Artan enflasyon, taban fiyata yılbaşında yapılan yüzde 50 civarındaki artışı eritince, minimum fiyat uzun yıllar sonra yine bir yıl içinde ikinci defa belirlendi. Özel kesimdeki kıymetli firmalar orta artışları yapmış ya da yapmaya hazırlandığını duyurdu.
Toplumun geneline yönelik bir yaklaşım da taraflarca kabul edildi ve minimum fiyat arttı. Lakin son yıllarda istihdamın çok büyük bir kısmının, taban fiyat ya da taban fiyata yakın düzeylerde yapılıyor olması gerçekte son derece “basit bir toplumsal muhafaza aracı” olan minimum fiyatı neredeyse “genel ücret” haline getirdi. Örneğin, SGK’nın son nisan ayı bülteninde bildirilen fiyatların günlük kar fiyatı, Türkiye genelinde 275,4 TL. Günlük taban fiyat ise 166,8 TL seviyesinde. Böylelikle taban fiyat ortalama fiyatın yüzde 60’ı seviyesine ulaşmış oluyor.
Milliyet Gazetesi Muharriri Cem Kılıç da taban fiyatta yaşanan artışın tüm fiyatlara yansıtılması gerektiğini belirtti.
Kılıç, “Ara periyot artışından çalışanlar faydalansın” başlıklı yazısında, “Başta iş dünyası temsilcileri olmak üzere toplumun genelinde, tüm fiyatlara, tıpkı minimum fiyata yapıldığı üzere orta artış yapılması gereği fikri var. Bu artış, iş gücü hareketliliğinin önüne geçip verimliliği yükseltir” sözlerini kullandı.
Cem Kılıç’ın yazısı şöyle:
“Yılbaşında yüzde 50 üzere kıymetli bir oranda artırılmasına rağmen enflasyon karşısında alım gücünü yitiren minimum fiyata temmuzdan geçerli olmak üzere yüzde 30 artırım yapılarak 5 bin 500 liraya yükseltilmesi minimum ücretlileri rahatlattı. Bununla birlikte öbür çalışanların da gerek tıpkı süreçte enflasyonun olumsuz tesirlerine maruz kalmış olmaları, gerekse de yeni minimum fiyatın bu çalışanların mevcut maaşlarına yaklaşması, orta artışın tüm çalışanları kapsaması gereğini gündeme getirdi. Hatta Türkiye Patron Sendikaları Konfederasyonu (TİSK), Türkiye İş Bayanları Derneği (TİKAD) üzere iş dünyasının önde gelen sivil toplum kuruluşları da bu gerekliliği bir müddettir kamuoyunun dikkatine taşıyor.
Verimlilik için…
Asgari fiyatta yaşanan artış, sadece minimum ücretlileri değil, bütün fiyat düzeyindeki çalışanları etkiledi ve bütün çalışanlar için bir fiyat artışı beklentisi doğurdu. Bu beklenti patronlar için işyeri içi fiyat siyasetinin yine değerlendirilmesini gerekli kılıyor.
Özellikle minimum fiyattaki artış sonrası alt-orta kademe emekçiler ile işe yeni girmiş personeller ortasındaki fiyat makası düzgünce daraldı. Bu daralmanın yönetilememesi halinde işgücü piyasasında hareketlilik başlayacaktır. Bu da işyerlerinde çalışma barışının kaybolmasına neden olabilir. Bu bağlamda öncelikle patronların brüt fiyatı 5 bin 4 TL ile 6 bin 470 TL ortasında kalan personellerin fiyatlarının temmuz ayından itibaren brüt 6 bin 471 TL’ye nette ise 5 bin 500 TL’ye artırılması gerekiyor.
Diğer yandan iki yıllık kıdemi bulunan bir personelin fiyatı ile işe yeni giren bir çalışanın fiyatının çok yakınlaşması, alt-orta kademe personeller açısından huzursuzluk yaratan bir durum olacaktır. Bu huzursuzluğun ortadan kaldırılabilmesi için patronların işyerinde bütün kademelerde; meslek, durum, marifet temelli bir fiyat tahlili ortaya koyarak işyeri içi fiyat istikrarını müdafaası gerekli. Aksi taktirde işgücü piyasasında hareketlilikler yaşanacak ve işyeri içi randıman azalacaktır.
‘Elimizi taşın altına koyalım’
TİKAD Lideri Nilüfer Bulut bir müddet evvel şu açıklamayı yapmıştı:
“Cumhuriyet tarihi ihracat rekorlarının kırıldığı, ekonomik büyümenin salgın periyodunda dahi devam ettiği, salgın sonrasında ise güçlendiği bu devrin meyveleri yakın bir vakitte ortaya çıkacaktır. Bu noktadan sonra Türkiye iş dünyasına ve iş bayanlarına düşen bu uzun vadeli dönüşüm sürecinde elini taşın altına koymaktır. Bu süreçte ortaya çıkan maliyetlerin toplumun tüm kısımları üzerinde yarattığı tesirlerin de farkında olarak yaratılan katma kıymetin başta çalışanlar olmak üzere tüm paydaşlarla hakka ve hukuka uygun olarak paylaşılması ise bu dönüşüm adımlarını atma hamaseti gösteren hükümetin programının ve ülkemizin uzun vadeli ekonomik refahı için büyük değer taşımaktadır. Bu noktada biz iş bayanları olarak önümüzdeki devirde başta ihracatın artırılması ve fiyat iyileştirmeleri olmak üzere hükümetimizin bize göstereceği tüm gayelerde koşar adım yola devam edeceğiz. Meselelerin acı reçetelerle, kısa vadeli yararcı yaklaşımlarla tahlillerinin önerildiği bir ortama teslim olmayı gerçek bulmadığımızı söz etmek isteriz.”
TİSK Lideri davet yaptı
TİSK Lideri Özgür Burak Akkol, yeni minimum fiyatın açıkladığı toplantıda şunları söylemişti:
“Asgari fiyat bir başlangıç fiyatı. Temel gayemiz ortalama fiyatın artması olmalı. Bu nedenle belirlenen sayının üzerine çıkma imkânı olan işletmelerimize, ek atılabilecek adımları atma davetinde bulunuyorum. Bu hususa, ülkemiz için, en uygununu daima bir arada nasıl yapabiliriz diye bakıyoruz. Çalışanlarımızın refahını ve işletmelerimizin sürdürülebilirliğini en büyük önceliğimiz olarak kabul ediyoruz.”