Sevgili dostlar…
Son günlerde Atatürk Havalimanı ilgili haberlerle ortalık toz duman. Burası benim ömrümün büyük çoğunluğunu yaşadığım yer. Doğal olarak yaşananlardan en çok üzülenlerden birisi de benim.
Fakat aşağıda okuyacağınız gerçekleri de bilmemiz gerekir. Bu yazıyı, şu anda kırılan pistlerin başına yapılan hastane inşaatının temelinin atıldığı gün yazmıştım. Kendi toplumsal sayfamda yazdığım bu yazıyı okuyanlar olayları o devirde yaşayan arkadaşlardan öteye geçmedi. Çok hoş ve bilgi veren tenkitler aldım. Tekrar yayınlamaya karar verdim. Biraz daha teknik ek bilgiler koydum.
En sonda söyleyeceğimi, en başta yazayım. Biraz uzun olan bir yazı olduğu için okumayı pek sevmeyen arkadaşlar hiç olmazsa bari, “Vay anasını demek böyleymiş” diyebilsinler.
Evet işte sonuç;
Keşke Atatürk Havalimanı’na hiç dokunulmasaydı. Fakat karar vericiler bir sefer karar vermişlerdi. Olay aslında 1997’den beri mühlet geliyordu. Şu anda kırılmasına başlanan iki uzun pist İstanbul Havalimanı açıldıktan sonra çöp olmuştu. Nedeni aşağıda…
Lakin Ataköy- Florya istikametindeki bizim ‘Güneyli Pist’ dediğimiz eski ismi 06-24 olan kısa pistin bırakın yıkılması, tersine gözümüz üzere bakılması gerekir. Hatta 2400 metre olan uzunluğunun bile en az 3000 metreye çıkartılması gerekir. Tabi o pist orada kalınca da oraya çok şık ve butik bir terminal yapılabilir. Bu pist şiddetli fırtınaların yaşandığı günlerde İstanbul’un tek kurtarıcısıdır.
Fakat geriye kalan çok büyük arazinin de açıklandığı üzere kıymetlendirilmesi zaruridir. Etrafına yapılacak rant binaları olursa işte o vakit Atatürk Havalimanı büsbütün katledilmiş olur. Kısa pist de işe yaramaz, “VeleddalinAmin” der çıkarız.
İşte o yazım.
TV’lere çıkan uzman arkadaşlar, Havalimanları konusunda milyonlara hitap ettiğiniz ekranlardan yaptığınız açıklamalardaki bilgi kirliliği beni bu yazıyı yazmaya mecburî kıldı.
Ben kim miyim?
Atatürk Havalimanı’nda tam 40 yıl(1978-2018) Hürriyet Gazetesinin Muhabiri olarak misyon yaptım. Aşağıda yazdığım olayların teğe bir şahidiyim.
Başlıkta da yazdım. Evet, Atatürk Havalimanı’nın bence infazı 1997 yılında yapıldı. Ne olduğunu aşağıda yazacağım.
Belgeseli bile yapılan o taşınmadan sonra Atatürk Havalimanı aklımızdan hiç çıkmadı. Büyük bir hasretle her an andık. Eski dostları daima özledik. Ancak bir gerçek vardı. Atatürk Havalimanı artık yoktu. Yalnızca ismi Çorlu’da yaşıyordu.
Hatırlarsınız hastane inşaatı evvel tel örgülerin dışında başladı, sonra da yanlış oldu diyerek temel atımı içeriye taşındı. Fakat atılan temel eski ismi, yani eksen kaymadan evvelki ismi 18-36 olan iki uzun paralel pistin çabucak yanına yapılıyordu. İki gün sonra her iki paralel pistin baş kısmı da kırıldı.
İşte o vakit tenkit bombardımanı başladı. “Yazık günah değil mi, orada hazır bir bina var, otel var, pistler var, oraları hastaneye dönüştürseydiniz ya” halinde.
Bu tenkitlere katılırsınız katılmazsınız. O beni ilgilendirmez. Beni ilgilendiren, bu tenkitleri yapan şükela ve vükela gurubuna dahil olanlar pek ala 1997 yılında neredeydiniz.
Evet neredeydiniz. Ben oradaydım. Haberini yaptım fakat tek sütun da eridi gitti.
Haberin ana fikri kısaca şöyle; temeli atılan bu pist, paralel olarak yapıldığı piste çok yakın ve yalnızca yedek pist Dokümanları ve gerçekleri aşağıda. Olayın özetle kıssası tam da şöyle:
EROL SİMAVİ’NİN TARLASI
Evet dostlar yazı biraz uzun olacak dedim. Zira bu işin tam göbeğinde biraz da ben varım.
Doksanlı yılların başı. Hürriyet Gazetesi Cağaloğlu’ndan taşınma etabında. Yeni binasını yapacak yer arıyor.
Bir gün Kurum Müdürü Erkan Göksel beni çağırdı ve motamot şöyle söyledi:
” Faikciğim, şekerim( Erkan Beyefendi şekerim sözünü çok sever) Florya tarafında çiçekçilerin yanında bir tarla varmış. Tarlanın sahibi Erol Beyefendisi aramış ve yerini satmak istiyormuş. Senden ricam bu tarlanın durumunu inceleyebilir misin? Çünkü havalimanın çabucak yanında bir sorun olabilir.”
Ben bu tarlayı çok âlâ biliyordum. Çünkü birtakım yıllarda burada yetişen buğday başaklarını çekerek, “Bu yıl Trakya’da mahsul bol” esprisinden haberler yapardım. Bildiğim bir yerdi. DHMİ’de bir yetkilisi olan çok samimi bir arkadaşım vardı. Onun odasına gittim ve olayı anlattım. Kendisi bana kapıyı kapatmamı söyleyerek raftan rulo halinde büyük harita çıkardı. Masanın üzerine serdi. Büyük bir haritaydı.
Haritanın üstünde, “NATO NEZDİNDE ATATÜRK HAVALİMANI’NIN BÜYÜME PLANI” yazıyordu. Altında ise ıslak imzalar ve Genel Kurmayın, DHMİ’nin mühürleri vardı. Yani resmi bir haritaydı. Baktım batı bölgesinde inanın Beyti Et Lokantasına kadar istimlak alanıydı. Arkadaştan fotoğrafını çekme müsaadesi istedim. Şiddetle karşı çıktı ve bana ” Beni yakmak mı istiyorsun” diyerek haritayı topladı. Ben göreceğimi görmüştüm. Atatürk Havalimanı batı istikametine gerçek büyüyecek yeni pist de oraya yapılacaktı.
Bunu Erkan Beyefendiye ilettim ve Merhum Erol Bey’de bu alımdan vaz geçerek Güneşli’deki arsayı aldı. Yeni binayı da oraya yaptı.
Bu benim sivil bir vatandaş olarak gördüklerimdi. Pekala resmi makamlar 1997 yılında yeni pistin temelini atarlarken bu haritayı görmediler mi? Bal üzere gördüler de, işlerine gelmedi.
GELELİM GERÇEKLERE
O vakitler kodu 18-36, şimdilerde eksen kayması nedeniyle 17-35 olan pistin batısına paralel olarak yeni pistin temeli 1997 yılında atıldı. Fakat memleketler arası standartlara nazaran iki pistin birebir anda kullanılabilmesi için orta aranın en az 760 metre olması gerekiyor. Bu temeli atılan pist ise yalnızca 210 metre aralıkta. Hiç kimse ne oluyor ne bitiyor demedi. Kimsenin gıkı çıkmadı. Pekala ben bunu nasıl anladım?
Bir gün odamda otururken sevdiğim Kaptan Pilot arkadaşlarımdan Deniz Sarışık uçuş sonrası bir çay içmek için yanıma geldi. Kendisi ile Kıbrıs’tan bu yana arkadaştım. O devirde Pilot Yüzbaşı olup Ercan Havalimanı’nın Komutanlığını yapıyordu. 2018’de merhum oldu. THY’deydi. Kaptan arkadaşım daha yerine oturmadan, “Ohh bu türlü burada rahat ve keyifle otur bakalım. Dışarı da cinayet işleniyor” dedi. Ne olduğunu anlamadım. Oturup anlatmaya başladı.
“Bak Faik yeni pist inşaatı başladı. Onun bir kandırmaca olduğunu görmüyor musun? O pist orada yalnızca stepne. Memleketler arası standartlar da ki açıklık yok. Yani bizim tabirimizle kanat açıklığı yok. Yani kelamın doğrusu bu iki piste tıpkı anda iki uçak inip kalkamaz”
Ben şaşkın bir vaziyette Pilot arkadaşı dinlerken o çayını içmeye devam etti ve “ Haydi bakalım artık senin gazeteciliğini göreceğiz” diyerek kelamını tamamladı.
Evet yaptığım araştırmada göz nazaran göre cinayet işleniyordu. Bu kadar yakına yapılan pist yalnızca bizim amiyane tabirimizle stepne pistti.
DHMİ yetkilileri bile şunları söylüyordu:
“Bu pist, bakım, tamirat, tamir, lastik izi temizleme, karla çaba, aydınlatma, İLS bakımı, boyama üzere durumlarda, ayrıyeten, kaza kırım, uçak kaçırma üzere nedenler düşünülerek yapıldı.”
Yani gaye zevahiri kurtarmak, geleceği düşünen yoktu.
MAHKEME SAFHALARI
Pistin inşaatı 2001’de bitti. Lakin açılamadı. Nedeni de inşaatı yapan şirket bölgedeki özel havayolu hangarlarının oradan taşınmasını istiyordu.
Hangar sahipleri ise, dikkat edin zira onlar işin farkındaydı, aksını tez ederek pistin memleketler arası standartlarına uygun olmadığını ileri sürdüler ve Bakırköy 2. Sulh Hukuk Mahkemesinde bir dava açıldı. Mahkemeye gönderilen 10 Temmuz 2001 tarihli uzman raporu ise motamot şöyleydi:
” İnşaatı devam eden pist, 18-36 pistine 210 metre aralıkta olduğu için bu haliyle Memleketler arası Sivil Havacılık Konvansiyonu’na (Annex) 3.1.11 hususundaki Bağımsız Paralel Kalkışlar ve Paralel Operasyonlar için öngörülen 760 metre uzaklık kuralını taşımadığı kanaatine varılmıştır.”
Temelinin atılışının ortasından tam altı yıl geçtikten sonra açılışı 2003’de yapıldı. Pek tantanalı olmadı. Açılışı devrin DHMİ İstanbul Atatürk Havalimanı Başmüdürü Sevgili Kemal Ünlü yaptı. Biz gazetecileri piste götürdü ve kısa bir konuşma yaparak kelamlarını şöyle bitirdi:
” Bu pist hiç değilse yaşlanan, bakım gereksinimi artan pistimize yedek güç olacaktır.” Kemal Beyefendi bile bunları söylerken buruktu. Yukardan gelen buyruk demiri kesmişti.
O vaktin parasıyla 15 Trilyon liraya mal olan bu pistin üretimi periyodunda ihaleyi yapan (yıl 1997) DHMİ Genel Müdürü Ankara’da 1. Ağır Cezada yargılandı. O vakit hangi iktidar vardı? Valla tam hatırlayamıyorum. Çünkü çok karışık bir yıldı. Hükümet bir kaç sefer değişmişti. Koalisyon hükümetleri hakimdi. Artık kimse günahı boynuna. Onlar kendilerini bilir.
Burada müteahhit firmaya söylenecek tek kelam tahminen maliyet olabilir lakin yer konusunda, oraya yap demişlerdir, o da yapmıştır. Tüm bunlarda günahın vebali o ihalelere imzası bulunanlardır.
Kör kör parmağım gözüne, bile bile bu infazı yapmışlardır.
PEKALA NEDEN KULLANILMADI
Ben size uzun olacak demiştim. Artık gelelim bu pistler İstanbul Havalimanı açıldıktan sonra niye kullanılmadı? Yalnızca Ataköy istikametindeki 05- 25 pisti kullanılıyor.
Bunun da münasebeti DHMİ tarafından yayınlanan soldaki kroki gösteriyor.
DHMİ’nin o devirdeki Genel Müdürü Sayın Hüseyin Keskin yaygınlaşan bir ekip telaffuzlar üzerine üstteki kroki ve imgelerle şu açıklamayı yaptı:
” Misyonunu İstanbul Havalimanına devreden Atatürk Havalimanı’nda pandemi ile gayrette büyük kıymet taşıyan sahra hastanesi inşaatı çalışmaları büyük bir süratle devam ediyor.
Genel Havacılık ve Kargo operasyonlar 05-23 pistinden devam ediyor. (Bakın burasın çok dikkatli okuyun) İstanbul Havalimanı’ndaki pistlerle tıpkı doğrultuda olduğu için (bakınız krokiye) taşınma sonrası kullanılmayan pistler şu anda park alanı olarak kullanılıyor.”
Yani neymiş dostlar yeni pistlerle eski pistler birebir doğrultuda. Hatta son yaklaşmaları hala Atatürk Havalimanı’nda. İstanbul Havalimanı açık olduğu sürece bu pistler uçak iniş kalkışına kullanılamaz. Yalnızca şu anda Corona nedeniyle yerde olan THY uçaklarına park etme hizmeti veriyor.
Eeee öyleyse bu pistlerin baş tarafını kırsan ne olur kırmasan ne olur.
Sonuç de Atatürk Havalimanı’na birinci infaz 1997de yapıldı. Kapanışı ise 7 Nisan 2019’da.
ATATÜRK HAVALİMANI’NDAKİ PİSTİ KAPATMAYIN
Artık hastane, büyük park, fuar alanı, Millet Parkı, artık neyse. Fakat kısa pist açık.
Berlin’deki Tempelhof havalimanı da kapandıktan pistlerini bisiklet ve kaykay kullanıcılarına açmış. Hoş bir fikir…
Bakın bu makus havada bile Bakanların uçağı oraya indi. Zira bu pist bizim güneyli pist dediğimiz sert kuzey rüzgarlarında rahatlıkla kullanılabilir.
Yeni Havalimanı’nda bu istikamette pist yok. Ben bunu o devirde hanım olan bir DHMİ Genel Müdürüne sorduğum vakit bana ilerde yapılacağını. Lakin burada yapılan pistlerin bu türlü sıkıntılar da bile kullanılabileceğini söyledi. Lakin gördüğünüz üzere olmadı.
Öyleyse birinci planda olan ve gözümle gördüğüm Güneyli Pistin oraya bir an evvel yapılması zarurî hale geldi.
Atatürk Havalimanı’nı yapan otorite yıllar evvel bunu görmüş ve yapmış ve hala da tıkır tıkır çalışıyor. Buradan yetkilileri uyarıyorum. İstanbul Havalimanı’na bu güney pist yapılmadan sakın Atatürk Havalimanı’ndaki bu pisti kapatmayın. Orası sizin her vakit kurtarıcınız.
HAVALİMANININ YER KISSASI
İstanbul Havalimanı’nın niye o bölgeye yapıldığı konusunda çok sayıda kıssa anlatılır. Fakat benim bir gazeteci olarak müşahedelerim şöyle:
Yapılan pistin fonksiyonsuz olduğunu öğrenen ve 2000’li yılların başındaki iktidar, Atatürk Havalimanı’nda gitgide ağırlaşan trafik nedeniyle yeni bir havalimanı arayışına geçti. Evvel yeni bir uzun pist daha yapılması düşünüldü. Bunun için yeni pistin Dünya Ticaret Merkezi ve THY Genel Müdürlük binalarının olduğu alana yapılması tasarlandı. Lakin tüm binaların yıkılması gerekiyordu. Bunun astarının yüzünden değerli olacağı hesaplandı.
Bu defa Silivri tarafındaki bir alan tespit edildi. Yer ve lokasyon olarak müsaitti. Ufak ufak hazırlıklar başladı. Hatta bu çeşit işleri çok uygun takip eden arsa spekülatörleri etraf köylerdeki tarla ve toprakları bile almaya başlamıştı.
Pekala bir anda ne oldu?
EN BÜYÜK HAYAL KANAL İSTANBULDU
Sayın Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, o vakit Başbakandı, en büyük hayali “Kanal İstanbul”du. O devirlerde Kanal İstanbul için hazırlıklar başladı. Finans konusu bile tamdı. Yer tespiti yapılıyordu. Her şey tamamdı da sorun bu kanaldan çıkacak binlerce toprak nereye dökülecekti?
İşte sorun buradaydı. Bir gün Sayın Erdoğan, Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım ve Belediye Lideri Merhum Topbaş helikoptere binip İstanbul’un kuzeyine gerçek uçtular.
Arnavutköy üzerinden geçerken terk edilmiş maden ocaklarının olduğu bölgeyi görünce yeni havalimanının buraya yapılmasının daha yanlışsız olacağını gördüler.
Bölge Mars yüzeyi üzereydi. Tam 9 tane gölet vardı. Hatta birisi küçük bir göl üzereydi. Arazinin öbür yerleri devasa çukurlar ve doruklar halindeydi. Ayrıyeten büyük bir kısmı orman yeri de değildi. İşte yeni havalimanının bu bölgeye yapılması kararına varıldı.
Bu ortada Kanal İstanbul hazırlıkları da tüm süratiyle devam ediyordu. Lakin dış siyasette ki kimi rahatsızlıklar, Bilhassa ABD ile yaşanan kriz, kanalın temelinin atılmasını geciktiriyordu. Montrö tartışmaları da bir yandan kıyamet üzereydi.
KOD DÜŞÜRÜLDÜ
Kanal İstanbul’da gecikme yaşanınca ihalesi yapılan İstanbul Havalimanı’nın inşaatı başladı. İstanbul’daki inşaatlardaki tüm hafriyatlar bu bölgeye götürülüyordu. Alanda 2000 devasa büyüklükte kamyon çalışıyordu. Dolgu süreci süratle ilerlerken hafriyat toprakları yetmez oldu. Bu kere pistlerin 90 metrelik kodu 65 metreye düşürüldü. Kod niyet üretimci firma da çıkarlı oldu.
Bu kod düşmesi bugün yaşanan sert meteorolojik kaidelere pek göğüs geremez oldu. Karadeniz’in ünlü poyraz ve karayel rüzgarlarının affı yoktu. Büyük dedelerimin motoru, daha doğrusu Takasını Kefken önünde batıran, hoş ilçemiz Amasra’da mendirek de ki dev taşları bir taraftan öbür tarafa karton kutu üzere fırlatan fırtınaları bilmiyorlardı. Buna bir de saatler süren tipi eklenince yaşananları gördünüz.
Anlayacağınız terminal bitti ve hizmete girdi. Üç yıldır sıkıntısız çalışıyor. Hesapta olmayan bir Siklon merkezinin ortasında kalınınca eller üst.
Üstelik bir de Kuzey Marmara yolu pert olmuştu. Beşerler istese de dışarı çıkamıyordu. Yeme içmede kasvet yaşanmış olabilir. Bu İGA’ya uygun bir ders olmalı.
BİZ BUNU 2007’DE HARAMİDERE DE YAŞADIK
Artık herkes birbirine yükleniyor. Kimse kimseyi suçlamasın. Herkes kendi işini yapsaydı bu türlü olmazdı.
Bakın 2007’de bir kış günü Atatürk Havalimanı’ndan çıktım Büyükçekmece Mimaroba’daki meskenime giderken bir anda Haramidere yokuşunun başında kaldık. Halk Otobüsündeydim. Saatler geçmeye başladı. Rampada bir TIR yan yatmıştı. Kurtarılamıyordu. Daha doğrusu yapılan gayretler yetersizdi.
Hava güzelce berbat olmaya başladı. Akşam saat 18’de başlayan beklememiz gece saat 23.00 de hala devam ediyordu. Daha sonra öğrendim. Oradaki yetkililer orta bariyerin kesilip trafiğin karşı şeride verilmesi teklifinde bulunmuşlar. Lakin Ankara’dan müsaade çıkmamış. Benim bindiğim otobüsün sürücüsü biraz meczuptu. Otobüsü evvel Ambarlı tarafına yanlışsız sürdü. Oradan çıkamayacağını anlayınca saat 0200’ye gerçek kavşaktan karşıt yolda karşı şerit tarafındaki yan yola girdi. İnanın nasıl :Büyükçekmece’ye indik hala inanamıyorum.İnsanlar otomobillerini terk etmiş yürüyorlardı.
Büyükçekmece’den meskene yürüyerek geldim. Tipi devam ediyordu. Tam 12 saatlik bir macera yaşamıştım. Sabaha karşı evdeydim.
O günleri de hatırlayalım.
Kelamın özü kimse kimseye fazla yüklenmesin.
Not: Krokiye düzgün bakarsanız anlarsınız. Her iki havalimanının pistleri birebir istikamette. Yalnızca en altta görülen kısa pistin istikameti başka. İşte onun değerini düzgün bilmek lazım.
Faik Kaptan