Yunus Ülger
Rusya’nın Ukrayna’ya düzenlediği askeri operasyonla başlayan güç krizi, Almanya’nın en büyük doğal gaz ithalatçısı Uniper şirketinin kamulaştırılmasına yol açtı. Rusya’nın doğal gaz sevkini evvel azaltması, akabinde tümüyle kesmesi sebebiyle iflasın eşiğine gelen Uniper, federal hükümet tarafından kamulaştırıldı. Kamulaştırmanın birinci evrede 30 milyar euroyu bulaşacağı kestirim ediliyor.
Rusya’dan doğal gaz alamadığı için öteki yerlerden çok değerliye doğal gaz satın alan Uniper, şimdiye kadar 8,5 milyar euro ziyan ettiğini, günde 100 milyon euro dolayında zararın devam ettiğini açıklamıştı.
DOĞAL GEREKSİNİMİNİN YÜZDE 40’INI KARŞILIYOR
Merkezi Düsseldorf’ta bulunan Uniper, Almanya’nın doğal gaz gereksiniminin yüzde 40’ını karşılıyor. 100’ün üzerinde belediye ile çok sayıda büyük sanayi işletmesi, doğal gazı Uniper’den satın alıyor. Şirketin yüzde 78’i Finlandiya şirketi Fortum’a aitti, Fortum’un da yüzde 51’i Finlandiya devletine ilişkin. Federal İktisat Bakanı Robert Habeck, Fortum’un yüzde 78 payının yaklaşık 480 milyon euro karşılığında satın alındığını bildirdi. Kamulaştırmanın kaçınılmaz olduğunu bildiren Habeck, karşıtı durumunda Uniper’in iflas edeceğini, bunun da Almanya’da büyük bir güç krizine yol açacağını hatırlattı.
Federal hükümet, daha evvel 13 milyar euro kredi ile Uniper’e takviye vermişti, ne var ki bu fiyat şirketi kurtarmaya yetmedi. Habeck, gerektiğinde Alman iktisadı için kıymetli şirketlerin güç durumda kalmaları halinde kurtarılacağını da söyledi. Federal hükümet, 2008 finansal krizinde Commerzbank’ı, Korono salgınında da havayolu şirketi Luftanhansa ile seyahat şirketi Tui’yi batmaktan kurtarmıştı.
‘DOĞRU, LAKİN GECİKMİŞ BİR ADIM’
Uniper’in kamulaştırılması, Alman medyasında hakikat, fakat gecikmiş bir adım olarak nitelendi. Federal hükümetin Uniper’in iflasını kredi takviyesiyle önlemeye çalıştığı hatırlatılarak, bunun yetmeyeceği baştan bilindiği halde hükümetin kamulaştırmayı geciktirdiği yorumları yapıldı.
Deutschlandfunk radyosunda yapılan yorumda, kamulaştırmanın gerçek olduğu belirtilerek, artık hükümetin, Uniper ve öteki güç durumda olan güç şirketlerine dayanak olarak planladığı kilovat başına 2,4 cent ek vergiyi geri çekmesi gerektiği vurgulandı. Devlet şirketinin, katma paha vergisinin yanı sıra ek vergi almasının anayasa ve öbür kanunlara alışılmamış olduğu savunuldu. Deutschlandfunk, Uniper’in yıllarca Rusya’dan ucuz doğal gaz alıp güzel para kazandığını hatırlatarak, artık devletin bu şirketi kurtarmasının başlarda, “Bu hak mı?” sorusuna yol açtığını yazdı.
Berlin’de yayımlanan sol eğilimli Taz gazetesi de Uniper’in kamulaştırılmasını yanlışsız, lakin gecikmiş bir adım olarak niteledi. Bununla birlikte ekim başında yürürlüğe girecek kilovat başına 2,4 cent ek verginin geri çekilmesini istedi. Verginin, Uniper resmi olarak devlete geçinceye kadar alınacağını iddia eden Taz da bunun anayasaya karşıt olduğunu savundu.
Sosyal Demokrat eğilimli Die Zeit gazetesi, Uniper’in kamulaştırılmasının kaçınılmaz bir adım olduğunu belirtti, bunu öbür şirketlerin izleyeceğini ileri sürdü. Güç krizinin maliyetinin ne olacağı ve savaşın ne vakit biteceğinin aşikâr olmadığını, bu yüzden de ülkede öteki değerli şirketlerin devletin dayanağına muhtaçlık duyacaklarını yazdı. Kiel’de bulunan Dünya İktisat Enstitüsü’nün hesaplamasına nazaran Almanya’nın bu yıl güç ithalat masrafı 126 milyar euroyu bulacak. Enstitü, bunun gelecek yıl 136 milyar euroya yükseleceğini iddia ediyor.