ABD’deki Starbucks çalışanlarının sendikalaşma çalışmalarından sonra Türkiye’deki Starbucks çalışanları da makus çalışma şartlarına karşı kendilerini anlatmaya başladı.
Türkiye’deki Starbucks çalışanları, şirket içinde gördükleri makus muamele ve mobbing gibisi durumları açtıkları “Starbucksiscisi” Twitter hesabıyla duyurmaya başladı. Hesapta, maruz kaldıkları makûs şartları anlatan 10’larca Starbucks çalışanının bildirileri yer alıyor. Emekçilerden kimileri, müşteriden gördükleri makûs muamele sonrası kendilerine hiçbir dayanağın verilmemesini anlatırken, kimileri da minimum fiyatla çalışırken uzun saatler uzunluğu mesaide kalıp her türlü işe koşturmalarından bahsediyor.
Starbucks Çalışanları Hareketi, İvme Hareketi’yle yaptığı röportajda bu meselelerden bahsetti. Bir emekçi, barista vaadiyle girdiği Starbucks mağazasında her işte çalıştığını, paklık görevlisinden farkı olmadığını anlattı. Taban fiyat karşılığında “mağaza ve müşteriler tarafından satın alınmış” üzere davranıldığını anlatan çalışan, müdürleri tarafından da daima mobbinge maruz bırakıldığını belirtti.
Röportajdan öne çıkan kısımlar şöyle:
Starbucks Personel Hareketi nasıl ortaya çıktı, çalışma şartları ve çalışanların talepleri ortasındaki farklar nelerdi, kamuoyunda ve şirket içinde karşılaşılan birinci reaksiyon ne oldu?
“Yaklaşık iki buçuk yıl Starbucks’ta çalıştım. Birinci işe girdiğimde duvarları camları silerek başladım ve giderek Starbucks’ın çalışma şartlarının farkına vardım. Bana barista olarak başlayacaksın dendi fakat benim paklık işçisinden farkım yoktu, ki yalnızca ben değil oradaki bütün baristaların hali bu türlü. Biz bence çağdaş köleleriz. Zira karşındaki müşteri güya seni satın alıyormuş üzere davranıyor. Ben müşterilerden mağaza müdürü yardımcısının yanında küfür ve hakarete maruz kaldım, kimse sesini çıkarmadı.
Herkes üzere benim de paraya gereksinimim vardı. Üçüncü mağaza müdürü geldiğinde bu sefer hem ruhsal baskı başladı hem de iş yükü giderek artmaya başladı. Üstüne bir de online siparişler vardı ve mağaza fazla ciro yapmıyor diye bölge müdürü tarafından mağazadan işçi eksilttiler. Bu sefer bir müdür ve bir de barista mağazayı açıp kapatıyorduk. Omuzlarımızdaki iş yükü haddinden fazlaydı. Müdür ofisinde oturup saatlerini geçirirken ben de kasadan espressoya, espressodan yiyecek kısmına, oradan kafenin paklığı ve çöplerine, bulaşıkların yıkanmasına, çöpün sıfırlanmasına, üstüne üstlük Getir ve Yemeksepetinin siparişleri üzere bir dolu işle uğraştım.
‘MAĞAZA MÜDÜRÜ GÜNDE YÜZ SEFER ARIYORDU’
Koca koca çöp konteynerlerini sıfırlamaya giderken çarpa çarpa götürdüğüm için mağaza müdür tarafından bölge müdürüne şikâyet edildim Starbucks’ın malına ziyan verdim diye lakin aslında onlar 4250 TL’ye beni satın almışlardı ve istediklerini yaptırıyorlardı. Psikolojimi bozdular, üstüne üstlük ben Starbucks’ın malına ziyan veriyormuşum. Mağaza müdürünün ruhsal baskısı bitmedi. Orada bulunduğum müddet boyunca daima paklık yaptırması, daima beni işçi odasına çağırıp saatlerce benim vaktimi işgal etmesi… Aksi durumda seni bölge müdürüne şikâyet ederim diyordu. Müsaadeli olduğum vakitlerde bile kendimden çalıyor üzere hissediyordum zira o psikolojiden çıkamıyordum. Günde yüz sefer arayan mağaza müdüründen bunalmıştım karşılık vermezsem sonraki gün mağazaya gittiğimde 1-2 saatimden oluyordum, vaktimi ve psikolojimi işgal ediyordu.
‘MÜDÜR MÜŞTERİLER ÖNÜNDE AZARLADI’
Bu mağaza müdürünün işçi ile irtibatı sıfırdı. Müşteriler önünde kaç kere rencide etti, azarladı. Kasayı biraz süratli kapattım diye ‘Starbucks’ın malına tekrar ziyan veriyorsun’ dedi. Karşılık verdiğimde hengame eder, sesini yükseltirdi. Müşterilerin gözü önünde üzerime yürüdü ve bir seferinde beni dövmeye yeltendi. Bunu gören müşterim benim şikayetçi olmam durumunda şahitlik yapabileceğini söyledi. Bir defasında hırsızlıkla suçladı sonra latife yaptığını söyledi, hülasa gerçekten algımla oynuyordu bu şahıs ve psikolojim bozuldu bu türlü bir durum karşısında. En ufak tartışmada bölge müdürü tabanımızda biter lakin bizim problemlerimiz olduğunda bölge müdürünü mumla arasanız bulamazsınız.
İki-üç gün içinde beş mağaza değiştirdiler bana. Gittiğim her yerde başka bir baskıya uğradım, gittiğim her yerde tehdit edildim. ‘Kamera imgelerini alıp bölge müdürüne göndeririz’ üzere tehdit etmeleri de var olağan. Hülasa Starbucks’ta çok büyük bir mobbing var çalışanlar bilhassa baristalar bezmiş durumda. Gerekli departmanları aradığım halde kimse ilgilenmedi. En son bölge müdürüne ulaştım, şayet beni dinlemezse şikâyet edeceğimi ve dava açacağımı söyledim. Ortadan yarım saat geçmeden bölge müdürü geldi ancak hiçbir şey yapamadı ve yalnızca konuşmakla kaldı. Sonucunda ben istifa etmek zorunda kaldım lakin o şahıs hâlâ çalışıyor en çok da bana dokunan odur. Bu kadar ucuz olmamalı bir insanın ekmeği ile oynamak.
Bu sendikalaşma hareketi Starbucks dışında öbür üçüncü kuşak kahvecilerde çalışan işçilerin de hak savunusu noktasında nasıl bir tavır sergileyecek, hareket sırf Starbucks personellerini mi kapsayacak yoksa bir sektörel hareketlenmeye dönüşecek mi; maksadınız nedir?
Starbucks Personel Hareketi, ben ve birkaç arkadaşımın yaşadığı olumsuz durumdan ötürü bir ortaya gelmesiyle ortaya çıktı diyebilirim. Üstte da anlattığım üzere iş yükünün fazla olması ve bu bütün anlattığım işleri misyon tarifine uygunsuz biçimde yaptırmaları… Biz bu kaidelerin güzelleştirmesini istiyorduk. Kamuoyundan hoş reaksiyonlar aldık, hâlâ da almaya devam ediyoruz. Bu sayede çalışan başka arkadaşlar da bize ulaşıyor ve herkes yaşadığı sorunu düşünceyi anlatıyor. Bu hareket bence yalnızca Starbucks’ı kapsamamalı. Sorun, meşakkat, mobbing yaşayan tüm kahve dalındaki başka arkadaşlarla da bir ortaya gelip talep isteklerimizi konuşmalı; hakkımız olanı, bizim olanı işverenlerden almalıyız. Unutmasınlar biz varsak onlar var.
İletişim halinde olduğunuz STK’lar yahut sendikalar var ise bunlar hangileri ve nasıl bir dayanışma içindesiniz?
Evet hali hazırda bir sendikam var, Bağımsız Emek Sendikası.
Amerika’da birkaç ay evvel başlayan bir Starbucks sendikalaşma hareketi var. Hareketin ortaya çıkışında Amerika’da yaşanan Starbucks sendikalaşma hareketinden esinlenildi mi?
Hayır büsbütün tesadüf diyebilirim. Benim ABD’deki Starbucks çalışanlarının hareketinden, sendikalaştıklarından haberim yoktu. Toplumda, kamuoyunda dediğim üzere hoş reaksiyonlar aldık. Biz de bunu başarabiliriz kâfi ki birlik olalım sesimizi yükseltelim.” (HABER MERKEZİ)