Yunus Ülger
DUVAR – Rusya’nın Ukrayna’ya saldırması sebebiyle Alman basınında ve doğu Avrupa ülkelerinde tenkitler daha çok Almanya’nın Rusya siyaseti ve Putin ile sıkı alakaları üzerinde ağırlaşıyor.
Savaşın başlarında Almanya’nın Rusya siyasetinin faturası Toplumsal Demokrat Parti’ye (SPD) kesilmişti. SPD ile Hıristiyan Birlik Partisi’nin (CDU) iki periyot süren koalisyon hükümetinde iki defa dışişleri bakanlığı yapan şimdiki SPD’li Federal Cumhurbaşkanı Frank Walter Steinmeier, Rusya siyaseti için özür dilemişti. Ayrıyeten Kuzey Akım 2 projesinin mimarı olan ve Putin’in yakın arkadaşı SPD’li eski başbakan Gerhard Schröder de ağır tenkitlere amaç oldu, bunun sonunda eski başbakan olarak sağlanan kimi hizmetler iptal edildi.
MERKEL’E ŞİMDİYE KADAR DOKUNULMADI
Garip bir durum olarak, Almanya’da kesintisiz 16 yıl başbakanlık yapmış olan CDU’lu Angela Merkel’e şimdiye kadar bir tenkit yapılmamıştı. Kendisi de Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısını kınayan kısa bir açıklama dışında husus hakkında birkaç gün öncesine kadar konuşmadı.
Savaşın tüm süratiyle devam ettiği ve Almanya’ya yönelik tenkitlerin sürdüğü bir periyotta açıklama gereği hissetmiş olmalı ki, vazifesinden ayrılmasından altı ay sonra Berlin’de bir tiyatro salonunda Spiegel muhabiri Alexander Osang söyleşi yaptı. Söyleşinin birinci kısmı daha çok başbakanlıktan sonra özel hayatı hakkında, ikinci kısmı elbette Rusya’nın Ukrayna’ya saldırması ve Almanya’nın Rusya siyaseti hakkında oldu. Merkel, beklendiği üzere demek yanlış olmasa gerek, Rusya siyasetinde yanılgısını kabul etmedi, bu tavrını, “Özür dileyecek bir durum görmüyorum” cümlesiyle tabir etti.
‘ÖZELEŞTİRİ, HESAPLAŞMA YAPMADI’
Merkel’in, Almanya’nın Rusya siyaseti ve Putin ile alakaları hakkında açıklamaları, Alman basınının her kısımdan reaksiyon aldı, “Hatasını kabul etmedi, özeleştiri yapmadı, kendini savundu” cümleleriyle değerlendirildi. Münih’te yayımlanan Focus mecmuası, Merkel’in Rusya siyasetinin yanlışlı olduğunu belirterek, “Merkel, 2007’de Putin’in niyetini anladığını söyledi. Pekala neden buna nazaran siyaset belirlemedi?” sorusunu yöneltti. Mecmua, Almanya’nın en geç 2014’te Rusya’nın Kırım’ı ilhak etmesinden sonra değiştirmesi gerektiğini savundu. Yorumda, Rusya siyasetinden ders çıkarıp Çin’e yönelik siyasetin değiştirilmesi gerektiğini yazdı.
‘SÖYLEŞİ BİR HAYAL KIRIKLIĞI’
Deutsche Welle, Merkel’in açıklamalarını bir hayal kırıklığı olarak niteledi, başbakanlığında olduğu üzere tenkitleri üzerine almadığını, soruları geri çevirdiğini yazdı. 16 yıllık başbakanlığı devrinde Almanya’nın dış siyasetini dışişleri bakanlarından çok kendisinin belirlediğini hatırlatarak, “En azından bir özeleştiri yapmalıydı” yorumunu yaptı. Söyleşinin de önemli bir tartışma ortamı oluşturmadığını belirtti.
NDR (Norddeutsche Rundfunk) tarafından yayımlanan yorumda ise, Merkel’in 2011’de Kuzey Akım projesini, “güvenli bir gelecek için proje” olarak nitelediği hatırlatılarak, bunu büyük bir “yanlış anlaşılmalı” olarak niteledi. Yorumda, CDU’nin yeni lideri Friedrich Merz ile öteki parti yöneticilerinin Almanya’nın 20 yıllık Rusya siyasetini “büyük bir yıkıntı” olarak niteledikleri hatırlatıldı. Putin’in Merkel’e, “Sovyetler Birliği’nin dağılması, 20. yüzyılın en büyük felaketi” dediğini yazan NDR, “Merkel, Putin’in bu kelamını dış siyasetine temel alacağını görmedi” değerlendirmesini yaptı.
‘UCUZ DOĞAL GAZ DAHA ÖNEMLİYDİ’
Özel RTL televizyonu da Merkel’in yanılgısını kabul etmemesini eleştirerek, “Putin’e karşı duruş sergilemekten çok Alman iktisadı için ucuz doğal gaz önemliydi” değerlendirmesini yaptı. “16 yıllık başbakanlık yapmış biri halka hesap vermeli” diyen RTL, Merkel’in Kuzey Akım 2 projesini imzaladığını hatırlatarak, Kırım’ın ilhakından sonra Rusya’ya ağır yaptırımlar uygulanması gerektiğini savundu. Yorumda, “Steinmeier büyük gösterip özür diledi, şef Merkeldi, onun da özür dilemesi gerektirdi” denildi.
‘MERKEL’E KENDİNİ YETERLİ HİSSETTİRME SÖYLEŞİSİ’
Berlin’de yayımlanan Tageszeitung gazetesi, dünyanın dramatik bir biçimde değiştirdiği bir devirde Merkel’in altı ay konuşmadığını hatırlattı. Söyleşide özeleştiri ve eski siyasetleri sorgulamanın boşuna arandığını belirten gazete, “Merkel, ‘2014’de Kırım’ın ilhakından sonra Rusya’ya ağır yaptırımlar uygulanmalıydı’ dedi. Pekala, o vakit neden Kuzey Akım 2 projesini imzaladı? Bu soruya bir cevap vermedi” yorumunu yaptı. Gazete, soruların eleştirici olmadığını belirterek, söyleşiyi, “Merkel’e kendini düzgün hissettirme söyleşisi” olarak niteledi.