Bugünkü Resmi Gazete’de yer alan karara nazaran, Ankara 13. Ağır Ceza Mahkemesi, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 231’inci hususuna 5560 sayılı Kanun’un 23’üncü hususuyla eklenen 12 numaralı fıkrada yer alan HAGB’ye ait, “Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararına itiraz edilebilir.” kararının Anayasa’ya alışılmamış olduğu gerekçesiyle iptali için Yüksek Mahkemeye başvurdu.
Başvuruda, HAGB kararlarının türel sonuç doğurmaması gerektiği, buna karşılık son yıllarda HAGB kararlarına sonuç bağlayan kanun ve yönetmeliklerin çıkarıldığı tabir edildi. HAGB kararlarına yönelik itiraz incelemelerinin unsur olarak evrak üzerinden yapıldığı, kararların temeline ait bir incelemenin gerçekleştirilmediği belirtilen müracaatta, bu durumun, iki dereceli yargılanma, aktif müracaat ve adil yargılanma haklarını ihlal ettiği, bu prestijle kişinin cürüm işlediği kanaatini barındıran HAGB kararlarının gerçek manada bir kanun yolundan geçmediği ve bu kararların istinaf incelemesine tabi olması gerektiği belirtildi.
Başvuruyu inceleyen Anayasa Mahkemesi, anılan kanundaki kararın, Anayasa’ya muhalif olduğuna ve iptaline karar verdi. İptal kararının 9 ay sonra yürürlüğe girmesi kararlaştırıldı.
HAGB, ceza ölçüsü 2 yılın altında olan muhakkak cürümlerde uygulanıyor. Sanığın HAGB kararı verilmesi için sanığın bunu kabul etmesi gerekirken, bu kararın verilmesi sonrası sanık 5 yıl kontrol altına alınıyor. Sanığın bu müddet içinde diğer bir cürüm işlenmemesi halinde de evrak düşüyor.
KARARIN GEREKÇESİNDEN
Anayasa Mahkemesinin kararında, HAGB’nin Türk hukuk sisteminde geniş bir uygulama alanı bulduğu, Adalet Bakanlığı İsimli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğünün açıkladığı 2020 bilgilerine nazaran, ceza mahkemelerinde verilen mahkumiyet kararlarının yaklaşık dörtte birini HAGB kararlarının oluşturduğu aktarıldı.
Kanunda, HAGB kararlarına karşı itiraz yoluna başvurma imkanının yer aldığı anımsatılan kararda, bunun mevcut uygulanış biçimi prestijiyle tek başına kâfi olmadığı, bu yolun birebir vakitte uygulamada da muvaffakiyet talihi sunması gerektiği söz edildi.
Kararda, “Doğrudan temel hak ve özgürlüklerin sonlandırılması rejimi ile ilgili olan bu çeşit bir muhakemenin yokluğu, müdahalenin desteği kuralın yargılama hukukunun tarza ait teminatlarını sağlayamaması manasına geleceğinden temel hak ve özgürlüklerin ihlaline yol açacaktır.” görüşüne yer verildi.
Anayasa Mahkemesinin bu çerçevede daha birçok müracaatta ihlal sonucuna ulaştığı belirtilen kararda, şu tespitler sıralandı:
“İtiraz makamları, müracaatçıların argümanlarını ve kanıtlarını dikkate almadığına, çatışan menfaatleri dengelemeye yönelik bir uğraş içinde olmadığına, müdahalenin demokratik toplum nizamının gereklerine uygunluğunun ve müdahalenin orantılı olup olmadığının değerlendirilmediğine yönelik kararlar vermiştir. Mevcut sistemde, itiraz mercilerinin HAGB kararlarına itiraz üzerine verdikleri kararların belge üzerinden yeknesak bir biçimde ve birçok sefer yalnızca formu şartlar istikametinden, birinci derece mahkemelerince verilen kararlarda hukuka karşıtlık bulunmadığını ve bu sebeple de itirazın reddedildiğini bildiren bir cümleden ibaret münasebetlerden oluştuğu görülmüştür.”
Kararda, bu durumun temel hak ve özgürlüklere yapılan müdahalelerin giderilmesinde ve kamu gücünü kullananların keyfi davranışlarının önüne geçilmesinde bireye tanınmış olan yetkili makama başvurma imkanının sağlanmasını isteme hakkını sınırladığına işaret edildi.
Kararda, şöyle denildi:
“Kuralın, anılan konuları karşılayacak biçimde uygulanamadığı görülmektedir. Direkt temel hak ve özgürlüklerin sonlandırılması rejimi ile ilgili olan bu çeşit bir muhakemenin yokluğu tesirli müracaat hakkıyla bağdaşmamaktadır. Anayasa Mahkemesi, açıklanan münasebetlerle kuralın Anayasa’ya ters olduğuna ve iptaline karar ve
(AA)