Çok taraflı sosyalist aydın Ahmet Say ı kaybettik O ülkemizin bedelli bir muharriri ve müzik osmaniye escort eleştirmeniydi Say dört ciltlik Müzik Ansiklopedisi başta olmak üzere birçok müzik kitabı yazdı Müzik Tahsili Müzik Tarihi Müziğin Kitabı Müzik Sözlüğü 1987 yılında tamamladığı dört ciltlik Müzik Ansiklopedisi on bir rize escort basım yapmış 2000 li yıllarda ansiklopediyi sil baştan tekrar yazarak 2070 sayfalık dev bir eser hazırlamış
Ahmet Say birebir vakitte mükafatlar almış bir roman ve hikaye müellifi 68 liler onu sakarya escort siyasi kimliğiyle
Türk Solu
ve
Türkiye Yazıları
mecmualarının temel direği olarak anıyorlar Bingöl ün Göriz köylüleri ise 1960 larda o bizim sevgili öğretmenimiz koruyucumuzdu diyorlar
Bilindiği üzere Ahmet Say dünyaca ünlü bestekar ve piyanist Fazıl Say’ın babasıdır O Fazıl Say ın yetişmesinde bir baba ve eğitimci olarak gösterdiği özverili gayretle da tanınıyor takdir ediliyor Müellif Enis Batur Kurşunkalem Portreler isimli kitabında Ahmet Say başlıklı yazısında onun bu yanına dikkat çekiyor Bunca baba gördüm tanıdım böylesi bir adanmışlığa hiç şahit olmadım Fazıl a inandı Ahmet Say onun kuşkulu serüvenini yeğledi Fazıl ın yetişme periyodunda Mozart sonatları çalacak ölçüde işin içine daldı Utkunun ardındaki bedeli anlatmadı kimseye sustu
Ahmet Say la 29 Eylül 2011 Perşembe günü Ankara daki konutunda görüşmüştüm Salon rahat bir çalışma ortamı oluşturacak biçimde düzenlenmiş Masası kalın ciltli kitaplarla çevrelenmiş Sekiz yaşındaki Fazıl Say ın babasının omuzlarında ağız mızıkası çalarken çekilmiş fotoğrafı çabucak dikkat çekiyor Kimi sıhhat sıkıntıları olmasına rağmen 77 yaşındaki Ahmet Say dinç görünüyor Bunun sırrı geçmişte ve günümüzde ülkesine insanlığa faydalı şeyler yapmak için gösterdiği fedakârlık çalışkanlık ve üretkenlik olmalı
BİR ÇOCUKLUK ANISI
Söyleşimiz onda derin tesirler bırakmış bir çocukluk anısıyla başladı Atatürk ün ölümü O sabah annem babam herkes apansız dışarı fırladı herkes haykırarak ağlıyor birbirine sarılıyordu Ben de pencereden bakıyordum Hiçbir şey anlayamamış lakin çok üzücü bir durum olduğunu hissetmiştim Doğal Atatürk ü filan bildiğim yok Daha okula başlamamıştım Üç buçuk yaşında olmalıyım Bugün bile gözümün önüne getirebiliyorum insanların o derin acılı halini hüznünü
1935 yılında doğan Ahmet Say idealist iki cumhuriyet öğretmeninin çocuğu Babası Fazıl Say matematik annesi Nüzhet Say ideoloji öğretmeni Ahmet Say ın ömrü anneanne büyükbaba abla teyze ve İktisat Fakültesi nde okuyan kuzeninin de yer aldığı geniş bir ailede başlıyor İstanbul da Piyer Loti Caddesinde sobalı bir apartman dairesinde kirayla oturuyorlar fakat konutları altı odalı
Sayların meskenine piyano birinci olarak abla Ülker için alınıyor 1930 lu 1940 lı yıllarda İstanbul da aydın ailelerin çocuklarına piyano dersi aldırmaları yaygın bir eğilim O vakitler piyano dersi verenlerin birçok Yahudi ve Rum kızlardır Ahmet Say ın da yirmili yaşlarda bir Yahudi matmazel piyano öğretmeni olur
KONSERVATUVAR EĞİTİMİ
İstanbul Sultanahmet teki 44 üncü İlkokul da tahsilini sürdüren Ahmet Say bu okulun son üç yılında piyano dersi alır İlkokulu bitirdiğinde parmak marifeti ve nota bilgisi epey gelişmiş kimi tanınmış kesimleri seslendirir hale gelmiştir Çok umutlanmış olan annem ünlü bir piyanist olacağımı hayal ediyor ortaokul yerine bütünüyle profesyonel müzik tahsili görmemi istiyordu Babam buna karşı çıktı İki bilinmeyenli denklem çözemeyen Fisagor un Tales in teoremlerinden Thomas More dan Voltaire den habersiz bir çocuk piyanist olamaz diyordu Onun bu kelamlarını unutmadım Bu defa oğlum torun Fazıl Say şimdi dört yaşındayken piyanist olma yolunu tutunca onun her tarafıyla bilgili olma insan problemlerinin ve toplumsal sorumlulukların şuurunda çağdaş bir sanatçı olarak yetişmesi için gelişme yollarını açık tutmaya çalıştım
İlkokulu bitiren Ahmet Say bir yıl tahsile orta veriyor O yıl 1946 İstanbul Belediye Konservatuarı na kaydolur ve tıpkı süreçte Tahir Nejat Gencan dan Türkçe dersleri alır Gencan ona son vakitlerde yaşadığı olayları ve müşahedelerini yazma ödevleri verir Önemseyerek yazmaya işte bu ödevlerle başladığımı söyleyebilirim Edebiyatta attığım birinci adımlar Gencan ın uygulamalı bu dersleriydi herhalde Sonraki yıl İstanbul Erkek Lisesi nin ortaokul kısmına başlayan AhmetSay haftada üç gün akşamüzeri de konservatuvara giderek eğitimini sürdürüyor
Ahmet Say ın ilkokul üçteyken doğan kardeşi Mehmet in üç yaşındayken hastalanması uzun süren sonuçsuz tedavi uğraşları ve kaybı aile için duygusal ekonomik her bakımdan tam bir yıkım olur Meskendeki birçok pahalı eşyayla birlikte piyano da satılır
GERÇEKLEŞEMEYEN DÜŞLER LİSTESİ
Piyanonun satılması Ahmet Say ın konservatuvar tahsilini sürdürmesini olanaksızlaştırır Şartlar onu konservatuvardan ayırır Çok sevdiği kardeşi Memo için yapmak istediği beste de gerçekleşemeyen düşler listesine eklenir
1954 te İstanbul Erkek Lisesi ni bitiren Say tahsil için Almanya ya masraf ve orada altı yıl kalır Basın yayın tahsili yaptım orada Almanya daki ikinci yılımda Alman Sosyalist Gençlik Birliği nin üyesi oldum Örgüt içi eğitsel çalışmalara katıldım Babam da Spartakistmiş Berlin de okurken Karl Liebknecht ve Rosa Lüksemburg un öncülüğünde kurulan Spartakusbund hareketine katılmış Ben bunu Almanya da değişik bir tesadüfle öğrendim Bu bahis bizim konutta hiç konuşulmamıştı
BATICILIK DEĞİL ÇAĞDAŞLIK
Ailem beni batıcı değil çağdaş bir anlayışla eğitti Daima Muasır medeniyet kaygısı babam Zira batı iki taraflıdır Birincisi emperyalist batı öteki temeli Rönesans ve 18 Yüzyıl Aydınlanması olan batı kültürü batı ideolojisi batı edebiyatı batı müziği vb Batı sözcüğü yerine Avrupa yı da kullanabiliriz Amerika Avrupa kültürünün uzantısıdır Avrupa dan farkı kültür tarafının güdük kalması emperyalist tarafının ise katlanarak gelişmesidir Emperyalist Avrupa ile Avrupa kültürünü birbirinden ayırmadan Avrupa ya bütünüyle bağlanmak oyuna gelmek demektir Avrupa kültürü varlığını daima sürdürmüştür 2 Dünya Savaşı ndan sonra Almanya Fransa ve İngiltere de hümanist bir hareket yükselmiş ideolojide edebiyatta yenilikçi ilerici beşerler çıkmıştır Sartre Malraux Camus BertrandRussell HeinrichBöll GüntherGrass IngeborgBachmann Adorno Horkheimer gibi
BİR DAĞ KÖYÜNDE ÜÇ YIL
Ahmet Say 1960 ta Türkiye ye döndüğünde 25 yaşındadır İstanbul Üniversitesi Gazetecilik Enstitüsü nde asistan olarak işe başlamayı planlar fakat Almanya dan getirdiği gazetecilik tahsili diplomasının denkliği Ulusal Eğitim Bakanlığı tarafından onaylanmaz zira Türkiye de Almanya dakine benzeri bir yüksekokul yoktur Bu sırada 27 Mayıs 1960 İhtilali gerçekleşir Ahmet Say yedek subaylık vazifesini köy öğretmeni olarak yapmaya koşar Köy öğretmenliği ona arayıp da bulamadığı iş imkanını sunar Bu uygulama besbelli ki 27 Mayısçıların aydınlanmacı niteliğinden kaynaklanıyordu Öğretmen yüzü görmemiş yetişkinlerin büyük çoğunluğu okuma yazma bilmeyen köylere öğretmen gönderme imkanı yaratılmıştı Üstelik Doğu ve Güneydoğu Anadolu ya batı bölgesinin gençleri gidecekti Benim bağlı bulunduğum Kadıköy Askerlik Şubesi yedek subay öğretmenlerini Bingöl vilayetine gönderiyordu
DAĞLAR VE KARLAR ÜLKESİ
Bingöl de Vilayet Ulusal Eğitim Müdürü nün Köy Enstitüsü nden yetişmiş Hayrettin Uysal ın olması ayrıyeten Devrim Valisi olarak bilinen Kemalettin Gazezoğlu nun varlığı Ahmet Say a gönlünce çalışma imkanı sağlar Vazife yeri merkeze bağlı bir dağ köyü olan Göriz dir
Say ın edebiyata yazmaya yönelmesinde Göriz in rolü değerlidir Yazmaya Bingöl ün Göriz köyünde öğretmenlik yaparken alıştırmalar yaparak başladım Donanımlıydım çabucak bütün klasikleri okumuştum Almanya da altı yılım boşa geçmedi Almanya ya gittiğimde aslında Alman akranlarımdan her açıdan çok daha uygundum Onların yanında kendimi profesör üzere hissederdim
ORHAN KEMAL İN ÖĞÜDÜ
Üç yıl Göriz de çalıştıktan sonra halk eğitim uzmanı olarak Erzincan a gittim İçimden gelen derin bir istekle Bingöllüleri yazmak istiyordum fakat nasıl yazayım diye kıvranıyorum İşte o vakit Orhan Kemal in öğüdü bana yol gösterdi Şevki Akşit Ağabeyim beni İstanbul da Yerebatan daki bir kahvede Orhan Kemal le tanıştırdı Ona iki saat Bingöl ü anlattım ilgiyle dinledi Bana anlattığın üzere yaz dedi düpedüz yaz Sakın edebiyat yapmaya kalkışma Süslemeler yapmak için kendini zorlama
Göriz köyündeki yaşlı ve bilge bir insan olan Mehmet Şerif Efendi düşlerime giriyor düşlerimde bana Bizi anlat bizi anlat diyordu Bingöl insanını anlatan kıssalar yazmaya başladım ve üç öyküm ödül aldı
TARAF MECMUASI VE DOĞAN AVCIOĞLU
Ahmet Say Ankara ya yerleştikten bir mühlet sonra o yılların tesirli bir siyasi mecmuası olan Taraf de 1961 67 yazılar muharrir ve mecmuanın sahibi Doğan Avcıoğlu yla tanışır Taraf toplumun siyasal seviyesini bir kaldıraç üzere yükseltiyordu Mecmuanın yarattığı coşkunun kaynağı işte buradaydı Doğan Avcıoğlu nun iki değerli niteliği vardı Lider tip denen bir karakteri temsil ederdi ayrıyeten son derece başarılı bir örgütçüydü Onun tutkusu sosyalizmin ışığında Türkiye ye has şartları göz önünde bulundurarak ileri bir toplum tertibi kurmaktı İşte bu tutku 1969 da haftalık İhtilal gazetesinin yayınlanmasını getirdi Bu gazetenin de aydınlar gençler üzerinde kıymetli bir tesiri oldu
TÜRK SOLU VE TÜRKİYE YAZILARI
Köy öğretmenliği halk eğitim uzmanlığı müzik müellifliği müelliflik gazetecilik Ahmet Say bütün bu işleri benimseyerek severek yaptığını hepsinde keyifli olduğunu söylüyor ve ekliyor Dergicilikte benim iki çocuğum oldu Haftalık siyasal bir mecmua olan Türk Solu 1967 70 ve aylık edebiyat mecmuası Türkiye Yazıları 1977 83 Bir tabiat kuralı olarak insan çocuğu için nasıl her şeyini vermeyi göze alırsa ben de bu yayınlar için varımı yoğumu ortaya koydum Varım yoğum ise şunlardı Kararlılık muvaffakiyet hırsı günde 14 saat çalışmamı sağlayan bir güç gençlik ve sağlık
TAM BAĞIMSIZ SAHİDEN DEMOKRATİK TÜRKİYE
“Türk Solu nda bütün mutfak işleri benim üzerimdeydi Teknik işlerin tamamını üstlenmiştim Bu işlerden anlayan benden öteki pek kimse yoktu ortamızda Çok yoruluyordum zira haftalık süreç çok süratle geçer Teknik işleri yetiştirmek için çok kısa bir periyottur Dur bir soluk alayım demeye vaktim olmuyordu
Mecmua dinamik bir siyasal tabanı temsil ediyordu Devrimci gençler de mecmuanın çevresindeydiler Denizler Becerikliler Doğu Perinçek ve arkadaşları
Bir gün Perinçek Ahmet Say bir gazete çıkaralım istiyorum rotatifte basalım dedi Böylelikle Personel Köylü gazetesinin yayın çalışmasına ben de katıldım Değişik bir gazeteydi bazen 3 günde bir bazen 13 günde bir çıkardı Sayfa sayısı azdı lakin elli bin basılan bu gazetenin maliyeti düşüktü Fabrika kapılarında kimi gecekondu mahallelerinde elden satılan gazetenin yalnızca maliyeti karşılamak hedefiyle fiyatı düşük tutulmuştu Yansıttığımız sıkıntıların yaşandığı köylere ise çok sayıda gazeteyi parasız gönderiyorduk Personel Köylü gazetesinde çalışanlara köylülere ait meseleleri fotoğraf ve çizimlerle desteklenmiş hareketli sayfalarla veriyorduk Gülmecenin de yeri vardı
Antiemperyalist ve anti feodal bir devrimci cephe kuruluşunun başlangıç aşamasındaydık Türk Solu nun yayını yoluyla bu devrimci cepheyi yaygınlaştıracak kökleştirecektik Stratejiyi belirleyen ana sloganımız Tam bağımsız sahiden demokratik Türkiye idi
HAPİSLİK VE KOCAKURT ROMANI
Ahmet Say 12 Mart darbe periyodunda çeşitli davalardan Mamak Yıldırım Bölge Ulucanlar ve İstanbul Davutpaşa Kışlası nda toplam 17 ay mahpus yatıyor Hapisliğin faydaları da vardır Nasıl mı Say ödüllü romanının kahramanıyla 160 kişilik hapishane koğuşunda arkadaş oluyor Koğuşta herkesin Kocakurt diye seslendiği mahkûmlardan biri ünlü bir dolandırıcıydı Kocakurt argoya yakın esprili üslubuyla bana o denli farklı dolandırıcılık kıssaları anlatmıştı ki kendisi şuurunda olmasa da bu öyküler çarpıcı bir toplum eleştirisi taşıyordu Say tahliye edilince daha sonra yazacağı Kocakurt romanına ait sayfalarca notu cezaevi vazifelileri el koymasın diye sırtına plasterle yapıştırılmış olarak çıkarıyor
Milliyet gazetesi 1975 te bir roman müsabakası açıyor Say ın romanı Kocakurt bu müsabakada mansiyon alıyor Mansiyon alan eser Milliyet Yayınları tarafından basılıyor ve müellifine da telif fiyatı ödeniyordu Verilen telif fiyatı 1975 yılı için hiç de üzücü bir para değildi Onunla Fazıl ın piyanosunu yeniledim
Cemal Süreya romanı çok beğeniyor Ahmet Say argoyu da çok hoş kullanıyor O denli 20 30 sözcüğün içine sıkışıp kalmıyor şiirsel bir tansiyon içeriğe uygun bir anlatım kıvamı tutturuyor Bu niteliğiyle Kocakurt u bir solukta okuyup bitiriveriyorsunuz Üstelik Ahmet Say ın romanının gerisinde Türkiye ye mahsus bir tarihî şema da var Ahmet Say bir yerde bir Brecht esprisiyle yaklaşıyor insanlara Kocakurt un serüveniyle Türkiye nin son çeyrek yüzyılda uğradığı tarihi değişmeler ortasında bağlar kuruyor
DUYDUĞUM GURUR HER ŞEYİN ÜSTÜNDE
Fazıl ı konser için Ankara ya geldiğinde görüyorum Ben de İstanbul a gittiğimde alışılmış ki onda kalırım Fazıl la baba oğul bağlantılarımız daima harika olmuştur O sağlam bir hümanist ve ilerici bir dünya görüşüne sahip 1995 yılından başlayarak beş kıtada binlerce konser veren Fazıl hakkında yurtdışında on binlerce övgü dolu yazı yazıldı Oğlum dünyadaki yerini dişiyle tırnağıyla kazandı Bir Anadolu çocuğu olarak insanlığın müzikal sesini yükseltme uğraşını bütün gücüyle yorulma bilmeden sürdürüyor Duyduğum sevinç ve gurur her şeyin üstünde Şurası bilinmeli ki çocukta yetenek olmadıkça benim üzere milyon tane baba bir ortaya gelse bir Fazıl çıkaramaz
Ahmet Say kendi tabiriyle bulduğu her işin üstüne yürüyen bir insan hiç vazgeçmiyor Dirençli çalışkan vicdanlı bir aydın Say ın ömrü bize birçok dersin yanı sıra hiçbir emeğin hiçbir uğraşın boşa gitmediğini kanıtlıyor O annesinin hayal ettiği üzere ünlü bir piyanist olmamış Ama kazandığı birikim hem oğlunun eğitiminde hem müzik müellifi olarak ona çok şey katmış Onun bana anlattığı kanılarından ve acı tatlı anılarından bir kısmını bu yazıda kaleme aldım Başkaları tahminen bir öbür sefere
Ahmet Say ı müzik siyaset edebiyat eğitim alanında yaptığı hizmetler ve yetiştirdiği pahalı sanatçıFazıl Say için hürmet ve minnetle anıyorum
Feyziye Özberk