Türkiye’de “şeker fabrikaları” ve “şeker ithalatı” tartışması devam ediyor. Saadet Partisi Konya Milletvekili Abdulkadir Karaduman, iktidarın 20 yılın akabinde birinci defa yapacağı 400 bin ton şeker ithalatını TBMM gündemine taşıdı.
Sözcü Gazetesi müellifi Aytunç Erkin ise bugünkü köşesinde şeker fabrikalarının özelleştirme süreci ve sonrasında yaşanan sorunlara değinerek mevzuya dair tahlil tekliflerini sıraladı.
“İTHALATIMIZ ARTIYOR”
Ulusal Gazete’nin haberine nazaran Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişci’nin yanıtlaması istemiyle TBMM Başkanlığına soru önergesi veren Saadet Partisi Konya Milletvekili Abdulkadir Karaduman, Türkiye’nin birçok tarım eserini üreterek kendi gereksinimini karşıladığını hatırlatarak, “Ancak son birkaç on yılda uygulanan ithalata dayalı tarım siyasetleri ülkemizin bu durumunu değiştirmiştir. 2021 yılı tarım ithalatımız bir evvelki yıla nazaran yüzde 22,17 artarak 17 milyar 180 milyon dolara çıkmıştır” sözlerini kullandı.
“SEKTÖRÜN DENETİMİ KAMUNUN ELİNDEN ÇIKTI”
Cumhurbaşkanlığı kararıyla yayımlanan şeker ithalat kararına değinen Karaduman, “Türkiye’nin yıllık şeker muhtaçlığının 2 milyon 700 bin ton olarak belirtilmektedir. Türkiye bu gereksiniminin tamamını yerli üretim ile karşılayabilmekteydi. 2020-2021 devrinde 22 milyon 291 bin 912 ton şeker pancarı işleyerek 3 milyon 69 bin 306 ton şeker üretmiştir. Ülkemizin muhtaçlıkları ve salgın sürecinde yaşanan besin arzındaki sıkıntılar göz önünde bulundurulduğunda bu üretimin aşikâr oranda artması beklenirken 2021-2022 periyodunda işlenen şeker pancarı 17 milyon 423 bin 766 tona, üretilen şeker ise 2 milyon 519 bin 549 tona düşmüştür. Türk Şeker’e ilişkin fabrikalarda üretim artmışken özelleştirilen fabrikalarda bu durum olmamıştır. Fabrikaların özelleştirilmesiyle dalın denetimi kamunun elinden çıkmıştır. Kamu fabrikalarında şeker almak için uzun müddetler beklenmekte, özel fabrikalarda ise piyasaya satış olmadığı üzere fiyatlar da yüzde 30 oranında yüksektir” değerlendirmesinde bulundu.
BAKAN’A GÜÇ SORU
Abdulkadir Karaduman, Tarım Bakanı Vahit Kirişci’ye şu soruları yöneltti: “Ülkemizde şeker pancarı ekimi yapılan alan ne kadardır? Ekim yapan çiftçi sayısı kaçtır? Türk Şeker’e nazaran yıllık gereksinimimiz 2,7 milyon ton olarak belirtilmişken 2021-2022 periyodu üretim planlaması neden buna yönelik yapılmamıştır? Bir evvelki periyoda nazaran yaşanan yüzde 20’lik üretim düşüşünün sebebi nedir? Türkiye’nin emniyet stoku da dâhil 600 bin ton şekeri kaldığı belirtilmektedir. Ülkemizde şeker gereksinimindeki bu artışın sebebi nedir? Özelleştirilen fabrikaların malları piyasaya vermeyip toptancılara sattığı ve stokçuluk yapıldığı belirtilmektedir. Buna yönelik önlem ve uygulamalarınız nelerdir? 2001/2002 periyodundan bugüne kadar geçen müddette yapılan ithalat ne kadardır? Bu ithalatın ne kadarı iç gereksinimi karşılamak için, ne kadarı ihracat hedefli yapılmıştır? Son 5 yılda üretimin ve randımanın artırılmasına yönelik çalışmalarınız nelerdir? Sonuçları nedir? Yapılan özelleştirmelerden sonra şeker fiyatlarında fahiş artışlar olmuş, piyasada şeker kasveti yaşanmış ve esnaf ve tüketiciler mağdur olmuştur. Şeker fabrikalarının kamulaştırılmasına yönelik bir çalışmanız var mıdır?”
“KURUMLAR İÇİ BOŞALTILARAK ÖZELLEŞTİRMEYE HAZIRLANIYOR”
Sözcü Gazetesi müellifi Aytunç Erkin’in “Kılıçdaroğlu çayı şekersiz içiyor” başlıklı bugünkü köşe yazısı şöyle:
“O gün yalnızca 50 kişi Meclis önündeydi.
Elinde megafonla konuşan Ziraat Mühendisleri Odası Lideri Gökhan Günaydın herkesi uyarıyordu! Tohumun, bir ülkenin tarım dalı için stratejik ehemmiyete sahip olduğunu belirtiyor, tohum üretim ve dağıtımını çokuluslu şirketlerin inhisarına bırakan ülkelerin, ‘’bağımsız bir tarım dalından kelam etmelerinin mümkün olmadığını” kaydediyordu.
Günaydın o gün şu çarpıcı vurguyu da yapmıştı:
“… Ziraî Araştırma Genel Müdürlüğü (TAGEM) ve Ziraî İşletmeler Genel Müdürlüğü’ne (TİGEM) yıllardır kaynak aktarılmadı. Zira kurumlar içi boşaltılarak özelleştirmeye hazırlanıyor.”
Bu açıklamadan 29 gün sonra…
Kemal Kılıçdaroğlu
31 Ekim 2006… Bugün “üretim ekonomisini” savunan iktidar partisi 5553 Sayılı “Tohumculuk Kanunu”nu çıkardı.
Yani… Bu yasaya karşı çıkanlar dedi ki: “… Yeni tohumculuk yasası, çok uluslu firmalara Türk tohumculuğunu teslim etmek manasına geliyor.”
Yani… Çiftçiye, “Tohumu şirketlerden alacaksın” denildi!
Dün CHP önderi Kemal Kılıçdaroğlu’nun küme konuşmasını dinlerken aklıma o gün yapılan basın toplantısı geldi. Neden mi? Zira, Kılıçdaroğlu toplumun önüne bir sorun ve bir reçete koydu.
16’NCI HUSUSA BAKIN
Kılıçdaroğlu dedi ki:
“… Satmanın dışında ne yaptılar? Biz her fabrika bir kaledir diyoruz. Her fabrika bir istihdamdır diyoruz. Şeker fabrikalarını sattılar ve 24 yıl sonra yurt dışından şeker ithal etmek zorunda kaldı. Saman, et, buğday ithal ediyordu en sonunda şeker de ithal etmek durumuna geldi. Yalnızca nisan ayında bir aylık faiz 19 milyar lira. 10 şeker fabrikasını 11 milyar liraya satıyorsun lakin bir ayda 19 milyar lira faiz ödüyorsun. Bu mu devlet idaresi, ahlak, fazilet? Üreticiye dayanak vermediler, gübre fiyatları, ilaç fiyatları bunların hepsi arttı. Sonunda fabrikaları sattılar, dışarıya gidiyoruz, el avuç açıyoruz, şeker istiyoruz.”
İşte sorun tam da bu! Kendi kendine yeten ülkeden ithalatçı ülke pozisyonuna gelmek.
Hatırlayın…
17 Şubat- 4 Mart 1923 tarihleri ortasında İzmir’de düzenlenen İktisat Kongresi’nde alınan kararların 16. Maddesi’ne bakalım:
“Memleketimizde pancar yetiştirilerek, şeker fabrikaları tesis ve ziraatta münavebe yolunun tevsii ve bu suretle hayvanatımızın ve hububatımızın ıslah ve çoğaltılması…”
Ve… Uşak, Alpullu daha sonra da Eskişehir ve Turhal’da şeker fabrikaları kuruldu. Artık Mustafa Kemal Atatürk devriyle ilgili yapılan çalışmalara bakalım.
Tarımın lokomotifi ve program!
Bu mevzuda önemli çalışmaları olan Prof. Mehmet Karayaman, “Atatürk Devrinde Şeker Sanayi ve İzlenen Politikalar” başlıklı 44 sayfalık çalışmasının sonuç kısmında şu tespitleri yaptı:
“… Osmanlı Devleti devrinde tamamı ithal edilen, kıymetli ve lüks bir tüketim unsuru olan şeker, Cumhuriyet devrinde izlenen siyasetler sayesinde büyük oranda ülke içinde üretilen ve yaygın bir halde tüketilen bir besin unsuru haline gelmiştir.
“… Türkiye bir yandan şeker fabrikalarının kurulmasını teşvik ederken öteki yandan şeker üretiminde, tercihini şeker pancarından yana kullanmıştır.
“… Türkiye’nin maliyeti daha ucuz olan şeker kamışı yerine şeker pancarına yönelmesi ve şeker pancarı ekimini yaygınlaştırması toplumsal devlet anlayışının bir eseri olup devlet, şeker pancarı tarımı sayesinde toplumun daha geniş bir kısmının üretim faaliyetlerine katılmasını amaçlamıştır.
“… Tarımda makineleşme ile gübre ve kimyevi ilaç kullanımının yaygınlaşması, daha fazla kişinin istihdam edilmesi, elde edilen küspe ile hayvan yetiştiriciliğinin teşviki, nakliye, taş ve kireç ocağı işletmeciliği üzere ekonomik faaliyetlere sağladığı ivme sayesinde şeker sanayisi, tarıma dayalı endüstriyel kalkınmanın lokomotifi olmuştur.
“… Hükümet, şeker üretimini yalnızca özel dala bırakılamayacak kadar değerli bir stratejik eser olarak görmüş ve 1930’lu yıllardan itibaren şeker fabrikaları ve şeker ithalatı üzerinde, aktif bir devlet denetimi sağlamıştır.
“… Atılan adımlar ve yerinde yapılan müdahaleler sayesinde şeker endüstrinin istikrarlı bir biçimde gelişmesi sağlanmıştır. Türkiye, II. Dünya Savaşı sırasında gereksinimi olan şekerin büyük bir kısmını kendi imkanları ile sağlayabilen birkaç ülkeden biri haline gelmiştir.
SONUÇ: Şekersiz çay için lakin şeker üretmekten vazgeçmeyin! Bugün ekonomik program arayanların uzaklara gitmesine gerek yok. Tahlil yolu 1923-1938 arasında!”