yer verildi:
“İthalatçı ülke yetkili kurumu olan bakanlığımızın, planlanan taşımanın Basel Kontratı kararlarına uygun yapılması, mümkün olduğunca atıklardan arındırılmış olması, gemide radyoaktif husus bulunmaması ve geminin radyasyon ölçümlerinin fon düzeyi altında bulunması koşuluyla itirazı bulunmamaktadır. Gemi ülkemize geldiğinde yanaşma müsaadesi verilmeden yetkili kurum tarafından radyasyon ölçümleri yapılacak ve ölçümlere ait harcamalar Sök Denizcilik ve Tic. Ltd. Şti. tarafından karşılanacaktır. Ölçüm sonucunun beyan edildiği üzere fon düzeyi bedellerinin altında olduğunun ve gemide radyoaktif husus bulunmadığının tespit edilmesi halinde gemi, söküm tesisine yanaştırılacaktır. Ölçümler sonucunda gemide beyana karşıt radyasyon çıkması durumunda gemi ihracatçı ülkeye geri gönderilecektir.”
NE OLMUŞTU?
Brezilya Donanması’na ilişkin ‘NAe São Paulo’ isimli uçak gemisinin gövdesi, açık artırmayla Türkiye’deki gemi söküm tersanesi Sök Denizcilik ve Tic. A.Ş.’yi temsilen Rio de Janeiro şirketi Cormack Maritima tarafından satın alındı. Cormack Maritima Müdürü Jorge Cormack, 21 yıllık hizmetinin akabinde hizmet dışı bırakılan geminin mayıs-haziran ayları ortasında sökülmek üzere İzmir Aliağa’ya gönderileceğini açıkladı. Daha evvel de yansılara neden olan Aliağa’daki gemi söküm faaliyetlerine böylece bir yenisi daha eklenirken, uçak gemisinin içerisinde 600 tonun üzerinde asbest barındırdığı argüman edildi. Geminin Aliağa’da sökülecek olmasına birçok sivil toplum kuruluşu ve etraf örgütü reaksiyon gösterdi.