İNSAN KAYNAĞI BİR KURUMUN EN DEĞERLİ VARLIĞIDIR
Büyük ve başarılı tertipler sahip oldukları “varlıkları” sıralarken en başa insan kaynağını koyar. Zira insan kaynağı o kurumun geçmişe dayanan bilgi dağarcığını, operasyonel mükemmeliyetini ve kurumsal prestijini belirler.
O yüzden büyük şirket ve tertipler güvenlik risk tahlillerini yaparken korunması gerekenlerin en başına insan kaynağını müellif. Üretim tesisleri, binalar, eserler yahut hizmetler, datalar ve bilgi, tedarik ve lojistik ağları daha sonra sıralanır. Zira insan her yerde ve her vakit değerlidir.
Kurumsal işçi idaresi de tekrar bu prensipler çerçevesinde şekillenir. Emeğinden faydalanılan insanın önündeki her türlü mahzurlar kaldırılmaya çalışılır.
İNTİHARLARIN KÖK NEDENİ ORTAYA KONMALI
Saydığımız öteki ögeler ziyan gördüğünde bunların ziyanı sigorta marifetiyle geri kazanılabilir lakin kaybedilen insan hayatı asla geri döndürülemez. Bu şuur kurumsal kültürün en değerli unsurudur. Global şirketlerin güvenliğe bu kadar kıymet vermesinin ve büyük bütçeler ayırmasının nedenlerinden birisi de budur.
Bir kişi dünya görüşü prestijiyle olağan dışı vefatı kanıksayabilir ve bunu çok rahat kabullenebilir. Bu ferdî bir durumdur. Lakin hiçbir kurumsal idare bunu kabullenemez. Şayet olağan dışı ölümlerin sayısı birden fazlaysa çabucak daha evvelce belirlenmiş yetkili konsey ve sistemler devreye girer, kök neden araştırılır ve bu olayın bir daha yaşanmaması için alınması gereken önlemler ortaya konularak, derhal uygulamaya geçilir.
İNTİHARDAN ÖBÜR ÇIKIŞ YOLU BULAMAYAN POLİSLER
Emniyet’te yaşanan intiharlar uzunca bir müddettir gündem olmaya devam ediyor. Basına yansıyan sayılara nazaran 2021 yılında 109, 2022 yılının birinci 5 ayında da 25 polis intihar ederek hayatına son verdi. Misal vazife yapan Jandarma ve Kıyı Güvenlik ünitelerindeki muvazzafların ortasında yaşanan intihar hadiselerini bilmiyoruz lakin orada da bu kadar çok intihar olayı yaşansaydı kesinlikle gündem olurdu?
Düz mantık işleterek buradan şu sonucu çıkarmak da mümkün: Demek ki sorun yapılan vazifede değil, misyonun yapıldığı ünitede?
O vakit öncelikle Emniyet Genel Müdürlüğü’nü çalışma kaideleri açısından öteki genel kolluk ünitelerinden ayıran özellikleri ortaya koymak gerekiyor. Başların karışmaması için Jandarma ve Kıyı Güvenlik ünitelerinde yalnızca “muvazzaf” kadroyu incelediğimizi bir sefer daha hatırlatalım.
1- İşçi kaynağı: Genel kolluğun işçi tedarik biçimi genelde birbirine çok benziyor. Hepsi için de evvel takımlar açılıyor ve sonra bu takımlara müracaat eden adaylar ortasından seçimler yapılarak işçi açığı gideriliyor.
Genelde adaylık kuralları da çok fazla benzerlik gösterdiği için, bir kişinin tıpkı anda hem Emniyet, hem Jandarma, hem de Kıyı Güvenlik için başvurması da sıkça görülen bir durum. O vakit genel kolluk ünitelerinin işçi kaynağı açısından birbirinden çok da farkı olmadığını söylemek yanlış olmaz. Hepsi birebir kaynaktan işçi temin ediyor.
Personelin kurum tercihini belirleyen ise maaş ve çalışma koşulları oluyor. Jandarma ve Kıyı Güvenlik bu bahiste Emniyet’e nazaran bariz bir avantaja sahip olduğu için işçinin öncelikli tercihi doğal olarak bu kurumlar oluyor.
2- İmtihan ve seçme yordamları: Sözlü ve yazılı imtihanlardan başarılı olup da genel sıhhat denetimini geçebilen adaylar meslek okullarına kayıt yaptırarak eğitim süreçlerine başlıyor. Sıhhat denetimi haricindeki elemelerde kayırma olmadığını söylemek biraz argümanlı olabilir.Zaten bu hususla ilgili olarak kamuoyunda gereğince tartışmalar yapılıyor. Lakin geçmişe yönelik soru çalma savları ile ilgili yürütülen yargılamalar haricinde ispatlanmış bir durum yok.
Burada da genel kolluk kurumlarını birbirinden çok fazla ayırmak mümkün değil. İmtihan ve seçme yolları genelde birbirlerine çok benziyor.
3- Eğitim ve kurumsal kimlik: İşte burada genel kolluk üniteleri ortasında yollar biraz ayrılır. Kurumlar kendi gereksinimleri doğrultusunda temin ettikleri adaylara mesleksel eğitimler vererek, kendi kurumsal kimliklerini empoze etmeye başlarlar.
Jandarma ve Kıyı Güvenlik işçisi askeri gelenekten geldikleri için polise nazaran daha farklı bir kurumsal disiplin ve kurum içi irtibat sistemine sahiptirler. Kurmaylık eğitimi üzerinden gelen NATO kurumsal işçi pratikleri buralarda az da olsa tesirli olur. Askerin daha sert olması beklense de NATO kurallarının getirdiği milletlerarası şuur, askeri hiyerarşi ve bağlantıya olumlu istikamette tesir ettiği rahatlıkla söylenebilir.
4- Hiyerarşi ve kurum içi bağlantı: Astlık – üstlük kolluk mesleğinin temeli olarak görülür ve tüm ünitelerde uygulanır. Mevzuatta yer alan kanunsuz buyruk ve konusu kabahat teşkil eden buyruk kavramları haricinde, her türlü emre sorgulamadan itaat edilmesi beklenir. O sebeple hiçbir kurumda bilhassa astlar ve üstler ortasında eksiksiz bir irtibat, empati ve anlayış olduğunu söyleyemeyiz.
5- Misyon ve çalışma şartları: Misyon tarifleri büsbütün tıpkı olmakla birlikte vazife yerleri açısından bu üç kolluk ünitesi ayrışır. Polis kentte, Jandarma kırsalda ve Kıyı Güvenlik de denizlerde misyon yapar.
Şehirler ile büyük kentlerde lojman imkânlarının kısıtlı olması yüksek kiralar ödemek zorunda kalan polislerin başkalarından biraz daha gergin olmasına neden olabilmektedir. Jandarma ve Kıyı Güvenlik nisbeten daha fazla lojman imkânına sahiptir.
Polisler için 12 / 24 saat olarak tanımlanan ve istisna olması gerekirken birçok yerlerde rutin hale getirilen çalışma sistemi kabul edilmiş çalışma standartlarının çok üzerindedir. Polisler öteki kamu çalışanına nazaran ortalama %50 daha fazla çalışmaktadır. İstirahat imkânı ise sonludur.
Polislerin Jandarma ve Kıyı Güvenlik işçisine karşı dezavantaj olarak olarak değerlendirilebilecek maaş ve emeklilik kaideleri ise şimdi düzeltilememiştir.
6- İşçi idaresi, ödül – ceza istikrarı ve mobbing: Personel idaresinin kolluk işçisine yakın olması, kederlerini dinlemesi, sıkıntıları anında çözmesi beklenir. Meğer daha dün Odatv’de yayınlanan bir habere nazaran Rize Emniyet Müdürü merhum kardeşim Altuğ Verdi’nin FETÖCÜ bir polis tarafından şehit edilmesinden sonra, işçi görüşme uygulaması kaldırılmıştır. İşçinin birinci ağızdan sıkıntısını iletebileceği yüksek rütbeliler ile irtibatı böylelikle kesilmiştir.
FETÖ’cülerin bir öteki ziyanı da vaktinde ödül bütçesini yalnızca kendi üyeleri için adeta sömürmeleri oldu. Bunun fark edilmesi üzerine ödül bütçesinde de büyük sınırlamalara gidildi. İşçi daha çok manevi tatmin ile yetinmek zorunda bırakıldı.
Kamuoyunda “mobbing” olarak bilinen şey ise aslında bence uygulayanın dahi farkında olmadığı Emniyet’e has bir idare biçimi. Jenerasyondan jenerasyona aktarılan, üst idaresi ikna edemeyeceğini yahut rutini değiştiremeyeceğini bildiği için astlarını bir formda ikna etmek zorunda kalan yöneticilerin uygulamak zorunda olduğu bir idare yolu olarak kıymetlendirilebilir. Bir de siyaset kurumunun artan beklenti ve baskıları işin içine girerse durum, yaşayanlar açısından daha da çekilmez bir hal alabilir.
İÇİŞLERİ BAKANININ AÇIKLAMASINDAN ÇIKANLAR
İçişleri Bakanı Soylu açıklamasında her intihar olayından sonra ailelere ruhsal takviye verildiğini söylüyor. Açıkçası, bunun polis intiharlarını engellemedeki işlevini net olarak anlaşılamıyor?
Bakan, her intihar olayından sonra isimli ve idari soruşturma açıldığını da söylüyor. Esasen bu kanunun emrettiği bir şeydir. O olayı aydınlatmak üzere yapılması gerekli olan bir prosedürdür.
Oysaki Emniyet içindeki intiharların yaygınlığının sebeplerini araştırmak ve nasıl engellenebileceği hakkında yorumlar ortaya koymak için başka bir çalışma yapılması gerekir.
Psikolojik muayene, ruhsal takviye üniteleri ve ruhsal müracaat sınırı ise lakin adabına uygun olarak uygulanırsa tesirli olur. Zira ruhsal rahatsızlık yaşayan kolluk çalışanının silahlı vazife yapması sakıncalıdır. Kolluk çalışanı bu sebeple ruhsal rahatsızlıklarını göstermekten ve hatta tıbbi yardım almaktan ve ilaç kullanmaktan şiddetle kaçınır.
Görüldüğü üzere, bu o kadar kolay bir iş değil. Kurumsal yaklaşımı, anlayışı, yapıyı ve hatta tahminen de mevzuatı bile değiştirmek gerekiyor. Güç fakat imkânsız bir şey değil.
Zaten yöneticiler de bunu başarmak için orada varlar, değil mi?
Feramuz Erdin
Feramuz Erdin 1992 -2007 yılları ortasında Emniyet Genel Müdürlüğü bünyesinde çeşitli ünitelerde vazife yaptı.
2007-2020 yılları ortasında çok uluslu kurumsal şirketlerde profesyonel güvenlik yöneticiliği misyonlarında bulundu.
Halen kurumsal ve ferdî güvenlik, acil durum ve kriz idaresi danışmanlığı yapmaktadır.