Neden kriz olabilir izah etmek gerekir. İsrail 1967 yılında Batı Şeria’yi işgal etti fakat Kudüs dışındaki toprakları ilhak etmedi.
Bir yorumcu ise “İlhak etmeden ilhak ettik” dedi.
Fakat bu bölgelerdeki tüzel durumu düzenleyen ve o bölgede yaşayanların hukukî durumlarını belirleyen bir hukuk sistemi geliştirdi ve bu hukuk sistemine nazaran O bölgelerdeki vatandaşlar motamot İsrail hukuk sistemi çerçevesinde ömürlerini sürdürebilecekleri yasalaştırıldı.
Lakin bu hukuk sistemi yalnızca 5 sene için geçerliydi. İsrail hükümetleri Bu hukuk sistemini her 5 sene de bir otomatik olarak bir 5 sene için daha onayladı ve durum bu formu ile devam etti.
Ta ki İsrail hükümetine RAAM girinceye kadar. RAAM Mansur Abbas idaresindeki İslami parti. Ve bu hukuk sisteminin bir 5 sene daha devam edebilmesinin son oylama tarihi olan haziran ayı sonunda onaylanmaması halinde BATI Şeria’da yaşamakta olan vatandaşlar Tüzel açıdan boşa düşeceklerdir.
İsterseniz boşa düşmek ne demektir izah edeyim.
İşgal edilmiş bölge ilhak edilip te burası İsrail toprağıdır denmediğinden bu durum hasıl oldu. Bu karar alınsaydı İsrail kanunlarının tamamı bu bölgelerde yaşayanların tamamına uygulanabilir olacaktı..
Lakin bu yapılmadığı için bu bölgelerde yaşayan gerek İsrailli yerleşimciler gerekse Eski Ürdün vatandaşları yeni ismi ile Filistinliler bölgede geçerli olan askeri mahkemelerce yargılanabilecekler ve sivil bahislerde ise Ürdün maddelerine nazaran hayatlarını organize etmeleri gerekecektir.
Bu bilhassa İsrailliler ve şimdi İsrailli olmamış yeni göçmenler açısından İsrail işsizlik sigortası ve Ulusal Sigorta kapsamında olmayacakları manasına gelmektedir. Yahut en kolay halde araç kullanmak için gereken ehliyeti İsrail makamlarından alamayacaktır. Ticari ve sivil yasalar ise İsrail maddelerine nazaran olmayıp Askeri mahkeme kuralları ile Ürdün Hukuk sisteminin dişlileri ortasında ezileceklerdir. Kuşkusuz bu tüzel karmaşa İsrail’in siyasi ve diplomatik pozisyonunu ve ilhak edilmemiş olan Batı Şeria konusundaki tavrını bugünkünden de daha fazla düşünceye sokabilecektir.
Kaçırmadan bu soruyu sorabiliriz. Güzel de neden İsrail bu bölgeyi ilhak etmedi?
Etmedi zira o bölgede yaşayan 2 milyon Ürdün kökenli Filistinlileri, İsrail vatandaşı yapmak istemedi. Ve birtakım fikirlere nazaran bunları hudut dışı edip Suriye’ye yahut Ürdüne gönderme muhtemelliğine asla sıcak bakmadığı. Bu prosedürlere prestij etmediği için bu bölge konusunu 55 yıldır muallakta bırakmış ve Filistinlilerin bir devlet kurması halinde barış yapılabilir umudu ile bir kısmını da bu yeni ‘devlete’ verebilmek için bu hali ile bıraktı. Yasal düzenlemeyi de 5 senede bir yenilenen hukuk sistemi ile çözmüş oldu.
Sağ, sol, dindar yahut dinsiz bütün İsrailli hükümetler yahut koalisyonlar bu maddeyi otomatik olarak 5’er yıl orta ile yenilediler. Koalisyon da bu maddeyi yenileyebilecek kâfi sayı olmadığı takdirde ki RAAM bu maddeyi yenilememe taraftarı üzere görünüyor, alternatif onaylayabilecek oylar ise Muhalefetin elinde bulunmaktadır.
İşte olayın aslı da burada. Likud partisi ve Natanyahu muhalefeti eline geçirdiği bu fırsatı da sonuna kadar kullanmakta kararlı görünüyor.
YENİ UMUT PARTİSİ BAŞKANI GİDEO SAAR
Yani Ulusal açıdan hayli değerli olan bu kararı verebilmek için Bu yasanın yenilenmesinin değerini izah eden YENİ UMUT partisi önderi GİDEON SAAR (Eski Likud partisi Milletvekili) Likud partisince eski yeni teklifler ile gel birlikte bir yeni koalisyon kurup bu maddeyi yenileyelim derken Gideon Saar’ın niyetinin eski partisine dönmemek olduğunu açıkça muhakkak etmektedir.
Hal bu türlü olunca ve bu yasa yenilenmezse, Batı Şeria (Yehuda ve Shomron) Yehudiya ve Sammiriye de yaşayan halk ile sistem bir hukuk boşluğuna düşebilecektir. İsrailli Arap milletvekilleri de İsrail’in böylesi bir karmaşa içinde olmasını kar ve çıkar olarak telakki etmekteler ve bu yol ile İsrail’in Batı Şeria’dan çıkmak zorunda bırakılacağı hesabı içindedirler.
Bu mümkün kriz muhalefetin dayanağı ile bir anda çözülebileceği üzere, çözülmemesi halinde ise hükümetin düşmesi ve de kurulacak yani bir hükümetin bu maddeyi yenileyebileceği alternatiflerinin de mevcut olduğunu herkesin kabullenmesi gerekir. Yani İsrail siyaseti açısından ‘Dünya’nın sonu’ değildir.
Koalisyon ortakları ise mevcut makamlarını kaybetmemek ismine RAAM’a bir kadro teklifler sunacak ve muhtemelen ödünler de verebileceklerdir. Lakin bu ay sonu prestiji ile muhtemel bir kriz ihtimali hala mevcuttur.
İsrail krizlere alışık olup kriz çözme konusunda da epey tecrübelidir. Bayağı da heyecanlı oluyor galiba.
Rafael Sadi