Hollanda hükümeti, 11 Temmuz 1995 tarihinde Bosna-Hersek’in Srebrenitsa kasabasında, Sırp güçleri tarafından katledilen 8 binden fazla Müslüman erkek ve çocuğun yakınlarından resmen özür diledi. Hollanda Savunma Bakanı Kasja Ollongren, milletlerarası toplumun Srebrenitsa halkını müdafaayı başaramadığını belirterek, “Bunun için en derin özürlerimizi sunuyoruz” dedi.
Ölenlerin yakınları, katliam sırasında Birleşmiş Milletler (BM) ismine bölgede misyonlu olan Hollanda Vazife Kuvveti (Dutchbat) askerlerine “bronz erdem madalyası” verilmesine reaksiyon göstererek, yeni ve kapsamlı bir soruşturma istedi. Avrupa’da, 2. Dünya Savaşı’ndan sonra yaşanan en büyük katliam olan ve Memleketler arası Ceza Mahkemesi tarafından “soykırım” olarak tanınan Srebrenitsa katliamının 27’nci yıldönümü nedeniyle Potocari mezarlığında bir merasim düzenlendi.
‘BU BAŞARISIZLIĞIN SİYASİ SORUMLULUĞUNU PAYLAŞIYORUZ’
Hollanda Savunma Bakanı Kasja Ollongren, 27 yıl evvel memleketler arası toplumun Srebrenitsa halkını müdafaayı başaramadığını vurgulayarak, “Bu topluluğun bir modülü olarak Hollanda hükümeti, bu başarısızlığın siyasi sorumluluğunu paylaşıyor. Bunun için en derin özürlerimizi sunuyoruz” dedi. Ollongren, kurban yakınlarına hitaben yaptığı konuşmada, acılarını ortadan kaldıramayacaklarını belirterek, “Ama yapabileceğimiz şey, tarihin gözlerinin içine bakmak” diye konuştu.
Hollanda Savunma Bakanı, soykırımdan yalnızca Bosnalı Sırp güçlerinin sorumlu olduğunu ve sorumlulardan kimilerinin artık Lahey’de yargılandığını anımsattı.
Ollongren, BM ismine misyon yapan Hollanda askerlerinin “büyük güçsüzlüğüne” de değindi. Hollanda Savaş ve Soykırım Araştırmaları Enstitüsü’nün raporuna nazaran, Dutchbat askerler gereğince silahlı değildi, yetkileri meçhuldü ve BM müttefiklerinden çok az dayanak alıyordu.
Srebrenitsa kurbanlarının yakınları ise Hollanda hükümetinin Dutchbat askerlerine bronz onur madalyası vererek, iade-i prestijde bulunması nedeniyle reaksiyonlu. Hollandalı kamu yayıncısı NOS’a konuşan kurban yakınları, suçsuz sivilleri korumakla vazifeli askerlerin, hiçbir şey yapmadığını söyledi. Kurban yakınlarına nazaran, Hollanda hükümeti, Srebrenitsa’daki başarısızlığı ödüllendirdi.
‘KAPSAMLI İNCELEME BAŞLATILSIN’ ÇAĞRISI
Uzun müddetten beri Hollanda hükümetinden resmi özür bekleyen Srebrenitsa kurbanlarının yakınları, 27 yıl sonra gelen özrü buruk karşıladı. Kurban yakınları, 11 Temmuz 1995’te Srebrenitsa’da tam olarak neler yaşandığına ait kapsamlı bir memleketler arası soruşturma istiyor. Kurban yakınları, bu mevzuda Hollanda hükümetinin inisiyatif almasını, silahlı kuvvetler, siyasi otorite ve BM nezdinde kapsamlı bir inceleme başlatması davetinde bulundu. Ailesindeki tüm erkekleri Srebrenitsa’da kaybeden Hava Avdiç, “27 yıl sonra bu soruşturma yapılsın. Bunu hak ediyoruz. Neden, nasıl ve kim sorumluydu ortaya çıkarılsın” diye konuştu.
Hollanda hükumetinin 27 yıl sonra Srebrenitsa’daki katliam için özür dilemesi, akıllara “Kurban yakınları için tazminat hakkı doğar mı?” sorusunu getirdi.
Hollanda’daki Tilburg Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğretim üyesi Lianne Wijntjens’e nazaran, resmi özür dilenmiş olması, kurban yakınlarına tazminat ödenmesi gerektiği manasına gelmiyor.
Doktorasını, özür dileme yükümlüğü üzerine yapan Wiyntjens, tezinde bunu şöyle açıklıyor: “Örgütler yahut hükümetler çoklukla bundan korkar, lakin tarihî adaletsizlik durumunda her vakit kapsamlı bir soruşturma gereklidir. Bu bulgulara dayanarak, bir yargıç tazminatın uygun olup olmadığını kıymetlendirebilir. Bu nedenle özürler, en fazla tazminat için bir başlangıçtır.”
Hollanda, yalnızca 13 Temmuz 1995’te Ratko Mladiç komutasındaki Bosnalı Sırp güçlerine teslim edilen Dutchbat yerleşkesinde vazifeli 350 Boşnak için tazminat ödemeyi kabul etti. Hollanda Yüksek Mahkemesi, 350 Müslüman erkeğin Sırplara teslim edilmesi konusunda devletin hukuka karşıt hareket ettiğine karar vermişti. Bu kararın akabinde hükümet, kurban yakınları ile görüşerek bir ödeme planı hazırladı. Potocari’deki anma merasimine çok sayıda kişi katıldı. Kısa müddet evvel kimliği tespit edilen ve ortalarında çok sayıda çocuğun bulunduğu 50 kurban daha merasim sırasında yine defnedildi. Srebrenitsa kurbanları için, Hollanda’nın Lahey kentinde de bir anma merasimi düzenlendi. (BBC Türkçe)