Kuş Uçuşu: Zirveye mi kafese mi?

Meseleyi X Z nesli çatışmasının dışına taşıyıp daha genel bir çerçeveden değerlendirirsek haberciliği mevzu alan sinema ve dizilerde idealist gazetecinin girdiği gayrete odaklanmış yığınla örnek sayabiliriz Hatta yakın devirden Spotlight 2015 bir skandalı ortaya çıkarma temasını işleyerek En Âlâ Sinema Oscar mükafatı dahi kazanmıştı Gazetecinin ülküleri kılavuzluğunda habere ve gerçeğe ulaşma uğraşı bazen bir basın savaşçısı fedakârlığında bazen bir dedektif titizliğinde sergilenir Her halükarda idealist gazeteci kristalize bir noktadadır ve anlatının dinamiklerini belirler Onun aksileri ise makus olmaya kalmaya mahkûmdur Bu bakımdan gazetecilik sinema kesiminde onaylanan meslekler ortasına yazılır Elbette Truman Show üzere televizyon dünyasına temelden saldıran başyapıtlar da çıkıyor Veya Dan Gilroy’un Nightcrawler 2014 sineması üzere haberciliğin haber yaratma tarafını teşhir eden eleştirel sinemalar de izliyoruz Kuş Uçuşu ise daldaki rekabete eğilerek bir manada haberciliğin takdis edilmiş yapısını kenarda bırakıp dalaverelere açık penceresinden bakıyor Kesimin iç dinamiklerinden ilerlerse sırıtmayacak dizi anlatıyı renklendirmek için nesil çatışmasına yaslanınca kaba yorumlar getirmiş Gerçeğin terbiye edilip dönüştürülmesi ve bilginin iştah açıcı baharatlarda tuzda kavrulmuş servisi en yalın tabirle haberin içerik halini alması nesillerden bağımsız bir durum Şov dünyasındaki kör ilerleyiş ve ayak uyduruş bu türlü bir mecburilik doğuruyor Babıali İkitelli’ye taşınıyor İkitelli’nin taşınacak yeri yok

NEJAT İŞLER’İN SEKSİ SESİNDEN FABL DİNLEMEK MUHTAÇLIĞIMIZ OLAN TEK ŞEY

Kuş Uçuşu Nejat İşler’in de sesiyle katıldığı bir imal Anlatıcı olarak dinlediğimiz İşler vakit zaman ortaya girip aslan ile kuşun durumlarını irdeliyor İşler konuştukça ses tonunun tesiri bir fablı çağrıştırıyor Platform dizilerindeki kolaycılık burada da karşımıza çıkmakta Çevrimiçi içerik formüllerinin şimdi oturmadığını kurmacaların şimdi kendi lisanını bulamadığını söyleyebiliriz Münasebetiyle televizyondan gelen alışkanlıkların farklılık diye satılması sürpriz sayılmaz Anlatıcı sesin günümüz televizyon dünyasında bilhassa dramalarda pek yer bulamadığı açık ancak çevrimiçinin arayış halinde yüzüne de yakışmıyor Bir bakıma dizi seyirci kitlesini saptayıp değişen şartları okuyamayarak X Z nesli çatışmasını şahsen yaşatıyor Lale Kıran’a çağının geçtiğini vurgulamak gayesiyle karasal Lale lakabının yakıştırıldığı dizide maalesef televizyon alışkanlıklarından vazgeçilmemiş Ay Üretim’in çevrimiçi fidanı hâlâ televizyon gölgesinde uzunluk atma çabasında Fi ve Şahsiyet üzere kıymetli çevrimiçi işlere imza atan şirket ortalama üretimlerinde Med Cezir çizgisini bir türlü aşamıyor Bu çizgi televizyonda işleri kolaylaştırırken internette takoz oluyor Hazır bir formülün kolayda oluşu yaratıcılığı da kısıtlıyor Yeğlediği hava ve formülün yanı sıra televizyon tadı hissetmemizin bir sebebi de anlatısını çok kolay bir çatışmaya yaslayıp gri alanlardan uzak durması Aslı ile Lale’ye baktığımızda kusursuz bir zıtlık görüyoruz ve asıl ayrılıklarının sınıfsal olduğu çok geçmeden anlaşılıyor Bu ayrılık yaz dizilerinde güldürü töre dizilerinde dram mahalle dizilerinde iletiye dönüşerek her kalıba girebiliyor Kuş Uçuşu’nda fabla dönüşmüş Aslı’nın kuşa Lale’nin aslana benzetilişi hayatlarının dipte ve zirvede oluşuyla pekişiyor Lakin Orman’ın manasında kaymalar olduğu söylenebilir Orman fabllarda ömrü daha gerçekçi kavrayabilirken İşler’in sesinden canlandırdığımız dünya hayatın meslekle örtüşmüş ucuz bir versiyonunu sunuyor

KUŞUN KIRIK KANATLARI

Meriç Acemi’nin kaleme aldığı dizi Aslı’yı bir seyahate çıkarırken kendi girdiği savaşı yitiriyor ve kanatları kırık halde düşüşe geçiyor Kuş Uçuşu’nda anlatı gücünün zayıflamasında iki kıymetli etken var Asıl sorun elbet diziye yüklenen mana Platform dizilerinde sık düşülen bir yanılgı bu Reklam uğruna yazılan yayılan metinler üretimleri taşıyamayacağı yüklerin altına sokuyor Kuş Uçuşu için de nesil çatışması deniyor dahası Z Jenerasyonu anılıyor Aslı Z jenerasyonuna ne ölçüde dâhil farklı bir tartışma Yıl kaybetmeden üniversite bitirmiş bir gencin 22’sinde olduğu düşünülürse karakterin 2000 yılında doğduğunu ve şartları karşıladığını görüyoruz Lakin akla yatkın olan Z jenerasyonunu şu yıl sonrası doğumlular halinde sınıflandırmaktansa kültürel sosyal karşılığından yola çıkarak açıklamak Değer yargılarının değişimi üzere üst perdeden bir peşin yargının kurbanı olan Z nesli Zeus soyunun yazgısıyla özdeşleştirilirken Uranus Kronos Zeus ardıllığını Boomer neslini yiyen X nesliyle ilişkilendirmeye zorlanıyor X nasıl Boomer neslinin izlerini sildiyse Z jenerasyonu da X hatta Y jenerasyonuyla çatışmaya giriyor Kâğıt üstünde bu türlü olsa bile dizideki çatışmayı nesil uyuşmazlığından fazla bir iktidar çabası olarak hatta anlatının yalınlığından da yüz bulup ahlaklı iyiler sınırsız kötüler biçiminde pahalandırmak daha gerçek Aslı’nın Lale’yi karasal görmesi de diziyi jenerasyonlar ortası bir çatışma atmosferine sokamıyor Bu durumun temel sebebi Z jenerasyonuna paha yargılarına tınlamayış atfedilmesi Z jenerasyonu bu kadar rahat ise bu yükselme tasası neden Bu noktada biri olmak fikrinin de X’i yıkmak X ile çekişmekten fazla X’e yakıştığını unutmayalım Biri olmak da X neslinin hüneri değil mi Kimlik buhranı X’e başarma mecburiliği Y’ye verilmedi mi mesela Z nesli peşin satan rahatlığıyla hayatta kalmanın asgarisini ödeyerek var olabilecekken neden amansız bir savaşa girişsin Tamam korkmuyorlar kaybedecek şeyleri yok hayat şartları da daima ağırlaşıyor lakin relax değiller mi Her şey bir yana hayatın doğal akışı X’leri indirecek Z’leri çıkaracak aslında Bu arbedeyi Z jenerasyonuna veya değişen dünyaya bağlamak neden Ayrıyeten Aslı karakterinin hudut tanımayan kötülüğünü bir jenerasyonun temsiliyetine yormak ne derece yanlışsız Her nesilden makûs ve hırslı beşerler çıkar Sıkıntıyı değişen paha yargıları üzerinden yorumlayacaksak Z nesline bunlar bedelsiz bunlar ahlaksız bunlar Gezici demek değersizliği kıymet ahlaksızlığı ahlak biliyorlar iletisi vermek başlı başına problemli bir yaklaşım Dizide öbür kanat ise yeniden Aslı üzerinden kırılıyor Aslı her istediğine o kadar çabuk ulaşıyor ki Süratle sarılmış bir meslek tırmanışı izliyoruz adeta Birden fazla sefer zorlama kaçan aslan kuş metaforu Aslı’nın amacına sessiz sedasız uçuşunu temel alsa da makûs niyetin fark edilmeyişini Z neslinin görünmezliği ve denetlenemezliği ile açıklamak inandırıcı gelmiyor Haydi oyun çevirdi bir yere vardı diyelim aslanı devirdi Yeniden de Babıali Yokuşu’nda terlemek şöyle dursun Haliç’e gıyaben dahi ulaşamamış bir habercinin birkaç aylık hile hurda mesaisiyle tahtı devralması akıl kârı değil Aslı’ya satranç tahtasında son kareye ulaşan rakip piyon muamelesi yapmak medya işverenlerinin alacağı bir risk midir Oyunu kurallarına nazaran oynayan bir medya işvereni Aslı’yı kullanıp sonra feda etmez mi

Z BAŞLADI X BİTİRDİ

Kuş Uçuşu Aslı’yı doruğa taşısa da Z neslinin yerildiği bir imal olarak dikkat çekiyor Üstelik satır ortalarına saklanmamış açıkça tabir edilmiş bu kızgınlık Değişimin faturasını jenerasyonlara kesen acı şurubu aç ağzını uçak geliyor diye kandırıp yeni jenerasyona içiren bir bakışla karşılaşıyoruz Bir manada kapitalizmi ve toplumsal bağlardaki belirleyici tesirini reddeden bir tavır Z’yi yerip X’i paka çekmek hakkaniyete dayalı bir çalışma hayatını hatta insanlık onurunu savunmak üzere görünse de mevcut ekonomik sistemin kölelik anlayışını olağanlaştıran hırsı sömürü bağlamından koparan ve berbatlığı veya biri olma telaşını sınıfsal özünden uzaklaştıran bir mana taşıyor

Kuş Uçuşu Z neslinin toplumsal medyadaki kaotik hareketlerini göz önüne sererek girdiği anlatıda değer yargıları başlığının altını dolduramayıp başladığı yere dönüyor X’in neredeyse yüceltildiği finalde Z jenerasyonu kuş ise kendi kazdığı kuyuya itiliyor

SPOTLAR ALTINDA PLASTİK OYUNCULUKLAR

Kuş Uçuşu televizyon matematiğinin yansıtıldığı estetik taraftan ise Ay Üretim atmosferinin lakin asgarisini karşılayan bir dizi Metaforlar ile hareket katılmak istendiyse de aslan kuş bağı kolay TV mantığını işletmekten gayrı işe yaramamış Haliyle oyunculuklar da derinlik mahrumu karakterlerin gazabına uğruyor Haber pahası taşıyan gelişme şu Lale Kıran rolünde izlediğimiz Tekçe Akalay giderek Yeşilçam yıldızı Leyla Sayar’a benziyor Umarız mesleği benzemez İbrahim Çelikkol İrem Sak Defne Kayalar ve Burak Yamantürk pek oyunculuk sergilemedikleri şöyle bir görünmenin kâfi bulunduğu bir performansa imza atmışlar Dizinin Z nesli temsilcilerine gelirsek saldırgan kuşu toy ve hırslı haberci Aslı yı canlandıran Miray Daner’i ve gizemli hesap Büşbüş’ün kullanıcısı Yusuf rolünde Demircan Kaçel’i görüyoruz Her ikisi de hayli genç Daner elbet aralık kat etti Epey müddettir televizyonda uzunluk gösteriyor Med Cezir’den Vatanım Sensin’e oradan Saygı’ya kendini geliştirerek geldi lakin yüzünden hiç silemediği donuk ve öfkeli bir söz var ki oyunculuğuna plastik bir hava katıyor Daner’i biz Med Cezir’de ağlarken bulmuştuk ağlarken bırakamıyoruz Her daim makyajı akacak halde oynuyor ve hırs karanlık tarafa geçme üzere temalar üzerinden ilerliyor Daner Bu yol açık fakat her açık yol üzere nereye varacağı nerede tekleyeceği belgisiz

* *

Kuş Uçuşu için kelamı bağlarken jenerasyon çatışması ile süslenmiş ortalama bir ihtiras hikayesi olduğunu yineleyelim Çevrimiçi platform dinamiklerini yakalayamayan televizyonun ağır lisanından temizlenmemiş bir senaryodan hareket ediyor Kuş tepeye yanlışsız uçtukça anlatı nazlı nazlı salınıyor ve nihayet avcının ava dönüşmesiyle çakılıyor Günün avın sonunda ormanın kurallarını hatırlatan binlerce yılı birkaç saate sığdıran bir imal Kuş Uçuşu yenilik vaat etmiyor çıkış göstermiyor

Av ve avcı kral ve alıcı hiç değişmiyorsa ve Nazım Hikmet’in dediği üzere antenler palavra söylüyorsa yalan söylüyorsa rotatifler ne diye şapkalardan tavşan çıkarılır