Kurban Bayramı nedeniyle her yıl olduğu üzere bu yıl da “Kurban kesmek farz mı, değil mi?”, “Kurban kesmek Kur’an’da var mı, yok mu?” tartışmaları tekrar başladı.
İlahiyatçı İhsan Eliaçık toplumsal medya hesabından yaptığı paylaşımda “Kurban kesmek diye bir farz yok” sözlerini kullandı.
İhsan Eliaçık’ın bahisle ilgili görüşleri şöyle:
“Kurban kesmek diye bir farz yok. Her yıl olduğu üzere herkese kansız, kurbansız bayramlar diliyorum. Şiddetin her türlüsünü bitirin, hayvan kanı akıtmayın, hele Allah için sakın bunu yapmayın. Parasını gereksinim sahiplerine infak edin (verin, dağıtın).
“Kurban bayramı” tabiri direk hayvan kesitini çağrıştırdığı için yanlış. Buna ‘qurban= qarip qureba’ bayramı denmelidir. Zira bu bayram yoksul fukara ve garip gurebanın günleridir. Peygamber bayrama, birinci günü sabah garibanlarla kalvaltı ile başlardı.
Kurban bayramının asıl ismi Büyük Ziyaret/Toplantı (Hacc-ı ekber) günleridir. Dünyanın dört bir yanından hacılar bugünlerde Kabe’de buluşur. Bu büyük buluşmaya Hacc-ı Ekber denmiştir ve hacılar dağılana kadar 4 gün sürer. Bayram (ı’yd) diye buna denir.
Onların etleri ve kanları asla Allah’a ulaşmaz. Lakin O’na sizin takvanız ulaşır.” (Hacc 37). Ulaşmaz değil; vurguyla ‘asla’ ulaşmaz (len yenâle) diyor et, kan, bağırsak, dana, deri hiçbiri ‘asla’ ulaşmaz…
Soru: Pekala o halde neden kesip duruyorsunuz?
Kurbanlarınızın sayısı çokmuş, Bana ne diyor Rabb; Yakmalık koç sunularına, besili hayvanların yağına doydum.. Boğa, kuzu, teke kanı değil istediğim.. Buhurdan iğreniyorum.. bayramlarınızdan nefret ediyorum…” (Tevrat: Yeşaya; 1/10-20)”
Eski CHP Milletvekili Şerafettin Turpcu ise toplumsal medya hesabından yaptığı paylaşımdan Prof. Dr. Yaşar Nuri Öztürk’ün “İslam dininin, Kur’an dininin hayvan kesmek diye bir ibadeti yoktur!” kelamlarına yer verdi.
YAŞAR NURİ ÖZTÜRK NE YAZMIŞTI
Prof. Dr. Yaşar Nuri Öztürk 1999 yılında yazmış olduğu bir makalesinde Kurban kesmekle ilgili şunları yazmıştı:
“1. Kurban kesmek, Kuran’ın açık beyanıyla, bir ibadet değildir; toplumsal yardımlaşmanın bir tipidir. Kurban, İslam terminolojisinde infak (yoksula ve yoksuna yardım, sahip olunandan diğerlerine hisse çıkarma) denen ve Kuran’da altı sık sık çizilen paylaşmanın çok geniş çerçevesi içinde yer alan bir yardımlaşma formudur. Yardım ulaştırmada bir araçtır. Bu aracın yerine öteki araçlar da konabilir.
Ama, örneğin namaz ve oruç üzere ‘‘bizatihi ibadet’’ olan farzlarda durum farklıdır. Onların yerine öbür bir şeyi koyarak farzı eda etmiş olamazsınız. Şahsen din koyucunun açık bir beyanı olması durumu müstesna… Meğer ki, kurbanın da içinde yer aldığı infakta, yardımın muhatabını dikkate alarak çok değişik paylaşımlar ve katkılar işletilebilir. Kıymetli ve değişmez olan tek şey infak, yani muhtaç olana yardım ve dayanaktır. Şöyle yahut bu türlü, şunu yahut bunu vererek…
Esasen, klâsik fıkıh da bunu, örtülü bir biçimde kabullendiği içindir ki, kurbanı farz bir ibadet olarak görmemiştir. Kurban ameliyesinde ibadet olan, fakire yardımdır. Fakirin korunması, ona et vermek yerine öteki bir şey vermekle daha âlâ sağlanacaksa, o şeyi kurbana tercih etmek gerekir. Zati kurban, Allah’ın hoşnutluğuna vesile olan şey manasındadır ve kurban bu manada tüm ibadetlerin ortak ismi olarak kullanılmaktadır. O halde, örneğin ameliyat parası bulamayan bir fakire kurban eti yerine o parayı vermek, Kuran’a nazaran daha üstün bir ‘‘kurban’’ olacaktır.
Kısacası, kurban bayramı, fakirin ve yoksunun imkán sahiplerinin varlıklarından hisse aldığı bayramdır, hayvan bölümü bayramı değil.
Allah’a, Kuran’ın gösterdiği yoldan yaklaşmak isteyenler artık kurban bayramlarında, etraflarındaki fakirlerin en acil muhtaçlıkları neyse onu aramalı, sormalı ve kurbanlarının meblağını fakirlerin o muhtaçlıklarını gidermek için harcamalıdırlar. Bunda başarılı olamayanlar, kurban paralarını Kızılay üzere, Mehmetçik Vakfı üzere, bağışın her kuruşunu en hoş biçimde fakire, şehit ailelerine ileten kuruluşlara ‘‘hayvan kısmı istemiyoruz’’ kaydıyla vermelidirler.
2. ‘‘Kurban farz ibadet değilse de sünnet bir ibadettir’’ yolunda bir sav da dengeli olamaz. Bu türlü bir argüman yalnızca kurban konusunda değil, öne sürüldüğü tüm alanlarda tutarsızdır.
Sünnetten kelam etmek için öncelikle Kuran’da onun dayandığı bir farzın bulunması gerekmektedir. Kurban farz olmadığına nazaran, bu türlü bir durumdan kelam edilemez. Söylenecek olan şudur: Kurban, farz olan infakın yer, vakit ve imkánlara uygun biçimde yerine getiriliş hallerinden biridir. Uygulanan formu, fakirin gereksinim durumu belirleyecektir.
O halde ‘‘sünnet ibadet’’ tabiri, bilimsel olmaktan uzak bir tabirdir. Kuran dininin datalarına de aksi düşmektedir.
3. Yasa koyucu, hiç vakit kaybetmeden, hayvanların çağdaş uyuşturma prosedürleriyle kısmını zarurî hale getirmelidir. Uyuşturarak kesim, hayvanı öldürmemekte, yalnızca acı duymasını önlemekte, mevt tekrar kanın akması suretiyle beden bulmaktadır. Uyuşturarak kesmenin ‘‘şer’i’’ olmadığı yolundaki yobaz fısıltısına prestij etmenin politik çıkardan öteki hiçbir münasebeti olamaz.”
DİYANET İŞLERİ LİDERİ ‘FARZ DEĞİL’ DEDİ TARTIŞMA BAŞLADI
Dönemin Diyanet İşleri Lideri Ali Bardakoğlu, 2004 yılında katıldığı bir televizyon programında, “Kurban kesen bireyler, sevap kazanır, kesmeyenlerin ise günahı yoktur. Kurban kesmek farz değil, herkes kesmek zorunda değil” diye görüş belirtmesi kurbanla ilgili tartışmaları tekrar alevlendirmişti. Diyanet işleri eski Lideri Lütfü Doğan, Bardakoğlu’nun bu görüşüne karşı çıkarken, öbür ilahiyatçılar kurban kesmenin mecburî olmadığım savunmuştu.
İşte ünlü ilahiyatçıların mevzuyla ilgili görüşleri..
Prof. Dr. Süleyman Ateş: Farz değildir ancak vaciptir
Kuran-ı Kerim’de kurban kesmenin farz olduğunu söyleyen karar bulunmamaktadır. Lakin hanefilerin bir kısmına nazaran kurban, farzın altında bir derece olan vaciptir. Ama bu mevzuda hanefiler ortasında da bir oy birliği yoktur. Ayrıyeten bayramda kurban kesmenin halk tarafından ‘farzmış’ üzere algılanmasının sebebi, cami imamlarının daima, ‘Kurban kesin’ demesidir. Onlar da deri toplamayı düşündükleri vatandaşları kurban konusunda bu türlü telkin etmektedir.
Prof. Dr. Zekeriya Beyaz: Yardım etmek daha faydalı
Türkiye’de hasta olduğu halde ilaç alamayan, yoksul olduğu için karnını doyuramayan çok sayıda insan vardır. Bu nedenle hali vakti yerinde olan vatandaşların bir kısmı kurban keserken, başkaları ise kurban bedelini yoksullara vermelidir. Bu kurban kesmekten daha yararlı olacağından, sevap da kazanacaktır.
Prof. Dr. Yaşar Nuri Öztürk: ‘Kan akıtın’ buyruğu yoktur
Kurban farz değil sünnettir. Maddi durumu yerinde olan şahıslara sünnet olan kurban, yoksullara yardım için kesilmektedir. Kuran’da ‘Hayvan kes’ diye 1 buyruk yoktur. Fakire yardımdan kelam edilmektedir.
Bu yardımın uygulama biçimi et dağıtmak biçiminde de olabilir. Fakat ameliyat olması gereken bir adama et vermek, ona ne kadar yarar sağlayabilir ki?
Ali Bardakoğlu: (Diyanet İşleri Başkanı): Kesin karar bulunmamaktadır
Kurbanla ilgili açık bir karar yoktur… İslam alımlarının büyük çoğunluğu sünnettir demiştir. Yalnızca farz olduğu halinde yanlış manaya olmasın diye kurban kesmeyen bü yük sahebeler vardır. Hz. Ömer, Hz. Ebubekir üzere.. Durumu güzel olanlar keser. Bu da sünnet namazı üzere, vitr namazı üzere algılanır.
Lütfü Doğan (Diyanet eski Başkanı): Kesmeyen günaha girer
Bazı İslam alimlerinin kurban kesmenin sünnet olduğunu söylemesine rağmen vacip olduğunu düşünüyorum. Maddi durumu güzel olan her müslüman için vaciptir. Din büyüklerimizin dinin kararlarından anladığı budur. Kaideleri mevcut olan herkes kurban kesmeli. Uygun olduğu halde kurban kesmeyen günahkâr olur.