Pazar günkü yazısında GES’in faiz olduğunu ve alınmasının helal olmadığını tabir eden Yeni Şafak muharriri Hayrettin Karaman’a Karar Gazetesi muharrirleri Taha Akyol ve İsmet Berkan, 2009’da GES’in çıkmasını uygun bulduğu bir yazısını hatırlattı.
Taha Akyol’un yazısının ilgili kısmı şöyle:
“Fıkıh Profesörü Hayrettin Karaman 2009’daki yazısında devletin “Gelire Endeksli Senet” (GES) çıkarmasını uygun bulmuş, bunun faiz olmadığını yazmıştı. İki gün evvelki yazısından ise bunun faiz olduğunu yazıyor. (Yeni Şafak, 12 Haziran)
Mesele fıkıhta asırları kapsayan bir tartışmanın artık GES’lerde ortaya çıkmasıdır: Altın, gümüş, para, buğday vs. üzere ‘misli’ denilen bedellerin borç verilmesinde, bunların kullanımı karşılığında ‘getiri’ alınması faiz sayılmış ve haram olduğu tabir edilmiştir.
Ama ‘mal’ kullanımı karşılığı alınan ‘getiri’ kira oluyor, faiz sayılmıyor…
Karaman Hoca devletin gelir karşılığı borç alamayacağını, bunun faiz olduğunu yazıyor. Ancak o geliri sağlayan mesela Hava Meydanları’nın pay senetlerini müddetli olarak satmak suretiyle devlet kaynak sağlayabilir… Hoca’nın deyişiyle, ‘Süre dolunca devlet, senetlerin bedelini ödeyerek malı geri alır. Kâr garanti edilemez.’
Böyle düşünenler elbette kâr iştiraki denilen finans kurumları kurabilirler. Ama devlet ve iktisat bu türlü yönetilemez.
Meselenin fıkhî tarafını fıkıh hocaları tartışsın… Lakin iktisat tarihini ve çağdaş iktisadın dinamiklerini dikkate aldığımızda, ‘kaynak yaratma’yı bu türlü dar kurallara bağlanmanın ekonomik gelişmeyi frenlediği açık bir gerçektir.”
İsmet Berkan’ın yazısının ilgili kısmı şu halde:
“Bugün olduğu üzere kimi kamu kurum ve şirketlerinin gelecekteki gelirleri, belli bir en az ve azamî getiri vaadiyle peşinen vatandaşa satılmak istenmişti. Bu eser, içinde ‘faiz’ sözü geçmediği için bir manada İslami hassasiyetleri olan insanlara da hitap etmek üzere tasarlanmış bir eserdi. Faiz veriyordu fakat ismi faiz değil, ‘gelir paylaşımı’ydı, bir nevi ‘kar payı’ üzere yani.
Böyle yatırım hususlarının bizde bir de dini otoritesi var, biliyorsunuz. Fıkıh profesörü Hayrettin Karaman, 2009’da Yeni Şafak gazetesine yazdığı yazıda bu yeni finansal eseri uzun uzun tartıştıktan sonra ‘Alınması caizdir’ demiş, yani onay vermişti.
Şimdi, birebir Hayrettin Karaman, birebir finansal eser için, yani GES için pazar günü bir yazı daha yazdı ve bu sefer tam aykırısı fikri lisana getirdi. ‘Alınması helal değildir’ dedi.
İlginçtir, Karaman 2009’daki yazısında GES’teki ‘asgari gelir garantisi’nden kuşkuya düşmüş fakat ‘İnsanlar bu senetlere ilgi etsinler diye devlet, kamu faydasını ve devletin gereksinimini gözeterek ‘bu gelirler şu kadara ulaşmazsa üstünü ben tamamlarım’ dediğinde bu teşvik ödemelerine emsal. Devlet yarar gördüğünde aşikâr alanlara, karşılıksız olarak ödemede bulunabilir’ diyerek GES lehine fetva vermişti.
Bugün ise kupon ödemelerindeki minimum getiri garantisinin ve eserin ismindeki ‘senet’ sözünün süreci ‘faizle borç’ haline soktuğunu söyleyip ‘Almak caiz değildir’ diyor, kestirip atıyor, 2009’da yaptığı üzere uzun uzun mevzuyu tartışma gereği bile duymuyor.
Son bir nokta daha var. Hazine’nin gelecekteki gelirlerini peşinen satmak istediği kamu kurumları, Devlet Hava Meydanları İşletesi ve Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü, temelde bu gelirlerini bütün topluma ilişkin olan devlet imtiyazlarını özel şahıslara kiralayarak elde ediyor.
O elde edilen kiranın faiz olup olmadığını tartışmak beni aşar lakin şunu tartışabilirim: O kamu kurumlarının gelirleri kaçınılmaz biçimde bütün topluma aittir; o gelirleri yalnızca fiyatını ödeyenlere tahsis etmek daha baştan önemli bir ahlaki sakınca doğurur.
İlginçtir, Karaman bu ahlaki sakınca ihtimalini 2009’daki yazısının sonunda tartışmış, İslam Ansiklopedisi’nden Osmanlı periyodunda vergi gelirlerinin bu türlü iltizamlara satılmasıyla ilgili uygulama için yazılmış bir makaleden alıntı yaparak 2009’daki uygulamanın da “caiz” olduğu sonucuna varmış.
Kusura bakmasın, ben bilgim olmadığı için İslam’ın içinden konuşamam fakat ahlaken ne Osmanlı vaktinde ne bugün, bütün topluma ilişkin bir geliri aşikâr bir kısma tahsis etmenin caiz olduğunu düşünemem. Devletin paraya muhtaçlığı varsa borç alır, olur biter. Devlet, şimdi gerçekleşmemiş gelirlerini peşinen satamaz, satmamalıdır.
Arada dini kurallar değişmedi, Hazine’nin çıkardığı eser de birebir. Pekala Karaman’ın fetvası neden değişti?”